Asr oshgan asarlar

OYBEKNING SHO H ASARI
Insoniyat tarixida shunday porloq siymolar borki, ular to ‘g ‘risida asar
yozish baxti har kimga ham nasib etavermaydi.
Alisher N avoiydan keyin kechgan besh asr ichida buyuk o'zbek shoiri
haqida Oybekdek roman yozish huquqini qozongan boshqa birorta yozuv-
chi bo 1 masa kerak. Ehtimol, parvardigor Navoiyni — bu buyuk dahoni
oradan besh yuz yil o ‘tgach, yangitdan kashf etib, o ‘zbek xalqiga va
umumjahon madaniyatiga barhayot insondek qaytarish uchun Oybekni
yaratgandir.
Oybek singan komil insonlar haqida «tug'ildi» so'zini qo'llash —
ulam i inson va ijodkor sifatida to ‘la anglamaslik; zero, bunday nurli siy-
m olam i parvardigor o'zining xush soatlarida ijod qiladi, yaratadi.
Navoiy va Oybek... Bu ikki insonni besh asrlik davr daryosi bir-biri-
dan ajratib turibdi. Lekin Oybek umr b o ‘yi davom etgan ijodiy mehnati
tufayli u bilan yonma-yon turish, u sochgan nurlami o ‘ziga yig‘ib-jamlab,
s o ‘ng aks ettirish baxtiga musharraf b o ‘lgan. Oybek butun umri davomida
ana shu besh asrlik daryoni suzib o ‘tib, Navoiy yashagan sohilga yaqin-
lashib boigan.
Odatda to g ‘kezar o ‘zining mashaqqatli y o ‘lini yaqin cho'qqilam i zabt
etishdan boshlaydi. Xuddi shunga o'xshash yozuvchi ham ijod y o ‘lini ta-
nish kishilar, qadrdon joylar va o ‘zi guvoh bo'lgan voqealam i tasvir etish
bilan adabiyotga kirib keladi. Oybek adabiyot maydonida tetapoya qilgan
kezlarda N avoiy c h o ‘qqisi qalin qor qatlamlari orasidan maftunkor qir-
ralarini bugungidek ko'rsatmas, quyosh ham bu cho'qqining gavhar tosh-
lariga urilib, harir nurlarini o'zgacha bir joziba bilan taratmas edi. Lekin
o ‘sha vaqtdayoq Oybek bu c h o ‘qqi sari sekin-asta, am m o aniq maqsad
bilan yaqinlashib bordi; undan turli davrlar va mafkuralar qoldirgan qor