Ayələrin Tərcüməs(n)i
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ıl dı lar ki, so nun da Pey gam ber v ə be ra be rin de ki mümin ler; "Al lah ın yar dı mı n ə za man" di yor lar d
- Yok sa siz den ön ce ge lip ge çen le rin mi sa li (ha li) ba şını za gel- me den cen ne te gi re ce ği ni zi mi san dı nız
- "Siz den ön ce ge lip ge çen le rin hal ı ba şı nı za gel me den..."
- On la ra öy le bir yok sul luk, öy le da ya n ıl maz bir zor luk çat tı v ə öy le si ne sar s ıl dı lar ki...
- So nun da el çi, be ra be rin de ki mümin ler le şöy le de di
- "Al lah ın yar dı mı n ə za man"
- Ayənin tərcüməs(n)i
- ər nə ya par sa n ız, Al lah onu şüp he siz bi lir.
- ə yol da kal m ış lar için dir.
- Ha y ır ola rak h ər nə ya par sa n ız, Al lah onu şüp he siz bi lir.
- AYET İN HA DİS LER IŞI ĞIN DA AÇIK LAması
|
Ayənin Tərcüməs(n)i 214- Yok sa siz den ön ce ge lip ge çen le rin mi sa li (ha li) ba şını za gel me den cen ne te gi re ce ği ni zi mi san dı nız? On la ra öy le bir yok sul luk, öy le da ya nıl maz bir zor luk çat tı və öy le si ne sar sıl dı lar ki, so nun da Pey gam ber və be ra be rin de ki mümin ler; "Al lah'ın yar dı mı nə za man?" di yor lar dı. Dik kat edin/əldə et, şüp he siz Al lah'ın yar dı mı çox ya kın dır. Ayənin AÇIK LA MAsı Ön ce ki bir açık la ma mız da, bu ayəs(n)i ke ri me nin "Ey iman eden ler, he pi niz top lu ca (Al lah'a) tes lim o lun…" di ye baş la yan ayet ler gru bu nun için de ye r al dı ğı nı, bu ayet le rin akı şı nın ay nı tarz da və bir bi ri ne bağ lı ola rak de vam et ti ği ni vur gu la mış tık. Yok sa siz den ön ce ge lip ge çen le rin mi sa li (ha li) ba şını za gel- me den cen ne te gi re ce ği ni zi mi san dı nız? Bu ifa de, ön ce ki ayet le rin işa ret et ti ği ger çe ği pe kiş ti ri ci ni te lik te dir. Bu na gö re din, yü ce Al lah'ın in san lı ğa yö ne lik bir növ yol gös te ri ci li ği dir; on la ra dün ya və ahi ret mut lu lu ğu nun yol la rı nı gös te rir. Bu çer çe ve de de ğer len di ril di ği za man din, yü ce Al lah'ın in sa noğ lu na bah şet ti ği bir ni met ola rak ön p lana çı kar. Bu hal de in san la rın di ne tes lim ol ma la rı, şey ta nın adım la rı na uy ma ma la rı, din də an laş maz lı ğa düş me me le ri, ila cı has ta lık hali ne ge tir me me le ri, Al lah'ın ni me ti ni küf re və uğur suz lu ğa dö nüş tür me me le ri bir zo run lu luk tur. He va və he ve sin pe şi ne ta kıl ma la rı, dün ya nın çe ki ci süs le ri ne və ni met kı rın tı la rı na ka pıl ma la rı du ru mun da, Rab'le ri nin ga za bı na uğ rar lar. Ni te kim İs ra i lo ğul la-rı də ken di le ri ne bah şe di len din ni me ti ni de ğiş tir miş ler di də Al lah'ın ga za bı üzer le ri ne çö kü ver miş ti. Çün kü im ti han sü rek li dir, din sel du yar lı lı ğı ölç me ye yö ne lik sı na ma de ğiş mez bir ku ral dır. Heç bir in san, inanc üze re se bat və tes li mi yet gös ter me den dün ya və ahi ret mut lu lu ğu na və alem le rin Rab bi nin ya kın lı ğı na eri şe mez. Ön ce ki ayet ler de üçün cü şa hıs lar ko nu mu na ge