Arin qaraçay balkar -azərbaycan türkcəSİ SÖZLÜk bey hadi TƏBRİZ 2006 a 1

-baş daş: üsttiki dəğitmən daşı.
-bazman daş: tərazı daşı. qantar daşı.
-çoquraq daş: sedəf.
-qırışı daş: biləğini daşı.
-qısır daş: sərt. dayanaqlı daş.
-qol daş: daşı uzağa atama oyunu.
-qoy daşlamaq: buzulların sürüklədiği daşlar.
-göy daş: sulfat.
-mamuq daş: süngər daşı.
-otluq daş: çaqmaq daşı.
-sabanına daş atmaq: qarqış etmək.
-sın daş: məzar daşı.
-soslan daş: qıranit.
-suv daş: qaldırım daşı.
-daş atqıç: sapan.
-daş yaratılqanlı bəri: çox əsgi devirlərdən bəri.
-daş yürək: qaddar.
-daş dordan: qursaq.
-daş qabmaq: çox üzülmək. sınırsız üzülmək. kədərlənmək.
-daş maqa: qaplumbağa.
-daş salmaq: fala baxmaq.
-daş üz: put. heykəl.
-daşnı daşqa urqança söləşmək: sərt qonuşmaq. acı qonuşmaq.
-tıtır daş: qalqar. kirəç daşı.
-tirmən daş: dəğirmən daşı.
-tuzluq daş: fıçıdaki yoğurdun suyunun axması üçün üzərinə qoyulan daş.
-tüb daş: alttaki dəğirmən daşı.

tasa qatuv₁₁. acı. kədər. qayqı. saqış₁₁. düşüncə. qayqı. yarsı. carıs. yarıs. qayqı. saqunc₁₁. carsı₁₁. qayqı. zərər. ziyan. buşman₁₁. bukman. üzüntü. kədər

taşa₁₁ dışa. 1. sır. 2. gizli. quytu. sapa.
-tışa yer: quytu yer. gizli yer.
-dışa eşik: gizli qapı.
-dışa köllü: içinə gömülü, qapanıq.
-dışa oy: gizli düşüncə.
-dışa söz: sır. gizli söz.
-dışa sözüngü kişiqə aytma: sirini kimsəyə söyləmə.
-kişini dışıda sökmə, tuvrada maxtama: kişi gizlicə çəkiştirmə, açıqça övmə.

tasarı qarç₁₁. niyyət. məqsəd.

tasasız qayqısız. carsuvsuz₁₁. yarsuvsuz. zərərsiz. ziyansız. qayqısız. tınçqul₁₁. saqışsız₁₁. dərtsiz. qayqısız. düşüncəsiz.

tasasızlığ tınçqulluk₁₁. sakinlik. qayqısızlıq.

taşatın₁₁ batqın. yumuq. cumuq. yaşın. yaşrın. gizlicə.

taşaymaq₁₁ gözdən itmək. sıvışmaq. gizlənmək. yox olmaq. ortadan itmək.
-suvqa daşaymaq: suya dalmaq. batmaq.
-gün daşaydı: günəş battı.
-gün bulutqa daşaydı: günəş buluta gizləndi.
-gözləri içinə daşaydı: gözləri çöktü.

taşaytmaq₁₁ gözdən itmək, itirmək. yox etmək.

taşçı₁₁ 1. daş ustası. 2. falcı.

tasdan cumaqo₁₁. yomaq. nağıl. anğıl. məsəl.

taşı -bilöv daşı: qayraq₁₁.

taşılmaq₁₁ daşınmaq.

taşıma -daşıma, yük heyvanı: ulov₁₁.

taşımaq daşımaq. alıb aylan. götürmək. yetiştirmək. qöltürmək₁₁. qaldırmaq.

taşınmaq taşılmaq₁₁.

taşıvul₁₁ biçin. ürün qaldırma zamanı.

taşıyan -söz daşıyan: təqoda₁₁. dediqoducu.

taşkömür₁₁ daşkömür.
-daşkömürləri sovumaq: birbirlərinə olan darqınlıqlarının geçməsi.

