Er maydonini ajratilganda qanday elementlarga sanitar vrach e’tiborini qaratmog‘i lozim
səhifə 21/25 tarix 07.01.2017 ölçüsü 0,9 Mb. #4740
Er maydonini ajratilganda qanday elementlarga sanitar vrach e’tiborini qaratmog‘i lozim:
SHM miqdoriga
yaqin masofada suv manbasini mavjudligi
epidemiologik xolatiga
epizootik xolatiga
er osti suvlarini sathiga
er maydonini relefiga
”atirgul shamoli”ga
uchastkani ohirgi 20 yil ichidagi bo‘lgan ma’lumotlari
suv bilan ta’minlash manbalari
uchastkani ohirgi 10 yil ichidagi bo‘lgan ma’lumotlari
gaz bilan ta’minlash manbalari
Loyixani grafik qismini aks ettiruvchi qismlarni belgilang:
situatsion reja – (ovqatlanish ob’ekti joylashgan er maydonini rejasi)
xonalarni orientatsiyasi
maydonni me’yorlarga mos kelishi
omborxona, ishlab chiqarish va maishiy xonalarni vertikal joylashuvini to‘g‘riligi
reja – (binolar va inshootlar joylashgan korxona er maydonini rejasi)
xonalarni rejalari va kesmalari
sanitar-texnik jixozlarni loyixalari va sxemalari (suv bilan ta’minlash, kanalizatsiya, ventilyasiya,yoritish)
ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlarni loyixalari va sxemalari
ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlarniketma-ketligi
ishchilarni xarakati
Ishlab chiqish jarayonini umumiy sxemasiga doir har qanday oziq-ovqat korxonasi qanday gurux xonalariga ega bo‘lishi kerak :
mollarni qabul qilish uchun yuklash sharoitiga ega omborxona guruxi
kir yuvish xonasi
yaroqsiz maxsulotlarni saqlash uchun omborxona
dush xonasi
ishlab chiqish guruxi
omborxona va ishlab chiqish guruxlaridan joylashuvi boshlagan yuvish xonalari
maxsulotlarni sotish uchun ekspeditsiya yoki savdo guruxi
ma’muriy-maishiy gurux
avtoulovlar turar-joyi
echinish xonasi
Ishlab chiqarishda oziq-ovqatlarni ekologik xolatini ovqatlanish gigienasi vrachi tomonidan tekshirish maqsadi:
oziq-ovqat maxsulotlarini sifatini oshirish
qurilish materiallari ob’ektlari ustidan nazorat
axoli soniga maxsulotlarni iste’mol qilinishinipasaytirish
oziq-ovqat maxsulotlarini sanitar-epidemiologik xavfsizligini ta’minlash ustidan nazorat bajarmaslik
ovqatlanish ob’ektlari ustidan nazorat
axoli soniga maxsulotlarni iste’mol qilinishini oshirish
oziq-ovqat maxsulotlarini sanitar-epidemiologik xavfsizligini ta’minlash ustidan nazorat
oziq-ovqat maxsulotlarini xavfsizligini ta’minlash
oziq-ovqat maxsulotlariga narx-navoni tushirish
oziq-ovqat maxsulotlari sifatini oshirmaslik
Loyixalarni sanitar ekspertizasiga mo‘ljallangan material larni ko‘rsating :
loyixani ko‘rib chiqish uchun talabnoma –xat
aylan-atrofdagi ob’ektlarni loyixalari
rejani ko‘rib chiqish uchun talabnoma –xat
qurilishni nokalendar rejasi
ko‘rib chiqish uchun loyixa
er maydonini ajratish haqidagi xokimiyatni qarori
issiq suv, gaz, elektrenergiyasi bilan ta’minlashga xo‘jalik tashkilotlarini ruxsatnomasi va qurilishni kalendar rejasi
Halq deputatlari shahar kengashini kommunal xo‘jaligi bo‘limining shaharni suv bilan ta’minlash va kanalizatsiya tarmog‘iga ulanishga ruxsatnomasi
er maydonini ajratish haqidagi mahalla qo‘mitasining qarori
qo‘shni korxonalarni ruxsati
Umumiy ovqatlanish korxonalarida doimiy sanitar tekshiruv o‘tkazishda asosiy masalalarni sanab bering:
