«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

ko‘rsatkichlar
bo‘yicha ma’lumotlar banki va tayyor hujjatlar bankidan
foydalaniladi.
Ko‘rsatkichlar bo‘yicha m a’lumotlar banki (KMB) 
dasturiy, 
texnologik, tashkiliy vositalar yig‘indisi ko‘rinishida amalga 
oshirilgan va statistika-ning turli sohalari bo‘yicha m a’lumotlar 
bazalari, ulam ing majmualarini yaratish uchun foydalaniladi. KMB 
mahalliy hisoblash tarmoqlari va masofadan kirish usulida ishlashda 
m a’lumotlami ishlab chiqish va taqdim etishning rivojlangan 
vositalariga ega.
Tayyor hujjatlar banki (THB) 
ba’zi axborotlar va jadvalli 
statistik materiallarga ega m a’lumotlaming hujjatli grafik bazalarini 
yaratish uchun qo‘llaniladi. THB turli obyektlar uchun m a’lumotlar 
bazalariga kirishni ta’minlovchi telekommunikatsion vositalaming 
keng servisli salohiyatidan iborat bo‘ladi.
KMB va THB dasturiy majmualari Excel paketi interfeysiga 
ega, buning natijasida ulaming o ‘zaro birga bo‘lishligi ta’minlanadi.
Axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalari 
m a’lumotlaridan 
foydalanish xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz.
Ko‘rsatkichlar 
bo‘yicha 
ma’lumotlar 
banki. 
KMBda 
axborotlami saqlash birligi quyidagi uch tarkibiy qismlar bilan 
belgilanadigan miqdordan iborat b o ‘ladi:
• ko‘rsatkich va uning alomati bilan;
• kuzatish obyekti bilan;
• tadqiq qilinayotgan obyekt bo'yicha hisobotning davriyligi 
bilan.
KMB yordamida ishlab chiqilgan statistik m a’lumotlar bazalari 
statistikaning sohaviy boshqarmalari mutaxassislaridan iborat, ular 
uchun axborot usulida (iqtisodchining AIJda) ishlashi bo‘yicha 
xizmat imkoniyatlarining keng majmuasi beradi. KMB yordamida 
hujjat va boshqaruv respublika idoralari hamda boshqa tashqi 
foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsatish ta’minlanadi: dialog usulida 
so‘rovlar bajariladi va m a’lumotlar to‘plamlari shakllantiriladi,
15.3. Axborot xizmatlarini lco‘rsatish yo‘IIari
380

---

buning uchun eksport vazifalari va eng ko‘p tarqatilgan ADPning 
formatlaridan foydalaniladi (Lotus, Excel, Word va boshqalar).
KMB 
Davlat 
statistika 
qo‘mitasining 
HMda 
sanoat 
foydalanishida bo‘lib, uning xizmatidan sohaviy boshqaruv 
xodimlari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Apparati, Oliy 
Majlis va Vazirlar Mahkamasining mutaxassislari va boshqalar 
foydalanadi.
KMB dasturiy majmuasi yordamida respublika darajasida 
quyidagi m a’lumotlar bazalari yaratiladi:
• statistik m a’lumotlaming ko‘p sohali tezkor bazasi, ular o‘z 
ichiga yuzlab ko‘rsatkichlami, ma’lumotlar bazalarining o‘nlab 
bo‘limlarini oladi. M a’lumotlar bazasiga keyingi ikki joriy yil va 
o ‘tgan yillar statistik hisobotlarining ko'rsatkichlari kiritilgan, 
o ‘tgan yillar uchun m a’lumotlar arxivga joylashtiriladi;
• to ‘plamlami chiqarish va tahliliy ma’lumotlarni tayyorlash 
b o ‘yicha 
tartibga 
soluvchi 
ishlami 
tayyorlash 
uchun 
foydalaniladigan sohaviy MB (sanoat, moliya, savdo, tashqi 
iqtisodiy aloqalar);
•muammoIi-mo‘ljallangan MB (umuman 0 ‘zbekiston va 
viloyatlar bo‘yicha iqtisodiy islohotlar, iqtisodiy va ijtimoiy 
jarayonlam i ta’riflovchi oylar bo'yicha indikatorlar).
KMB muhitida m a’lumotlar bazasi Davlat statistka qo‘mita- 
sining LHT o‘rnatilgan, shu bois unda boshqaruv mutaxassislari 
KMB bilan LHT ishchi stantsiyasi yordamida ishlash imkoniyatiga 
ega. Tashqi foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsatish masofadan turgan 
usulda statistikaning elektron pochtasi vositalarini qo‘llash orqali 
bajariladigan, ular bir vaqtning o‘zida elektron pochta xizmatlari va 
«on-line» usulida m a’lumotlar bazasi bilan ishlashni ta’minlaydi.
KMB muhitida m a’lumotlar bazasi bilan ishlash Davlat statistka 
qo‘mitasi
rahbariyati tomonidan tasdiqlangan MB dasturiy muhitida 
axborot tizimlari faoliyat yuritishining tartibi asosida amalga 
oshiriladi, u vazifalarni Davlat statistka qo‘mitasi bo‘limlari va HM 
bo'lim lari o ‘rtasida taqsimlanishini ta’minlaydi.
381

---

Respublika darajasida KMB muhitida m a’lumotlar bazasining 
shaklla-nishi, faollashuvi va faoliyat yuritishi 15.3-rasmda berilgan 
texnologiya bo‘yicha amalga oshadi.
M a’lumotlar bazasini faollashtirish (AEIChdan axborotlami 
yuklash, m a’lumotlar bazasini olib borish va yaxlitligini qo'llab- 
quwatlash), m a’lumotlar bazalari to‘plamlarini Davlat statistka 
qo'mitasi mahalliy hisoblash tarmoqlariga statistikaning elektron 
pochtasi orqali uzatish, bu ma’lumot bazalarining o‘z vaqtida 
yangilanishi, ulaming faoliyat yuritishi va tashqi foydalanuvchilarga 
xizmat ko‘rsatishi ustidan nazoratni MB bosh ma’muri har oyda 
reja-grafikka ko‘ra amalga oshiradi.
Mintaqaviy darajada KMB dasturiy majmuasidan minta- 
qalardagi rahbar va boshqaruv idoralariga axborot xizmatlarini 
ko‘rsatish vazifalarini echish uchun foydalaniladi.
Mintaqaviy darajada KMB dasturiy majmuasidan foydalanish 
orqali quyidagi ma’lumotlar bazalari yaratiladi: