VI BOB. KOMPYUTER TIZIMLARIDA AXBOROT XAVFSIZLIGI 6.1§ Kompyuter tarmoqlarida zamonaviy himoyalash usullari va vositalari Kompyuter tizimiga (tarmog‘i) ziyon etkazishi mumkin bo‘lgan sharoit,
harakat va jarayonlar kompyuter tizimi (tarmog‘i) uchun xavf - xatarlar deb
hisoblanadi.
Avtomatlashtirilgan axborot tizimlariga tasodifiy ta’sir ko‘rsatish sabablari
tarkibiga quyidagilar kiradi.
6.1-rasm. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlariga tasodifiy ta’sir ko‘rsatish sabablari Ma’lumki, kompyuter tizimining asosiy komponentlari – texnik vositalar,
dasturiy - matematik ta’minot va ma’lumotlardir.
Axborotlarni himoyalash tizimi uzluksiz, rejali, markazlashtirilgan, maqsadli,
aniq, ishonchli, kompleksli, oson mukammallashtiriladigan va ko‘rinishi tez
o‘zgartiriladigan bo‘lishi kerak. U odatda barcha ekstremal sharoitlarda ham
samarali bo‘lishi zarur.
Kompyuter tarmoqlarida axborotni himoyalash deb foydalanuvchilarni
ruxsatsiz tarmoq elementlari va zaxiralariga egalik qilishini man etishdagi texnik,
dasturiy va kriptografik usul va vositalar, hamda tashkiliy tadbirlarga aytiladi.
Avtomatlashtirilgan
axborot
tizimlariga
tasodifiy
ta’sir
ko‘rsatish
sabablari
Qurilmalardagi
to‘xtab
qolishliklar
Tashqi
muhit
ta’sirida
aloqa
kanallaridagi
to‘sqinliklar
Tizimning
bir
qismi
sanaluvchi
insonning
xatosi
Ishlab
chiqaruvchining
texnik
va
tizimli
xatolari
Tarkibiy
,
algoritmik
va
dasturiy
xatoliklar
Halokatli
xolatlar
va
boshqa
ta’sirlar