oziq-ovqat maxsulotlarini transportirovkasida sanitar-gigienik va epidemiyaga qarshi me’yor va qoidalarga amal qilish
oziq-ovqat maxsulotlariniishlovi va sotuvida harorat sharoitlariga amal qilmaslik
oziq-ovqat maxsulotlariniishlovigaketma-ketligini ishlab chiqarishdan tashqari amal qilish
oziq-ovqat maxsulotlari chiqindilarini qayta ishlash
oziq-ovqat maxsulotlariniishlovi (sovuq va issiq)
oziq-ovqat maxsulotlariniishloviketma-ketligiga va doimiyliligiga rioya qilish
tayyor taomlarni sotish muddatlariga rioya qilish
oziq-ovqat maxsulotlariniishlovi va sotuvida harorat sharoitlariga amal qilish
tayyor bo‘lmagan taomlarni sotish muddatlariga rioya qilish
oziq-ovqat maxsulotlarinifaqatgina ishlovida harorat sharoitlariga amal qilish
General rejada aks etuvchi ma’lumotlarni ko‘rsating :
qurilishni zichligi
yordamchi xonalarni mavjudligi va to‘g‘ri tartibda joylashganligi
omborxonalar mavjudligi
dush xonasini xolati
territoriyani ko‘kalamzorlashtirish darajasi
piyoda yo‘laklarini mavjudligi va to‘g‘ri tartibda joylashganligi
bino va inshootlarni o‘zaro joylashuvi
kelish yo‘laklarini mavjudligi va to‘g‘ri tartibda joylashganligi
xona o‘lchamlari
xonalar miqdori
Bozorda sotishga man etilgan maxsulotlarni ko‘rsating :
uy sharoitida tayyorlangan qandolatchilik va kulinar maxsulotlari, go‘sht va baliq maxsulotlari, go‘sht va baliq maxsulotlarinichalafabrikatlari, uy sharoitida tayyorlangan konservalangan oziq-ovqatlar va ichimliklar
zavodlarda tayyorlanganmaydalangan choy va mevalar, hamda rezavor mevalardan xaydalgan spirt qo‘shilgan vinolar va boshqa alkogolli ichimliklar
zavodlarda tayyorlangandorivor o‘simliklar
o‘rnatilgan tartibda veterinar-sanitar ekspertizadan o‘tkazilgan oziq-ovqat maxsulotlari
uy sharoitida tayyorlangan maydalangan choy, uy sharoitida tayyorlangan mevalar, hamda rezavor mevalardan xaydalgan spirt qo‘shilgan vinolar va boshqa alkogolli ichimliklar
uy sharoitida quritilgan xoldagi plastinkali qo‘ziqorinlar, uy sharoitida tayyorlangan tuzlangan va marinadlangan qo‘ziqorinlar
ayrim shaxslarni dorivor o‘simliklarni sotishi
o‘rnatilgan tartibda veterinar-sanitar ekspertizadan o‘tkazilmagan oziq-ovqat maxsulotlarini sotish
zavodlarda tayyorlangan qandolatchilik va kulinar maxsulotlari, go‘sht va baliq maxsulotlari, go‘sht va baliq maxsulotlarinichalafabrikatlari,konservalangan oziq-ovqatlar va ichimliklar
zavodlarda tayyorlanganquritilgan xoldagi plastinkali qo‘ziqorinlar, tuzlangan va marinadlangan qo‘ziqorinlar
Suv bilan ta’minlovchi aloqalarga va kanalizatsiya aloqalariga bo‘lgan talablarni ko‘rsating:
bozorlardagi issiq, sovuq suv tizimlari bilan ta’minot va kanalizatsiya tizimi amaldagi SHNK 2.08.02-09ga mos kelishi kerak
bozor xo‘jalik ichimlik suvi va issiq suv ta’minoti tizimlariga, hamda mustaqil chiqish yo‘liga ega bo‘lgan alohida-alohida maishiy va ishlab chiqarish kanalizatsiya tizimlariga ega bo‘lmasligi kerak
territoriyaga suv sepish uchun va avtoulovlarni tashqi yuvishi uchun texnik suvdan foydalanib bo‘lmaydi
texnologik, xo‘jalik-maishiy, ichish uchun mo‘ljallangan suv amaldagi O`zDSt 951 -2011 "Ichimlik suvi " talablariga mos kelishi kerak
ichki suv ta’minoti va kanalizatsiyaga tizimlariga ega bo‘lmagan yangi bozorlarni qurish man etiladi