ti ri len mümin le re, bu ayet te hi tap di rekt on la ra yö nel ti le rek ga yıp tan mu ha ta ba ge çiş sağ la nı yor. Çün kü ayet le rin akı şı için de, əsl mu ha tap lar on lar dır. "Ey iman eden ler, he pi niz top lu ca (Al lah'a) tes lim olun..." ifa de sin de də gö rül dü ğü gi bi me sa jın do lay sız mu ha tap la rı mümin ler dir. Ayet le rin akı şı için de söz sa na tı nın bir ge re ği ola rak hi tap baş ka la rı na yö nel til miş tir. İfa de de ği şik li ği ne du yu lan ih ti yaç or ta dan kal kın ca, söz ye ni den əsl həmsöhbətlərə yö nel til miş tir. "Əm" eda tı mun ka tı dır (ön ce ki cüm le den ko puk tur) və vur gu la ma ifa de edər. Söy len di ği ne gö re ifa de nin an la mı də şöy le dir: "Yok sa cen ne te gi re ce ği ni zi mi san dı nız?" Mun ka tı "əm" eda tı hak kın da dil bi lim ci ler ara sın da gö rüş ay rı lı ğı ol du ğu bi lin mek te dir. Bu gö rüş ler için de ən/en doğ ru su, "əm" eda tı nın te red düt an la mı nı ifa de et ti ği ni di le ge ti ren dir. Vur gu la ma an la mı nı ifa de et me si isə, vur gu nun ko nu ya uy gun ol ma sı na bağ lı dır. Ya ni, vur gu la ma bu eda tın ya lın an la mı için de yer/yeyər al ma mak ta dır. Ör ne ğin iş le diğimiz ayet ten ko nu iti ba riy le şöy le bir an lam çı kı yor kar şı mı za: İman dan son ra tes lim ol ma ya, din ni me ti üze re sa bit kal ma ya və din de bir və be ra ber ol ma ya iliş kin em ri miz üze ri ne ar tık tes lim ol du nuz mu? Yok sa, siz cen ne te gi re ce ği ni zi mi san dı nız..? "Siz den ön ce ge lip ge çen le rin halı ba şı nı za gel me den..." "Misl" ke li me si, tıp kı "şibh" və "şe beh" gi bi, həm "misl", həm də "me sel" ola rak te laf fuz edi le bi lir. Onun la din le yi ci nin zih ni ni baş ka bir şe ye ite rek ben zet me yo luy la ko nu yu onun zih nin de can lan dı ran, so mut laş tı ran şey nəzərdə tutulmuşdur. Bu ke li me den tü re yen "me sel" is te nen ma na yı tem sil is ti a re yön te miy le din le yi ci nin zih nin de can lan dır ma ya ya ra yan cüm le ya da kıs sa ya da de nir. Bu ayəs(n)i ke ri me yi bu na ör nek ve re bi li riz: "Ken di le ri ne Tev rat yük le ti lip də son ra onu ta şı ma mış olan la rın (Tev rat ken di le ri ne öğ re til di ği hal de onun emir le ri ne uy ma yan la rın) du ru mu, kos ko ca ki tap yü kü ta şı yan eşe ğin du ru mu gi bi dir." (Cu m'a, 5) Sı fat an la mı na kul la nı lan "me sel" də bu kap sa ma gi rer: "Bir bax, se ni na sıl ni te len dir di ler." (Fur kan, 9) Müş rik ler Re su lul lah'a (s. a. a) de li, bü yü cü və ya lan cı gi bi sı fat lar ya kış tı rı yor lar dı. So nuç ola rak bah set ti ği miz ayet te yü ce Al lah'ın, "On la ra öy le bir yok sul luk, öy le da ya nıl maz bir zor luk çat tı..." sö zün den an lı yo ruz ki, "me sel" ke li me si ilə işa ret et ti ği miz ilk an lam kas te dil miş tir. On la ra öy le bir yok sul luk, öy le da ya nıl maz bir zor luk çat tı və öy le si ne sar sıl dı lar ki... "Siz den ön ce ge lip ge çen le rin halı ba şı nı za gel me den..." ifa de si nin ar dın dan, mu ha tap olan ki şi, bu sö zün ay rın tı lı açık la ma sı nı şid det le ar zu lar hala gel di ği üçün, söz mövzusu ge nel və top lu ifa de bu şe kil de ay rın tı lan dı rı lı yor: "On la ra öy le bir yok sul luk, öy le da ya nıl maz bir zor luk çat tı və öy le si ne sar sıl dı lar ki..." Aye tin met nin de, ge çen "el-besə" ke li me si, nef si nin dı şın da olan mal, ma kam, ai le və gü ven lik gi bi ya şa mı nın zo run lu ih ti yaç la rı ilə il gi li ola rak in sa nın kar şı kar şı ya kal dı ğı zor luk lar de mek tir. "ed-Dar ra" isə, ya ra lan ma, öl dü rül me və has ta lık gi bi in sa nın nef si ilə il gi li zor luk lar an la mı na ge lir. "ez-Zel ze le, ez-Zil zal" ke li me le ri nin an la mı bi lin mek te dir. Sar sın tı de mek olan bu ifa de le rin as lı "zel le"dir. Ya ni, tö kez le yip düş tü. Bu ke li me de bu lu nan tek rar, ma na da olan tek ra rı ifa de et mek için dir. Öy le ki yer/yeyər sar sın tı es na sın da tek rar tek rar dü şü yor san ki. Bu tərz kul la nı şın Arap ça' da di ğer bir çox ör ne ği də var dır: "Sar ra/sar sa ra, sal la/sal sa la, keb be/keb ke be gi bi. Bu ayet te ge çen "zil zal (=sar sın tı)"dan mak sat, bü yük acı/ağrılı duy ma və deh şe te ka pıl ma dır. So nun da el çi, be ra be rin de ki mümin ler le şöy le de di: İfa de nin ori ji na lin de ge çen "ye gu lu" ke li me si men sup ola rak okun muş tur. Bu şe kil de cüm le, ön ce ki cüm le nin ga ye si ni te li ği ni ka zanır. Bir kı ra at te də "mer fu" okun muş tur, bu şe kil de cüm le, geç miş bir du ru mun an la tı mı ni te li ği ni al/götürər. İfa de üçün, bu an lam la rın hər iki si də uy gun ol mak la be ra ber, ikin ci an lam, aye tin akı şı na da ha uy gun dur. Çün kü, cüm le nin, ön ce ki cüm le nin ga ye si ni te li ğin de ol ma sı, və "sar sıl dı lar" ifa de si ne ge rek çe ol ma sı tam ola rak aye tin akı şı na uy gun düş me mek te dir. "Al lah'ın yar dı mı nə za man?" İfa deden an la dı ğı mız ka da rıy la bu, Re su lün və be ra be rin de ki mümin le rin söy le dik le ri bir söz dür. An cak bu nun yü ce Al lah'ın pey gam ber le ri ne və mümin le re vəd et ti ği za fe ri və yar dı mı is te me ye yö ne lik bir te men ni və ta lep şek lin de Re sul ta ra fın dan te laf fuz edil miş ol ma sı nın bir sa kın ca sı yok tur. Ni te kim yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "An dol sun, pey gam ber ola rak gön de ri len kul la rı mı za bu sö zü müz geç miş tir: Ger çek ten on lar, mu hak kak nus ret bu la cak lar dır." (Saffat, 171-172) "Al lah yaz mış tır: An dol sun, mən ga lip ge le ce ğim və el çi le rim də." (Mü ca de le, 21) "Öy le ki el çi ler, umut la rı nı ke sip də ar tık on la rın ger çek ten ya lan lan dık la rı nı san dık la rı bir sı ra da on la ra yar dı mı mız gel miş tir." (Yusuf, 110) Gö rül dü ğü gi bi, bu aye tin vur gu su, in ce le di ği miz aye tin vur gu sun dan da ha sert tir. Ay nı şe kil de, aye tin za hi rin den an la dı ğı mız ka da rıy la "Dik kat edin/əldə et, şüp he siz Al lah'ın yar dı mı ya kın dır." ifa de si, yü ce Al lah ta ra fın dan söy len miş tir. Pey gam be rin və be ra be rin de ki mümin le rin söz le ri nin de va mı de ğil dir. Ön ce də de ğin di ği miz gi bi, ayəs(n)i ke ri me, sı na ma nın, din sel du yar lı lı ğı de ne me amaç lı im ti ha nın sü rek li li ği ni, bu ku ra lın es ki üm met ler üçün ol du ğu ka dar İslam üm me ti üçün də ge çer li ol du ğu nu vur gu la mak ta dır. Ay nı za man da, geç miş olay la rın tek rar lan ma sı kar şı sın da ni te lik və mi sa lin de ğiş me ye ce ği ni də ifa de et mek te dir. Ta ri hin te ker rür et me si, yi ne len me si de di ği miz şey bu dur. Ayənin tərcüməs(n)i 215- Sa na ne yi in fak ede cek le ri ni so rar lar. Də ki: Ha yır dan in fak ede ce ği niz şey, an ne-ba ba, ya kın lar, ye tim ler, yok sul lar və yol da kal mış lar için dir. Ha yır ola rak hər nə ya par sa nız, Al lah onu şüp he siz bi lir. ayənin AÇIK LA MAsı Sa na ne yi in fak ede cek le ri ni so rar lar. Də ki: Ha yır dan in fak ede ce ği niz şey, an ne-ba ba, ya kın lar, ye tim ler, yok sul lar və yol da kal mış lar için dir. Ba zı tef sir bil gin le ri ne gö re, bu ayəs(n)i ke ri me, hik met li bir ifa de tar zı na sa hip tir. Çün kü so ru yu so ran lar in fak ede cek le ri şe yin cin si ni və tü rü nü öğ ren mek is ti yor lar dı, oy sa böy le bir so ru an lam sız dır. Çün kü in fak edi le cek tü rün mal və kap sa mı na gi ren şey ler ol du ğu açık tır. Bu yüz den so ru nun "kim le re in fak ede ce ğiz?" şek lin de ol ma sı ge re kir di. O ne den le, ce vap, ne yin in fak edi le ce ği de ğil, kim le re in fak edi le ce ği ne iliş kin ol muş tur. Bun da də, so ru nun na sıl ol ma sı ge rek ti ği ne yö ne lik bir uya rı var dır. Tef sir bil gin le ri nin bu tes pit le ri son de re ce vur gu la yı cı ol mak la be ra ber, önem li bir şe yi gö z ar dı et miş ler dir. Çün kü ayəs(n)i ke ri me, bu na rağ men in fak ede cek le ri şe yin cin si ni də açık la mak ta dır. Ayəs(n)i ke ri me de in fak edi le cek şey ler, ön ce "ha yır dan..." ifa de siy le ge nel ola rak or ta ya ko nu lu yor. İkin ci ola rak də "Ha yır ola rak nə ya par sa nız, Al lah onu şüp he siz bi lir." ifa de siy le vur gu la nı yor. Bu na, gö re ayəs(n)i ke ri me, in fak edi le cek şe yi də gös ter mek te dir. Bu da az ve ya çox her han gi bir mal dır. Həm də bu nu yap ma nın ha yır bir iş ol du ğu nu və yü ce Al lah'ın bu nu bil di ği ni açık la mak ta dır. Nə var ki, on la rın əsl in fak ede cek le ri kim se le ri so rup öğ ren me le ri ge re kir di. Bun lar də, an ne-ba ba, ak ra ba lar, ye tim ler, yok sul lar və yol cu lar dır. Ba zı mü fes sir le rin bu gö rüş le ri son de re ce tu haf tır; de miş ler ki: "ne yi in fak ede cek ler..." ifa de si nin ori ji na lin de ki "ma" eda tı ilə ma hi ye te yö ne lik bir so ru so rul ma mış tır. Çün kü ma hi yet, man tık sal bir kav ram dır. Arap ça bir sö zün, özel lik le ən açıq və ən/en vur gu la yı cı bir sö zün bu tarz da in me si ya kı şık al maz. Bu hal de bu ra da ni te li ğe yö ne lik bir so ru söz ko nu su dur. Ya ni, on lar na sıl in fak ede cek ler və bu in fa kı kim le re və ne re le re ya pa cak lar dır? Bu yüz den ce vap, ayet te zik re di len grup la ra har ca ma ya iliş kin ola rak be lir gin leş miş tir. Bu səbəbdən ce vap la so ru ara sın da bir uyğunlaşma var dır. Be la gat bil gin le ri nin söy le dik le ri tarz da bir du rum yok tur. Bu nun gi bi və hat ta da ha də tu haf ola nı ba zı la rı nın ile ri sür dü ğü bu gö rüş tür: So ru "ma" eda tı ilə yö nel til miş ol mak la be ra ber, so ru ilə kas te di len, as lın da ni te lik tir. Çün kü in fak edi le cek şe yin "mal" ol du ğu bi lin mek te dir. Bu, bi lin di ği ne gö re, o ko nu da kim se so ru sor mak his si duy maz böy le ce so ru nun ni te li ğe iliş kin ol du ğu be lir gin lik ka zan mak ta dır. Tıp kı bu ayəs(n)i ke ri me de ol du ğu gi bi: "De di ler ki: Bi zim üçün Rab bi ne dua et, onun na sıl bir şey ol du ğu nu bi ze açık la sın. Çün kü o inək bi ze baş ka inek le re ben zer gel di." (Ba ka ra, 70) Çün kü ine ğin na sıl bir hay van ol du ğu, do ğu şu və ni te lik le ri bi lin mek tey di. Bu səbəbdən, aye tin ori ji na lin de ge çen "ma" (na sıl bir şey dir) sö zü nü "ma hi yet" öğ ren me şek lin de yo rum la ma nın man tık lı bir da ya na ğı bu lun ma mak ta dır. Do la yı sıy la, so ru nun ine ği, bu nu cins le rin den ayı ran bir sı fa tı nın öğ re nil me si ne iliş kin ol du ğu an la şıl mak ta dır. Ni te kim ve ri len ce vap də, bu de ğer len dir me ilə uyuş mak ta dır: "O, he nüz bo yun du ruk al tı na alın ma mış bir inek tir." (Ba ka ra, 71) Bu gö rüş le ri ile ri sü ren ler önem li bir yan lış lık yap mış lar dır. Çün kü "ma" eda tı, hər nə ka dar lüğətdə man tık sal bir de yim hali ne ge len ma hi ye ti öğ ren mek üçün man tı ğın kav ram sal laş tır dı ğı və cin sin kay naş mış sı nı rı və bir bi ri ne ya kın iki şe yi ayı ran axtar/ara böl me an la mı na ge len ma hi ye ti ifa de et mek üçün kul la nıl ma sa də, bu, onun ni te li ği öğ ren me ye iliş kin so ru üçün kul la nıl ma sı ge rek ti ği an la mı na də gel mez, öy le ki bi ri kal kıp də, in fa kı haqq edən grup la rı öğ ren mek ama cı ilə "Ne yi in fak et mek ge re kir?" de sin və bu "Ki me in fak et mek ge re kir?" an la mı nı ifa de et sin; bu na ce vap ola rak də: "An ne-ba ba ya, ak ra ba la ra..." de nil sin. Bu nun yan lış bir kul la nış tar zı ol du ğu açık tır. Tam ter si ne, "ma" eda tı, bir şe yi ta nı tı cı şe yin təsbitinə yö ne lik so ru üçün ko nul muş tur. Bu nun ma hi yet ola rak bi lin me si ya da özel lik və sı fat lar ola rak bi lin me si ara sın da her han gi bir fərq yok tur. Eda tın bu özel li ği, man tık bi li mi nin kav ram sal laş tır dı ğın dan da ha ge nel dir. Yok sa bu, man tık ta ki de yim den baş ka bir şey olub da şe yin ni te li ği ni təsbitə iliş kin so ru üçün ko nul muş de ğil dir. Bu ra dan ha re ket le an lı yo ruz ki, ön ce də Qurandan nak let ti ği miz "Onun na sıl bir şey ol du ğu nu bi ze açık la sın" ifa de si ilə "O, he nüz bo yun du ruk al tı na alın ma mış inek tir." ifa de si, dil bil gi si ku ral la rı na uy gun ola rak ger çek leş miş so ru-ce vap ni te li ğin de dir. So ru, bir şe yi ta nı tı cı bir özel li ği be lir ti ci şe ye yö ne lik tir. Ce vap də bu na iliş kin dir. Ba zı la rı nın də: "Ma hi ye tin nə ol du ğu bi lin di ğin den, bu ra da "ma" eda tı ilə, ni te li ğe iliş kin so ru so rul muş və ma hi ye ti öğ ren me ye dö nük bir so ru so rul ma mış tır" şek lin de ki de ğer len dir me si isə, apa çık bir ya nıl gı dır. Çün kü böy le ol sa bi le bu, ke li me nin ori ji nal an la mın dan baş ka bir an la ma kay dı rıl ma sı nı ge rek tir mez. Yu ka rı da sun du ğu muz iki gö rü şü tu haf lık ta ge ri de bı ra ka nı isə bu gö rüş tür: So ru iki şe yi bir den öğ ren me ye yö ne lik tir: Nə in fak ede cek ler və ki me in fak ede cek ler? so ru lar dan bi ri di le ge ti ri lirken, öte ki si (ikin ci so ru) ce vap tan an la şıl dı ğı üçün zik re dil me miş tir. Bu gö rü şün du ru mu də or ta da dır! Hər vəziyyətdə, ayəs(n)i ke ri me de bir ce vap tan di ğer bir ce va ba dö nü şün ol du ğun dan kuş ku duy ma mak ge re kir. Bu dö nü şüm "kim le re in fak edi le ce ği ne" iliş kin bir so ru nun da ha ye rin de, ola ca ğı nı vur gu la ma ya dö nük tür. Yok sa in fa kın "ha yır"dan və "mal"dan ya pı la ca ğı açık tır. Əsl bi lin me si ge re ke nin baş ka bir şey ol du ğu nu vur gu la yan bu cür dö nü şüm lü ce vap la rın ör nek le ri Quranı Ke rim'de çok tur. Bu, Qur-ana öz gü ifa de tar zın da rast la dı ğı mız ede bi sa nat la rın ən/en tat lı la rın dan bi ri dir. Bu ayəs(n)i ke ri me le ri bu na ör nek gös te re bi li riz: "İnkar eden le rin ör ne ği (hay van la ra) hay kır dı ğı za man ba ğı rıp ça ğır ma dan baş ka bir şey işit me yen kim se nin ör ne ği gi bi dir." (Ba ka ra, 171) "On la rın bu dün ya ha ya tın da ki har ca ma la rı ka vu ru cu so ğuk ta ki bir rüz ga ra ben zer." (Al/götürü İmran, 117) "Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak eden le rin ör ne ği, ye di ba şak bi ti ren bir ta ne nin ör ne ği gi bi dir." (Ba ka ra, 261) "Ma lın də, ço cuk la rın də bir ya rar, sağ la ya ma dı ğı bir gün de. An cak Al lah'a se lim bir kalp le ge len ler baş ka." (Şu a ra, 88-89) "Da ki: Mən bu na kar şı lık, Rab bi ne doğ ru bir yol tut ma yı di le yen ol mak dı şın da siz den bir üc ret is te mi yo rum." (Fur kan, 57) "On la rın ni te len dir dik le rin den Al lah mü nez zeh tir. An cak muh lis olan kul lar baş ka." (Saffat, 159-160) Və bu na ben zer da ha bir çox ayəs(n)i ke ri me. Ha yır ola rak hər nə ya par sa nız, Al lah onu şüp he siz bi lir. Bu ifa de de, "in fak et me"nin "ha yır yap ma" ilə yer/yeyər de ğiş tir me si, tıp kı aye tin ba şın da "mal" ye ri ne "ha yır" de yi mi nin kul la nıl mış ol ma sı gi bi, bu hu su sa yö ne lik bir eyham içer mek te dir: İn fak et me, ma lın azın dan ve ya ço ğun dan ol mak üze re yaxşı və müs te hap bir fi il ol mak la be ra ber, al tın da is tek və sev gi ya tan bir ha yır ol ma sı ge rek mek te dir. Ni te kim bu ayəs(n)i ke ri me ler de də bu in ce li ğe işa ret edil miş tir: "Sev