Avtomatik boshqarish tizimlarining tipik sxemalari

Boshqaruv tizimlarini hisoblash uchun ular odatda alohida elementlarga bo'linadi, ularning dinamik xarakteristikalari ikkinchi tartibdan yuqori bo'lmagan differentsial tenglamalar bo`ladi. Bundan tashqari, fizik tabiatiga ko'ra har xil bo'lgan elementlarni bir xil differentsial tenglamalar bilan tasvirlash mumkin. Avtomatik boshqarish tizimi elementining matematik modeli zveno deb ataladi. Tez-tez uchraydigan differensial tenglama tartibi ikkidan yuqori bo'lmagan zvenolar tipik deyiladi.

Boshqaruv tizimining tipik funktsional sxemasi.

Boshqaruv tizimining tipik funktsional sxemasi.

Bu yerda boshqaruv tizimi yopiq tizim bo'lib, bir yo'nalishlilik xususiyatiga ega va xato signaliga javob beradi.

• - o'zgartirilgan harakatlantiruvchi kuch, ya'ni, kirish signali;
• - boshqariladigan o'zgaruvchi, ya'ni, tizimning chiqish qiymati;
• - xato (mos kelmaslik) signali;
• va - boshqaruv buyruqlari;
• - shovqin.

•  

1 - asosiy qurilma; 2, 5 - taqqoslash moslamalari; 3 - konvertatsiya qilish moslamasi; 4, 8 - rostlovchi qurilmalar (regulyatorlar); 6 - kuchaytiruvchi qurilma; 7 - ijro qurilmasi; 9 - boshqaruv ob'ekti; 10 - o'lchov element; 11 - asosiy elementi boshqariladigan o'zgaruvchining so'nmagan yoki ortib borayotgan tebranishlarini bartaraf etishga imkon beradi. Ba'zida rostlovchi qurilmalar g`alayon ta’sirlarga qarab boshqaruv signallarini (buyruqlarni) hosil qiladi, bu tizimlarning ishlash sifatini sezilarli darajada yaxshilaydi, ularning aniqligini oshiradi.

1 - asosiy qurilma; 2, 5 - taqqoslash moslamalari; 3 - konvertatsiya qilish moslamasi; 4, 8 - rostlovchi qurilmalar (regulyatorlar); 6 - kuchaytiruvchi qurilma; 7 - ijro qurilmasi; 9 - boshqaruv ob'ekti; 10 - o'lchov element; 11 - asosiy elementi boshqariladigan o'zgaruvchining so'nmagan yoki ortib borayotgan tebranishlarini bartaraf etishga imkon beradi. Ba'zida rostlovchi qurilmalar g`alayon ta’sirlarga qarab boshqaruv signallarini (buyruqlarni) hosil qiladi, bu tizimlarning ishlash sifatini sezilarli darajada yaxshilaydi, ularning aniqligini oshiradi.

• signali butun boshqaruv oralig'ida ma'lum funksiya (deterministik signal) bo'lgan tizimga dasturli boshqarish tizimi deyiladi.
• bo'lgan tizim stabillovchi tizim deyiladi.
• tasodifiy funksiya bo'lgan tizim kuzatuv tizimi deyiladi.
• Shunday qilib, bir o'lchovli tizimlar dasturlarli boshqarish tizimlari, stabillovchi tizimlar va kuzatuv tizimlari bo'lishi mumkin.

•