bozor xo‘jalik ichimlik suvi va issiq suv ta’minoti tizimlariga, hamda mustaqil chiqish yo‘liga ega bo‘lgan alohida-alohida maishiy va ishlab chiqarish kanalizatsiya tizimlariga ega bo‘lishi kerak
texnologik, xo‘jalik-maishiy, ichish uchun mo‘ljallangan suv amaldagi O`zDSt 950 -2011 "Ichimlik suvi " talablariga mos kelishi kerak
territoriyaga suv sepish uchun va avtoulovlarni tashqi yuvishi uchun texnik suvdan foydalansa bo‘ladi
bozorlardagi issiq, sovuq suv tizimlari bilan ta’minot va kanalizatsiya tizimi amaldagiSHNK 5.08.02-66 ga mos kelishi kerak
ichki suv ta’minoti va kanalizatsiya tizimlariga ega bo‘lmagan yangi bozorlarni qurish ruxsat etiladi
Bozorni savdo qilish zonalarida qo‘yidagi maydonchalar ajratiladi :
avtoulovlardan qurilish materiallarini sotish uchun
avtoulovlarni remonti va maishiy xizmat ko‘rsatish korxonalari uchun
xayvon va qushlarni sotish uchun
xo‘jalik maxsulotlarini sotish uchun yopiq pavilonlar, laryoklar,
kiosklar
xo‘jalik maxsulotlarini sotish uchun ochiq maydonchalarda yoki naves (yopiq) tagida
xo‘jalik maxsulotlarini avtoulovlardan sotish uchun
umumiy ovqatlanish va maishiy xizmat ko‘rsatish korxonalari uchun
oziq-ovqatlar va oziq-ovqatlar bo‘lmagan mollarni sotish uchun
xo‘jalik maxsulotlarini avtoulovlardan sotish uchun yopiq pavilonlar, laryoklar, kiosklar
Bozordagi axlat maydonchasiga bo‘lgan talablarni ko‘rsating:
axlatni yig‘ish uchun konteynerlar, qopqoqli axlat yig‘uvchilar bo‘lishi shart emas
maydoncha to‘siqli asfaltlangan va betonlangan bo‘lishi shart emas
har bir axlat yig‘uvchi asosidan maydoncha 0,5 m kam bo‘lmagan bo‘lishi shart
axlat yig‘ish maydonchasi savdo zonasidan 25 m kam bo‘lmagan masofada joylanishi kerak
10m3 gacha bo‘lgan hajmli konteynerlar sonini aniqlashda bozorni 200 m2 maydoniga 1 konteynerdan kam bo‘lmagan xolda belgilash lozim
axlatni yig‘ish uchun konteynerlar, qopqoqli axlat yig‘uvchilar bo‘lishi shart
maydoncha to‘siqli asfaltlangan va betonlangan bo‘lishi shart
har bir axlat yig‘uvchi asosidan maydoncha 1 m kam bo‘lmagan bo‘lishi shart
axlat yig‘ish maydonchasi savdo zonasidan 15 m kam bo‘lmagan masofada joylanishi kerak
10m3 gacha bo‘lgan hajmli konteynerlar sonini aniqlashda bozorni 400 m2 maydoniga 1 konteynerdan kam bo‘lmagan xolda belgilash lozim
Ovqatlanish gigienasi fanining vazifalarini ko‘rsating:
aholini faktik urbanizatsiyasini o‘rganish
organizmga ratsional vabalanslangan nagruzkani o‘rganish
havoni kimyoviy tarkibini o‘rganish
oziq-ovqat maxsulotlarini kimyoviy tarkibini o‘rganish
ratsional vabalanslangan ovqatlanishni o‘rganish
aholini faktik ovqatlanishini o‘rganish
oziq-ovqat maxsulotlarini gigienik ekspertizasi
Ovqatlanish gigienasi sohasida ogoxlantiruvchi va doimiy sanitar nazoratini o‘tkazish
Mexnatgigienasi sohasida ogoxlantiruvchi va doimiysanitar nazoratini o‘tkazish
yorug‘likni gigienik ekspertizasi
Mexnat jadalligini guruxlarini ko‘rsating:
3 guruh- o‘rta darajadagi yomon mexnat
4 guruh – og‘ir yomon mexnat
5 guruh–juda og‘ir yomon mexnat
1 guruh-aqliy mexnat
2 guruh–engil jismoniy mexnat
3 guruh– o‘rta darajadagi jismoniy mexnat
4 guruh–og‘ir jismoniy mexnat
5 guruh–juda og‘ir jismoniy mexnat
1 guruh–yaxshi mexnat
2 guruh–yomon mexnat
.Kolbasa maxsulotlarini sanitar benuqsonligini asosiy ko‘rsatkichlari:
un mavjudligi ko‘rsatkichlari
