«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

2. Firma operatsiyalari haqidagi 
m a’lumotlardan tashqari, qa­
ror qabul qilishni qo‘llab-quw atlash tizimi ishlashi uchun boshqa 
ichki m a’lumotlar, masalan, xodimlaming harakatlanishi haqidagi 
ma’lumotlar, muhandislik m a’lumotlari va hokazolar talab etiladi, 
ular o‘z paytida to‘planishi, kiritilishi va ishlanishi lozim.
3. Boshqarishning yuqori darajalarida 
qaror qabul qilishni 
qollab-quw atlash uchun tashqi manbalardan olinadigan m a’lu­
motlar ayniqsa muhim ahamiyatga ega. Raqobatchilar, milliy va 
dunyo iqtisodiyoti haqidagi m a’lumotlami zarur tashqi ma’lumotlar 
qatoriga qo‘shish mumkin. Ichki m a’lumotlardan farqli ravishda, 
tashqi ma’lumotlar odatda ulami yig‘ishga ixti-soslashgan tashkilot 
tomonidan sotib olinadi.
4. Hozirgi paytda m a’lumotlar 
bazasiga yana bir m a’lumotlar 
manbai - yozuvlar, xatlar, shartnomalar, buyruqlar va hokazolami 
o‘z ichiga olgan hujjatlami kiritish haqidagi masala keng tadqiq etil- 
moqda. Agar bu hujjatlaming mazmuni ayrim asosiy xususiyatlariga 
(ta’minotchi, iste’molchi, sanasi, xizmat turlari va boshqalar) qarab 
xotiraga yoziladigan va so'ngra qayta ishlanadigan bo‘lsa, unda 
tizim axborotning yangi qudratli manbaiga ega bo‘ladi.
Foydalanuvchining bilimlari
- bu, foydalanuvchi tizim bilan 
ishlashda bilishi lozim bo'lgan narsalardir. Ularga nafaqat foy-
49

---

dalanuvchi miyasida bo‘Igan xatti-xarakatlar rejasi, balki kompyuter 
beradigan darsliklar, ko‘rsatmalar, ma’lumotnoma xabarlariga ham 
oiddir.
Qarorlami qabul kilishni qo‘llab-quvvatlash tizimi interfeysini 
takomillashtirish ko‘rsatilgan uch kompyuterlardan har binning 
rivojlanishidagi yutuqlar bilan belgilanadi. Interfeys quyidagi 
imkoniyatlarga ega bo‘lmog‘i lozim:
• foydalanuvchi tanlovi bo‘yicha qarorlami qabul qilish jarayo- 
nida o‘zgartirgan holda muloqotning turli shakllarini manipulyatsiya 
qilish;
• ma’lumotlami turli usullarda tizimga uzatish;
• tizimning turli asbob-uskunalardan xilma-xil shakllarda 
ma’lumot olishi;
• foydalanuvchi bilimlarini qoilab-quwatlash (so‘rov bo‘yicha 
yordam ko‘rsatish; bilmaganlarini aytib berish).
Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining kun- 
dan-kunga rivojlanib borishi ulardan milliy iqtisodiyotning barcha 
tarmoq va sohalarida samarali foydalanish uchun zamin yaratib 
bermoqda.