taşlamaq₁₁ bıraqmaq. tərk etmək. çoqcuq düşürmək. düşük yapmaq.
-ata yurtun daşlaqan yer üstündən tas bolur: vətənını tərqədən yeryüzündən yox olur.
-işni daşlamaq: işi bıraqmaq.
-tük daşlamaq: tük tökmək.
-üydəqıni daşlamaq: evliyi buraxmaq, tərk etmək.

taslaq işanı₁₁.

taşlatmaq₁₁ cocuq düşürütmək.

taşlıq daş dordan.

tasma₁₁ ip. sicim. ayaqqabı tikmək üçün geçi dərisindən yapılan şərit biçimindən ip.
-tasma cantav₁₁: qayıştan dizqin.

tasmalamaq₁₁ dəridən şərit biçimində ip kəsmək.

tasqa₁₁ sır.

taşqal daşqal. dışqal. aşqal. qalav.

taşqın daşqın. ayırtqan₁₁. canlı. hərəkətli. əriş₁₁. coşqun. hərəkətli. odlu. qeyrətli.

taşsınmaq₁₁ topallamaq. (sığır, at kimi heyvanların tırnaqlarında araya gələn rahatsızlıqtan dolayı topallaması).

taştaban daştaban. (bax > yataqay).

taştaban₁₁ yorulmaq bilməyən. hərəkətli. dayanıqlı. muqavim.

taşyürək₁₁ qaddar. rəhimsiz.

tat dad. tatım₁₁. daduv₁₁. ləzzət. -dadlı dilli: yumuşaq xuylu qabırqası yaraşqan₁₁:

tatandırmaq dadandırmaq. iləşdirmək₁₁. ilişdirmək₁₁. alıştırmaq.

tatandırmaq dadandırmaq. taxdandırmaq₁₁. alıştırmaq. öğrətmək.

tatanmaq dadanmaq. taxdanmq₁₁. alışmaq. öğrənmək.

tataq₁₁ dost. yoldaş.
-tataq bolmaq: dost olmaq.
-tataq edmək: dost qəbul etmək. arxadaşlıq qurmaq.

tataqlaşmaq₁₁ arxadaş olmaq. dostluq qurmaq.

tataqlıq₁₁ dostluq. arxadaşlıq.

tatdırmaq₁₁ 1. tattırmaq. tadına baxtırmaq. 2. vurmaq.
-qamçi tatdırmaq: qamçı vurmaq.

tatım₁₁ 1. ləzzət. tat. 2. yemək.
-aşnı tatımı: yeməğin ləzzəti.
-ertdən tatım: sabah qahvaltısı.

tatımaq₁₁ 1. yetmək. kafi gəlmək. yetişmək. 2. təsir etmək. etgilmək. təsir altında qalmaq. etgilənmək.
-aşarıqnı tuzu tatıqandı: yeməğin tuzu yetərlndi.
-içgəni tatımaq: içgili olmaq.
-qaruvuna tatımaq: quvvəttən düşmək. zayıf düşmək.
-yılı tatıqandı: sıcaq etgiləmiş.
-tavda aylanqannı tatıqandı: dağda dolaşması etgiləmiş.
-tatımaqan onov: alınmayan, hükmsüz fikir. hükmsüz qarar.

tatımlı₁₁ 1. bəsləyici. qalorisi yüksək. 2. dadlı. ləzzətli.

tatımsız₁₁ 1. bəsin dəğəri olmayan. kalorisiz. 2. ləzzətsiz. tatsız.

tatıran₁₁ xərdəl.
-tatıran orun: xərdəl qabı.
-tatıran tuzluq: tuzlu yoğurt, xərdəllə hazırlanaraq ət yeməklərilə bərabər yenilən sos.

tatırca₁₁ hissedilir. etgili.
-tatırca suvuq: etgili soğuq.
-tatırca onov: maqul fikir. ağıllı tovsiyə.

tatıtmaq₁₁ yetirmək. kafi gətirmək.
-bal tatıtmaq: tadını çıxararaq içmək.
-borbayına tatıtmaq: yormaq. halsız düşürmək.
-qarıvuna tatıtmaq: bitgin düşürmək. halsız bıraqmaq.

tatlandırmaq dadlandırmaq. tamlamaq. balsıtmaq₁₁.

tatlanmaq tatuvlanmaq₁₁.