suyak qoldiqlari mavjudligi ko‘rsatkichlari
ammiak mavjudligi ko‘rsatkichlari
organoleptik ko‘rsatkichlar
fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlari
namlik mavjudligi ko‘rsatkichlari
nitritlar mavjudligi ko‘rsatkichlari
osh tuzi va kraxmal mavjudligi ko‘rsatkichlari
texnologik ko‘rsatkichlar
biologik ko‘rsatkichlar
Baliq maxsulotlariga kiritilgan maxsulotlarni ko‘rsating:
tuyaqush tuxumlari
mollyuskalar
krab tayoqchalari
tuzlangan baliq
seld
baliqli konservalar
sovuq va issiq turdagi dudlangan baliqlar
kalmar
sosiskalar
. YAngi tutilgan baliqni organoleptik ko‘rsatkichlarini sanab bering:
jabralar xira qizil rangda
hidi nospetsifik, tashqi hidlar bilan
ko‘zlari bo‘rtib chiqmagan, tiniq emas
baliqni ustki sathi toza, tiniq shilimshiq bilan qoplangan
tangachalar terisidan qiyinchilik bilan ajraladi
jabralar yorqin qizil rangda
hidi spetsifik, tashqi hidlarsiz
ko‘zlari bo‘rtib chiqgan, tiniq
baliqni ustki sathi toza, xira shilimshiq bilan qoplangan
tangachalar terisidan osonlik bilan ajraladi
Baliq buzilganligi belgilarini ko‘rsating:
jabralar yorqin qizil rangda
hidi spetsifik, tashqi hidlarsiz
ko‘zlari bo‘rtib chiqgan, tiniq
qo‘lansa hid
shilimshiq tiniqligini yo‘qotadi va xiralashadi
jabralar jigar rangga kiradi
tangachalar terisidan osonlik bilan ajraladi
ko‘zlari ichiga kirib ketadi
baliqni ustki sathi toza, tiniq shilimshiq bilan qoplangan
tangachalar terisidan qiyinchilik bilan ajraladi
.Baliq tuzlashni turlari:
muzlatish
muzdan eritish
quruq aylantirib tuzlash
quruq tuzlash
nam tuzlash
iliq tuzlash
sovutib tuzlash
sovuq tuzlama
suvda tuzlash
maxsus eritmada tuzlash
Baliqni qayta ishlash korxonasini tuzilishi:
yuvish xonasi
termik (issiqlik) bilan ishlov berish sexi
muzdan eritish kamerasi
baliq tozalash sexi
dudlash sexi
ikra tayyorlash sexi
konservalash sexi va kulinar ishlov berish sexi
sovutish kamerasi
baliqni keltirib berish sexi
baliqni ajratish sexi
. O‘simlik yog‘larini turlari:
sut moyi
gorchitsa moyi
mol yog‘i
qo‘y yog‘i
cho‘chqa yog‘i
paxta yog‘i
makkajo‘xori moyi
soya moyi
tovuq yog‘i
ot yog‘i
Nonni asosiy organoleptik ko‘rsatgichlarini toping :
non yuzasini xolati
bo‘yog‘i
formasi
mag‘zining xolati
hidi va ta’mi
kislotaligi
ishqoriyligi
namligi
quruqligi
mog‘or bosganligi
. Non zavodida olib boriladigan doimiy nazoratni sanab o‘ting:
nonni saqlash sharoitlarini nazorat qilish
ishlab chiqarishni barcha bosqichlarida sanitar rejimga rioya qilish
mol miqdorini nazorat qilish
texnik jarayonlar
bug‘doy o‘stirishda harorat sharoitlariga amal qilish
molni sifatini nazorat qilish
texnologik jarayonlar
non yopish jarayonida harorat sharoitlariga rioya qilish
non sotish sharoitlarini nazorat
ishlab chiqarishni ilk bosqichida sanitar rejimga rioya qilish
. Non pishirish korxonalarida sanitar-epidemiologik xavf-xatar omillarini guruxlarini sanab o‘ting :
IVguruh –korxonani sanitar obodonlashtirish va ta’mirlash
Vguruh – ishchilarni shaxsiy gigienasi va sanitar savodxonligi
2 guruh – transportirovka;
1 guruh- molni tayyorlash va ishlov berish ;
5 guruh- texnologik jarayon, saqlash va realizatsiya;
Iguruh- transportirovka
IIguruh –molni tayyorlash va ishlov berish
IIIguruh – texnologik jarayon, saqlash va realizatsiya
