Avtomatlashtirishning pnevmatik texnik vositalari. Pnevmatik o`zgartirgichlar

3-rasm. Pnevmoyuritma tezligini gidravlik rostlash sxemasi. 
1-ishchi pnevmosilindr; 2-ishchi pnevmosilindr shtoki; 3 – shtok-turtkich;
4 – rostlovchi drossel; 5 – qaytish kanali; 6 – gidrosilindr. 
Yuritma o`z ichiga ishchi suyuqlik(moy)ning yopiq aylanishiga ega gidrosilindr 6 va moy 
sarfini rostlashga hizmat qiluvchi qaytish kanali 5 dagi rostlovchi drossel 4 ni, shtok-turtkich 3, 
shtok 2 va ishchi pnevmosilindr 1 ni oladi. 
Avtomatlashtirishning gidravlik texnik vositalari
Gidravlik texnik vositalar asosini gidroyuritmalar tashkil etadi. 
Gidroyuritma gidrodvigatel chiqish qismining harakat tezligini rostlash va yo`nalishini 
o`zgartirish funksiyasini baravar bajarish bilan bosim ostidagi ishchi suyuqlik vositasida 
mexanizm va mashinalarni harakatga keltirishga mo`ljallangan qurilmalar majmuyi hisoblanadi. 
Gidroyuritmalar ikki tipli bo`ladi: gidrodinamik va hajmiy. Gidrodinamik yuritmalarda 
asosan suyuqlik oqimining kinetik energiyasi ishlatiladi. Hajmiy gidroyuritmalarda ishchi 
suyuqlik bosimining potensial energiyasi ishlatiladi. 
Hajmiy gidroyuritmalar gidrouzatmadan, boshqarish qurilmalaridan, yordamchi 
qurilmalar va gidroliniyalardan tarkib topgan (4-rasm).

---

4-rasm. Hajmiy gidroyuritma struktura sxemasi. 
Gidroyuritmaning kuch qismi hisoblangan hajmiy gidrouzatma hajmiy nasos(yetaklovchi 
dvigatelning mexanik energiyasini ishchi suyuqlik oqimi energiyasiga o`zgartirgich) va hajmiy 
gidrodvigatel(ishchi suyuqlik oqimi energiyasini chiqish qismining mexanik energiyasiga 
o`zgartirgich)dan iborat.
Ba‘zi hajmiy gidrouzatmalar tarkibiga gidroakkumulyator ham kiradi.
Gidroakkumulyator bu gidrodvigatelni ishga tushirish uchun keyingi safar foydalanish 
maqsadida bosim ostidagi ishchi suyuqlik energiyasini to`plash uchun mo`ljallangan. Bundan 
tashqari, hajmiy gidrouzatmalar tarkibiga gidroo`zgartirgichlarni ham kiritish mumkin. 
Gidroo`zgartirgichlar 
P
bosim va 
Q
sarf qiymatga ega ishchi suyuqlik oqimi energiyasini boshqa 
P
va 
Q 
qiymatga ega boshqa oqim energiyasiga o`zgartirib beruvchi hajmiy gidromashinalar 
hisoblanadi. 
Boshqarish qurilmalari oqim yoki boshqa gidroyuritma qurilmalari orqali boshqarish 
uchun mo`ljallangan. Bunda oqim bilan boshqarishda gidrotizimdagi bosim va sarfni o`zgartirish 
yoki ma‘lum sathda saqlash, shuningdek, ishchi suyuqlik oqimining harakat yo`nalishini 
o`zgartirish tushiniladi. 
Boshqarish qurilmalariga quyidagilar kiradi: 
1.
Ishchi suyuqlik oqimining harakat yo`nalishini o`zgartirish, gidrodvigatelni ishga 
tushirishning talab qilingan ketma-ketligini ta‘minlash, chiqish qismlarning harakat 
yo`nalishini o`zgartirish va shu kabilar uchun hizmat qiluvchi