Agar 1968-yilda o'lim ning sovuq qo'llari Oybekni o'z bag'riga tortmagani- da, u Am ir Temur va Bobur haqidagi ikki dostonini tugatib, yurak qatla- rida yotgan azaliy orzusi «Amir Temur» romanini ham yozishga kirishgan bo'lardi. 494
Afsuslar bo'lsinki, ulug‘ ijodkorga ajratilgan umr bu xayrli niyatlar- ning ro'yobga chiqishiga im k on bermadi. A m m o shunga qaramav, Oybekning Alisher N avoiy hazratlarini har bir o'zbekning dil-diliga yaqin- lashtirishga qaratilgan ijodiy m ehnatni amalga oshirdiki, bu uning buyuk jasoratidir. Har bir yozuvchi milliydir. Har bir milliy yozuvchi o ‘z xalqi tarixi- ning yilnomachisidir. Lekin sh u bilan birga har bir yozuvchi o ‘z xalqi ha- yotiga murojaat qilganida, tabiatiga, qalbining nozik pardalariga yaqin kishini qahramon qilib saylaydi. Don-Juan haqidagi asam i ingliz adabi- yotida Bayron, rus adabiyotida Pushkinning yozishi bejiz emas. Kara- m azovlam ing ruhiy iztiroblari va fojiasini D ostoyevskiydan b o ‘lak biror yozuvchi shu ko‘lam da, shunday mahorat bilan ochib bera olmagan. Agar o ‘zbek adabiyotiga murojaat etadigan b o ‘lsak, hech kim qori Ishkamba obrazini S. Ayniydek yarata olm asligi aniq. G'afur G 'u lom n in g Shum bola obrazini qoyilm aqom qilib tasvirlaganida ham tasodifiylik y o ‘q. Xuddi shunday qarashlar bilan yondoshsak, Navoiy Oybekning insoniy tabiati va o ‘ziga xos porloq iste’dodiga har tomonlama uyg‘un siymodir. «Navoiy» romani o ‘zbek va rus tillarida bir necha marotaba nashr etil- gan. Asar o ‘z vaqtida qozoq, turkman, ukrain, eston, latish, chex, Slovak, fransuz va boshqa tillarga taijim a qilinib, jahon xalqlari orasida keng tar-