3 guruh- korxonani sanitar obodonlashtirish va ta’mirlash;
4 guruh- ishchilarni shaxsiy gigienasi va sanitar savodxonligi
. K onserv alarni turlarini ko‘rsating :
go‘shtli-o‘simlikli
sutli
kartoshkali
shokoladli
sulili
go‘shtli
baliqli
sabzavotli
unli
marmeladli
Konservalarni nazoratdan o‘tishi shart tarkibli qismlarini ko‘rsating :
ziravorlar
un
konfetlar
makaron
suli
yog‘lar
shakar
tuz
suv
spirt
Qanday ichimliklar alkogolsiz ichimliklar turiga kiradi :
siroplar
ekstraktlar
aroq
vino
konyak
gazlangan yaxna ichimliklar
mineral suv
sharbatlar
pivo
viski
. Ratsional ovqatlanish tushunchasini o‘z ichiga oluvchi komponentlar:
ichki gomeostaz turg‘unligini ta’minlash
ishchanlikni ta’minlash
quvvat sarfini balanslanganligi
ozuqa moddalarini balanslanganligi
ovqatlanish rejimiga rioya qilish
fiziologik ehtiyojni ta’minlash
energetik ehtiyojni ta’minlash
plastik funksiyani ta’minlash
ovqatlarni turli hilma-hilligi
ovqatlanish stereotipi va milliy urf-odatlar
. B alans langan ovqatlanishni prinsiplari:
ovqatlarni turli hilma-hilligi
ovqatlanish stereotipi va milliy urf-odatlar
fiziologik ehtiyojni ta’minlash
energetik ehtiyojni ta’minlash
plastik funksiyani ta’minlash
quvvat sarfini balanslanganligi
ozuqa moddalarini balanslanganligi
ovqatlanish rejimiga rioya qilish
ichki gomeostaz turg‘unligini ta’minlash
ishchanlikni ta’minlash
. Ovqatdan zaxarlanish haqidagi ta’limotni davrlari:
bakteriologik
zamonaviy yondashuv
qadimiy
Uyg‘onish davrigacha bo‘lgan vaqt
Uyg‘onish davri
empirik
kimyoviy tabiat davri
ptomial davr
Uyg‘onish davridan keyingi vaqt
revolyusiyadan oldingi davr
Ovqat toksikoinfeksiyasini doimiy xususiyatlarini ko‘rsating:
oziq-ovqatni ko‘p sonli aholi iste’mol qilinishi geografik cheklanganlik bilan bog‘liqligi
bakteriyalar bilan kuchli darajada urug‘lantirilgan taomni iste’mol qilinishi natijasida paydo bo‘lishi
asta-sekin boshlanishi va qisqa inkubatsion davr
turli hil taomlarni iste’mol qilinishi bilan kasallanishni bog‘liqligi
shikastlangan taomni iste’moldan chiqargandan so‘ng kasallanish tarqalishini to‘xtamasligi
qisqa inkubatsion davr va kasallikni birdan boshlanishi
ko‘p sonli aholini kasallanishi (massovost) va kasallanishni ma’lum oziq-ovqat iste’mol qilinishi bilan bog‘liqligi
shikastlangan taomni iste’moldan chiqargandan so‘ng kasallanish tarqalishini to‘xtashi
kasallanishni geografik tarqalganligi
faqatgina yangi tayyorlangan taomni iste’mol qilinishi bilan kasallikni paydo bo‘lishi
. Ratsional ovqatlanish tushunchasini o‘z ichiga oluvchi komponentlar:
ovqatlanish rejimiga rioya qilish
ovqatlarni turli hilma-hilligi
ovqatlanish stereotipi va milliy urf-odatlar
fiziologik ehtiyojni ta’minlash
energetik ehtiyojni ta’minlash
plastik funksiyani ta’minlash
ichki gomeostaz turg‘unligini ta’minlash
ishchanlikni ta’minlash
quvvat sarfini balanslanganligi
ozuqa moddalarini balanslanganligi
B alans langan ovqatlanishni prinsiplari:
plastik funksiyani ta’minlash
ichki gomeostaz turg‘unligini ta’minlash
ishchanlikni ta’minlash
quvvat sarfini balanslanganligi
ozuqa moddalarini balanslanganligi
ovqatlanish rejimiga rioya qilish
ovqatlarni turli hilma-hilligi
ovqatlanish stereotipi va milliy urf-odatlar
fiziologik ehtiyojni ta’minlash
energetik ehtiyojni ta’minlash
Dostları ilə paylaş: