Asilbek Salohiddinov

Molekula – bu moddaning eng kichik va mustaqil mavjud bo‘la oladigan zarrachasi. U moddaning har qaysi hossasini o’zida saqlaydi.
Atom – bu moddaning kimyoviy jixatdan bo’linmaydigan eng kichik zarrachasi.
Ion – elektron zaryadlangan atomlar yoki atomlar to’plami
Hossa – Rang, hid, zichlik, ta’m, qattiq, suyuq, gaz holati — moddalarning xossalaridir

Kimyoviy xossalar	Fizikaviy xossalar
metall yoki metallmasligi, oksidlovchi yoki qaytaruvchiligi, asosli yoki kislotaliligi, yonish-yonmasligi va qanday moddalar bilan reaksiyaga kirishishi	agregat (gaz, suyuq, qattiq) holatiga xos bo‘igan xossalari, rangi, suyuqlanish, qaynash, muzlash (qotish, kristallanish) temperaturalari, eruvchanligi, zichligi, eiektr va issiqlik o'tkazuvchanligi, qutbliligi kabi xossalar
Kimyoviy xususiyatlarni aniqlashda moddaning tarkibi o‘zgaradi.	Fizikaviy xossalarini aniqlashda uning tarkibi o'zgarmaydi

Kimyoviy element – yadro zaryadlari bir xil bo‘lgan atomlar to’plami. Hozirda 110 kimyoviy element ma’lum bo’lib, ulardan 89 tasi tabiatda mavjud. Har bir
elementning o’z belgisi (Berselius) bo’lib Mendeleyev davriy sistemasida o’z o’rni bor. U yerda elementning eng muhum ma’lumotlari beriladi.
Moddaning kimyoviy formulasi — modda tarkibining kimyoviy belgilar va (zarurat bo‘lsa) indekslar yordamida ifodalanishi. Kimyoviy formula..

1. 
   moddaning nomini; 2) shu formulaga qarab, ayni modda oddiy yoki murakkab modda ekanligini; 3) u qanday elementlardan hosil bo’lganligini (sifat tarkibi); 4) uning molekulasi tarkibiga har qaysi elementning nechtadan atomi kirganligini; 5) uning bitta molekulasini; 6) modda tarkibiga kiruvchi elementlar qanday og'irlik nisbatda ekanligini; 7) moddaning molekular massasini 8) moddaning bitta molekulasini ko'rsatadi.
   

Kimyoviy formula turlaridan biri empirik formuladir. Empirik formula — kimyoviy analiz natijalari asosida aniqlangan modda bitta molekulasining tarkibini sifat va miqdoriy jihatdan tavsiflagan yozuv usuli. Masalan: 5NaOH, 3K₂SO₄, Al₂(SO₄)₃, CuSO₄∙5H₂O, Na₂O•CaO•6SiO₂ (oddiy shisha) va hokazo
∴ Indeks — moddaning bir molekulasi tarkibiga kirgan ayni element atomi (atomlar grtippasi) sonini ko'rsatuvchi kattalikdir. Yuqoridagi formulada tagiga chizilgan raqamlar.
Kimyoviy belgi yoki formula oldida turgan katta raqam koeffitsient deb ataladi, alohida atom yoki molekulalar soni(miqdori)ni ko‘rsatadi. Yuqoridagi formulalarda tagida ikki chizig’i bor raqam
^{Yuqoridagi yozuvlarga asosan, Al}2^(SO4⁾3 ^{molekulasini ko‘rib chiqsak: 1} molekula alyuminiy sulfat tuzi tarkibida 2 atom Al, 3 atom S, 12 atom О ^{elementlari bor. Bu formulada (SO}4⁾3 ^{gruppasida 2 xil indeks ishlatilgan.} Ulardan birinchisi “4” raqami faqat О (kislorod) atomlariga tegishli bo'lib, bitta sulfat ionida 4 ta kislorod atomi borligini bildirsa, qavsdan tashqaridagi ^{umumiy indeks — “3” raqami SO}4 ^{gruppasidan 3 ta borligini anglatib, bir yo‘la} ham S, ham О (kislorod) atomlariga tegishlidir.
Kimyoviy formulani o’qish tartibi.
H₂O hash-ikki-o K₂SO₄, kaliy-ikki-es-o-4 Al₂(SO₄)₃ alyuminiy-2-es-o-4-3 NaNO₃ natriy-en-o-3