tatlı

tatlı dadlı. müşfiq. sevəcen. nazik. tamlı₁₁. ləzzətli. sulu. yaqımlı₁₁. yaxımlı. çaqımlı₁₁. xoş. sevimli. incə. tatımlı₁₁. dadımlı. ləzzətli. dadlı. tatuq₁₁. yeməli. iynaq₁₁. xoş. könül alıcı. tatuvlu₁₁. ləzzətli. xoş. aldırlı₁₁. cəzzab. sevimli. aldavlu₁₁. yamşaq. yumşaq.
-dadlı yuqu: dadlı uyqu.
-tatlı söz: aybat söz.
-tatl hant: ləzzətli yemək.
-dadlı tilli: dadlı dilli.
-dadlı tənqlər: yaxın arxadaşlar.
-dadlını köp çaynasanğ, artı acı boldur: dadlıyı çox çiğnərsən sonu acı olur.

tatlıavuz₁₁ ağzının tadını bilən.

tatlıçı₁₁ dadlıya düşgün.

tatlığan₁₁ xanım böcüği. gəlin böcəği.

tatlıqarın₁₁ dadlı düşgünü.

tatran₁₁ xərdəl otu.

tatsız dadsız. tamsız₁₁. ləzzətsiz. sant₁₁. yavan. tatuvsuz₁₁. ləzzətsiz. qaramsız₁₁. solqun.

tattırmaq tatdırmaq₁₁. tatımsız₁₁. tadına baxtırmaq.

tattış cocuq dilində ayaq.

tatu qurdun tabu adı.

tatuq₁₁ dadlı. yeməli.

tatuv₁₁ tad. ləzzət.
-tatuvuna qızmaq: tadını almaq.
-bal tatuv etdirmək: tadını çıxarmaq.

tatuvlanmaq₁₁ tatlanmaq.

tatuvlu₁₁ dadlı. ləzzətli.

tatuvsuz₁₁ tatsız. ləzzətsiz.
-avruqanqa bal da tatuvsuz görünədi: xəsdə olan bal bilə tatsız görünür.

tatuya₁₁ yüksək dağlarda yetişən, əlac olaraq kullanılan bir bitgi.

tav dav. dağ. 1. tartışma. dartış. münaqışə. dava. 2. istək. tələb. 3. tab. atlaq₁₁. hərəkət. qımıl.
-yeti tavdan avar göylü bolqan: gücü yetməsə də yapmaya ürəkli, istəkli, azmi olan.
-dağ aslan₁₁: qafqasya parsı.
-dağ başları₁₁: dağ zirvələri.
-dağ biy₁₁: dağbəy. soylu. pirəns.
-dağ bilə tənq bolqan: sıylı. e’tibarlı. şərəfli. dəğərli.
-dağ bilə tənq etmək: sıyın e’tibarını yücəltmək. şərəfini yücəltmək.
-dağ cətəkləri: dağların uzantıları.
-dağ el: dağ köyü₁₁.
-dağ göyöl: cəsur. yiğit. qorxusus.
-dağ qoş₁₁: dağlarda heyvan ağılı.
-dağ quş₁₁: qartal.
-dağ suv₁₁: dağlardan enən ırmaq.
-dağ suv çapaq₁₁: alabalıq.
-dağ təkə: dağ geçisi.
-dağ təpsəv: dağ oyunu.
-dağda geyikdən, özəndə qoyan aşqı₁₁: dağdaki geyiktən dərədəki tavşan yaxcı.
-dağqa minmey tüz görünməz: dağa çıxmadan ova görünməz.
-dağnu avdurmaq: zor işləri çözmək.
-dağnu barıb tüznü gəlgən: kurnaz. açıqgöz. hiləkar.
-dağnu maxta da tüznü sayla: dağı öv də ovayı seç.

tava çalqavuc₁₁. yalqavuc. taba₁₁.

tavaç₁₁ -davaç bolmaq: fələc olmaq. götürüm olmaq. inme inmək.

tavacı davçı₁₁. tapçu.

tavamlı soluvsuz₁₁. durub dinlənmədən. fasiləsiz. üzümsüz₁₁. aralıqsız. arasız. fasiləsiz.

tavan -çatı arası: tavan arası: yardağ. çardaq₁₁.

tavar₁₁ tapar. təpər.1 gürültü. patırtı. 2. pozuşma. darqınlıq. ixtilaf. anlaşmazlıq. 3. tuvar₁₁. sığır.
-davur etmək: gürültü etmək.
-davur süyür₁₁: gürültü-patırtı.
-tuvar mal₁₁: böyükbaş heyvan.

tavay₁₁ ayı avçısı.

tavçu davçu₁₁. tapçu. davacı.

tavır izmi₁₁. izim. davranış. rəftar.

tavlamaq₁₁ davlamaq. taplamaq. istəmək. tələb etmək.

tavlaş davlaş. münaqişə etmək. tartışmaq.

tavlu davlu₁₁. qızqın. odlu. ixtilaflı. münaqışəli.

tavqal₁₁ 1. cəsur. şüca'. gözübək. atılqan. yılmaz. əzimli. qararlı. ertəli. irtəli. iradəli. 2. əmin. quşqusuz. kəsin. güvənlə.
-tavqal kişi: əzimli kişi.
-tavqəl bolmaq: cəsarət etmək. cürət etmək. əzimli olmaq.
-tavqal cuvab: kəsin cəvab.
-tavqal edmək: cəsarət etmək. əzimli olmaq. yılmamaq.
-tavqal söləşmək: qararlı qonuşmaq. cəsarət qonuşmaq.
-tavqal bir ölür, arsar minğ ölür: cəsur bir kərə ölür, qorxaq bin kərə ölür.
-tavqal tavdan avar: cəsur olan dağdan aşar.

tavqıllamaq₁₁ tapqıllamaq. ürəklənmək. cəsarət etmək. cürət etmək.

tavqıllı₁₁ tapqıl. cəsur. qararlı. iradəli. güvənli. kəndindən əmin.

tavqıllıanmaq tapqıllannm. ürəklənmək. yürəklənmək. cəsarət edinmək. cürətlənmək.

tavqıllıq₁₁ tapqıllıq. cəsurluq. iradəli. güvənli.

tavqılsız₁₁ tapqılsız. iradəsiz. qorxaq.

tavqılsızlığ₁₁ tapqılsızlıq. iradəsizlik. qorxaqlıq.

tavranış izmi₁₁. izim. tavır. rəftar.

tavranmaq -çabuq davranmaq: tələsmək. əcələ etmək. silkinmək₁₁.

tavranmaq -kötü davranmaq: qaqırmaq. yaxırmaq. sövmək. güstaxlıq yapmaq.

tavruq hikayə. əfsana.
-tavruq aytmaq: hikayə anlatmaq.
-tavruq bolmaq: tavruqqa qalmaq: dediqodu qonusu olmaq. dilə düşmək. dediqodu qonusu olmaq. nağıla çönmək.

tavruqlamaq məsəl uydurmaq.

tavrus₁₁ məsəllərdə adı geçən iki başlı quş.

tavşan -tavşan dudağı: yarıq dodaqlı. ayrərin₁₁.

tavsuz₁₁ davsuz. tapsuz. münaqışəsız.

tavulçu₁₁ tülkünün tabu ismi.

tavuq çəşitli quş törələrinin gənəl adı.
-ağac tavuq: ağacqaqan.
-altın tavuq: tavus quşu. sülün.
-yaz tavuq: kəklik.
-yumarıq tavuq: sülün. kəklik.
-çin tavuq: çalı xoruzu. çil kəklik.
-ərkək tavuq: xoruz.
-qaqqan tavuq: ağacqaqan.
-qırımtavuq: istambul tavuq: hindi hinduşqa.
-balalı tavuq: civcivləri olan tavuq.
-kürt tavuq: quluçqada yatan tavuq. küh toyuq.
-tavuq orun: küməs.

tavurçu₁₁ davurçu. gürültücü. qavqacı.

tavurlamaq₁₁ davurlamaq. gürültü çıxarmaq. patırtı etmək.

tavurlu₁₁ davurlu. gürültü. qavqalı.
-davurlu üydə qazan qaynamaz: qavqalı evdə qazan qaynamaz.

tavursamaq₁₁ davursamaq. sızlanmaq. ağlaşmaq. şikayət etmək.

tavus tavus quşu. altın tavuq: sülün.

tavuş₁₁ səs.
-qaya tavuş₁₁: yanqı. eko.
-qumqa tavuş: burunundan gələn səs.
-tavuş cayaçıq: səs. telləri.
-tavuş edmək: səslənmək. çınlamaq.
-qaya tavuş: qaytqan tavuş: yanqı. eko.

tavuşlu₁₁ 1. səsli. 2. çınlayan. 3. məşhur. ünlü.

tavuşluluq₁₁ 1. çınlama. səsli olma. 2. ünlü olma. məşhur olma.

tavuşluq₁₁ məşhur. şanlı. mükəmməl.

tavusmaq₁₁ 1. bitirmək. tükətmək. 2. zayıf düşürmək. quvvəttən düşürmək.
-söz tavusmaq: söz kəsmək.
-bu avruv məni tavusdu: bu xəsdəlik məni zayıf düşürdü.
-işləy getib işni tavusduq: çalışıb işi bitirtik.

tavuşsuz₁₁ səssiz.

tavuş-tüküş₁₁ gürültü. qarqaşa.

tavusulmaq₁₁ 1. bitmək. tükənmək. 2. zayıf düşmək. quvvəttən düşmək.
-sanavu tavusulmaq: çox yaşlanmaq.

tavusum₁₁ antlaşma. uzlaşma. müahidə.

tavusum₁₁ son. nəhayet.

taxca quvuş₁₁. qoşu. işqab. cıyqıç₁₁. yıyqıc. yığqıc. duvarda nərəsə qoymaya yarayan göz.

taxda₁₁ 1. qaraçay-malqar gələnəklərndə məzarın içində ölüyü qoymaq üçün yana doğru açılan yolağ, koridor. çuxur. 2. taxda. -taxdaqa minmək: taxda çıxmaq. 3. saxla. evlək. bölük. kərdi.
-qoqqa qans taxda: qoxulu göy bölümü. çiçəklik.
-soğan taxda: soğan yetiştirilən evlək.
-taxda qögətlər: göy gövərəntilər. sovzavat.
-taxda çivi yalçı çüy₁₁. taqoz.

taxdançaq₁₁ dadancaq.

taxdandırmaq₁₁ dadandırmaq. alıştırmaq. öğrətmək.

taxdanmq₁₁ alışmaq. öğrənmək. dadanmaq.

taxi daxi. alıqa₁₁. allıqda. olduğda. hələ.alıqınçı₁₁. hələlik. hənuz. indidə₁₁. yenə. tügəl₁₁. hələ. alqınçı₁₁. bir daxi.endidə₁₁. şimdilərdə. artıq. alqa₁₁.
-çox daxi: uzaq₁₁. qat qat.

taxil etmək qəbul etmək. sanamaq₁₁. -taxil ettirmək: qəbul ettirmək. sanatmaq₁₁. -taxil olmaq: sayılmaq. sanalmaq₁₁. e’tibara alınmaq. göz önündə tutulmaq.

taxıl -taxıl kəpəği: aşüqü₁₁. -taxıl qabuğu: uçuq₁₁. qabuq.

taxılmaq bəginmək₁₁. sabitlənmək. bəğimək₁₁. saplanmaq. ilinmək₁₁. süykəlmək₁₁. sataşmaq. türtülmək₁₁. çarpmaq.

taxırtılı tıqırdavuq. dıqırdavuq₁₁ gürültülü.

taxma qıtı₁₁. baraka.

taxmaq ilindirmək₁₁. tükrəmək₁₁. iğnələmək.

taxtabux qanqabuz.

taxya taqıya₁₁. taqqa. başlıq.

tay₁₁ day₁₁. geçi otlatırkən söylənən səscük. qunan₁₁. -qencə tay: qısrağın üç yaşında ikən doğurduğu tay.
-böyük tay: taypa₁₁.
-hora tay: iyi cins tay.
-barxa tay: süt içən tay.
-tay tuvmaqan yılxıdan at çıxmaz: tay doğmayan sürüdən at çıxmaz.

taya daya. 1. paya. saya. sın₁₁. ünvan. 2. şua'. işıq.

tayaman dayaman₁₁. ərkəklərə düşgün qadın.

tayamaq süyəmək₁₁. söykəmək. tikmək.

tayamaq tirəmək₁₁.

tayan ! dayan !. toqda !. dur !. -mən toqta deyirəm. sən a çallab barasa: mən dur diyirəm. sən isə sıvışıb gedirsən.

tayanamaq səbretmək. dözmək.

tayanaq ciqinci₁₁. dəstək. sütun. tirəv₁₁. dəstək.

tayanc₁₁ dayanc 1. dəstək. 2. arxalıq.

tayançaq₁₁ 1. dəstək. 2. arxalıq. -taynaçaq bolmaq: dəstək olmaq.
-şintik tayançaq₁₁: səndəl arxalığı.

tayanılmaz dözülməz. geçimsiz. zəhmətli.

tayanıq cıdam₁₁. sərin. səbir. dözüm.

tayanıqlı bəqivlü₁₁. sağlam. qatı.

tayanıqlı bitdək₁₁. qəti. sağlam. dayanıqlı. ağacayaq₁₁. yorulmaq bilməyən. hərəkətli. muqavim. toq. tox. dolu. quvvətli. sağlam. iri yapılı. qancal₁₁. sağlam. qodur₁₁. güclü. təməngili₁₁. dəməngili. sağlam. güclü. əsaslı. qadav₁₁. sağlam. sərt. qurçbel₁₁. sağlam. güclü. tutumlu₁₁. sağlam. yavaman₁₁. yağaman. sağlam. -tayanıqlı qılmaq: çınıqdırmaq₁₁. dayanıqlığı arttırmaq. sağlamlaştırmaq.

tayanıqlıq çınıquv₁₁. sarıcılıq₁₁. muqavimət. tutum₁₁. sağlamlıq. -tayanıqlığı arttırmaq: çınıqdırmaq₁₁. dayanıqlı qılmaq. sağlamlaştırmaq.

tayanıqsız təməngisiz₁₁. dəməngisiz. gücsüz.

tayanış dayanış. artmaqlıq₁₁. dirəniş. muqavimət.

tayanışma biriqmə₁₁. biriqməklik₁₁. bərabərliq. birlik.

tayanışmaq biriqmək₁₁. birliqtə hərəkət etmək.

tayanmaq cıdamaq₁₁. səbretmək. dözmək. dayanmaq. öşünləmək₁₁. yüklənmək. sıxıştırmaq. əzmək. sıxmaq. qatdırmaq₁₁. dözmək. tirəlmək₁₁. yaslanmaq. dinlənmək.
-amanqa tayan: işin kötüyə getməsi.

tayanmaq səbretmək. qeçinmək₁₁. dözmək.

tayanqıç əsgi evlərdə ocağın qırağında yatmaya yarayan çıxıntı.

tayaq₁₁ 1. sopa. 2. şua'.
-qolaç dayaq: dəyənək. baston.
-gün dayaq: günəş ışını.
-tayaq atmaq: dövmək. uvadıq etdmək. ovaduq edmək. azarlamaq.
-dayaqın yerəkə qaqmaq: verilən qararın yerinə gətirildiğini edmək (qəbul etmək).
-dayaq bolmaq: çox zayıflamaq.
-dayaq yanqur: sağanaq yağmur.
-tayaq qarnaş: tayaq qarnaş₁₁: əsgi qaraçay-malqar΄da bir sopanın altından geçərək yəmin edən, böyləcə qardaş olan kimsələr.
-daynaq sınamaq₁₁: dayaq yemək. dövülmək.
-dayaq tübündən dizilmək₁₁: yəmin etmək.
-dayaqdan atlaqısız bolmaq₁₁: gücsüzləşmək. quvvətli tükənmək.
-dayaqdan atlaqısız edmək: gücünü tükətmək. bitirmək.
-dəmir dayaq: daşa ya da duvara dəlik açmaq üçün sivri uçlu dəmir.
-toxmaq tayaq: çoqmaq. çomaq. baston.
-dayaq etdən ötər. söz süyəkdən ötər: sopa ətdən geçər, söz gəmiktən geçər.

tayaqçı₁₁ dayaqçı. sığırtmac. çoban.

tayaqlaşmaq qavqa etmək. dövüşmək.

tayaqlı₁₁ qavqaçı.