di ği niz şey ler den in fak et me dik çe as la iyi li ğe ere mez si niz." (Al/götürü İmran, 92) "Ey iman eden ler, ka zan dık la rı nı zın yaxşı ola nın dan və si zin üçün yer den bi tir dik le ri miz den in fak edin/əldə et. Ken di ni zin göz yum ma dan ala ma ya ca ğı nız ba ya ğı şey le ri ver me ye kal kış ma yın." (Ba ka ra, 267) Ayəs(n)i ke ri me de, ay rı ca in fa kın bir kö tü lük le be ra ber ol ma ma sı ge rek ti ği ne iliş kin, bir işa ret də bu lun mak ta dır. İn fak eder ken ba şa kak mak, ezi yet et mek gi bi. Bu ayet ler de də bu hu su sa dik kat çe kil miş tir: "Son ra in fak et tik le ri şe yin pe şin den ba şa kak ma yan və ezi yet et me yen ler." (Ba ka ra, 262) "Sa na ne yi in fak ede cek le ri ni sa rar lar. Də ki: İh ti yaç tan ar ta ka la nı." (Ba ka ra, 219) AYET İN HA DİS LER IŞI ĞIN DA AÇIK LAması et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, İbn Ab bas'ın şöy le de di ği ri va yet edi lir: "Hz. Mu ham med'in (s. a. a) as ha bın dan da ha ha yır lı bir top lu lu ğa rast la ma dım. O ve fat edin ce ye ka dar, sa de ce on üç me se le hak kın da so ru sor du lar. Bu so ru la rın tü mü də Quranda yer/yeyər al mak ta dır. "Sa na ha ram ay hak kın da so ru so rar lar..." "Sa na ye tim ler hak kın da so ru so rar lar..." "Sa na ka dın la rın ay ba şı halı hak kın da so ru so rar lar..." "Sa na ga ni met ler hak kın da so ru so rar lar..." "Sa na ne yi in fak ede cek le ri ni so rar lar..." Bu so ru la rın bir ka çı dır. On lar, an cak ken di le ri ne ya ra rı olan şey le ri so rar lar dı." Mecma'ul-Beyan tef si rin de be lir til di ği ne gö re, tef si ri ni sun du ğu muz ayəs(n)i ke ri me, Əmr b. Cu muh hak kın da in miş tir. Əmr yaş lı bir adam dı və çox ma lı var dı. Re su lul lah'ın ya nı na ge le rek: "Ya Resu lul-lah, sa da ka ola rak nə ve re yim və ki me in fak ede yim" de di. Bu nun üze ri ne söz mövzusu ayə in di. Mən deyərəm ki: ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində, ay nı ri va yet İbn Mün zir və İbn Hibban ka na lıy la ak ta rıl mış tır. Ri va ye ti, za yıf bu lan lar də çık mış tır. Bu nun la be ra ber, ayet le də uyuş ma mak ta dır. Çün kü ayet te, so ru nun sa de ce "ne yin in fak edi le ce ği"ne iliş kin ol du ğun dan söz edil mek te dir. Ki me in fak edi le ce ği hu su su so ru kıs mın da yer/yeyər al ma mak ta dır. Ayet le uyuş ma yan bir di ğer ri va yet də, yi ne ay nı eser de, İbn Ce rir, İb ni Mün zir ka na lıy la İbn Cü reyh'ten ak ta rı lan dır: Mümin ler, Resu lul lah'a mal la rı nı ne re ye har ca ya cak la rı nı sor du lar. Bu nun üze ri ne "Sa na ne yi in fak ede cek le ri ni so rar lar. Də ki: Ha yır dan hər nə in fak eder se niz..." di ye baş la yan ayə in di. Bu ra da kas te di len gö nül lü sa da ka dır. Ze kat isə, bü tün bun lar dan ay rı dır. Yi ne ay nı eser de Süddi ka na lıy la ak ta rı lan ri va ye ti də bu şe kil de de ğer len di re bi li riz: Bu ayə in di ği za man, zəkat hük mü yok tu. Bu ra da, ki şi nin ken di ai le si ne yap tı ğı har ca ma lar kas te dil miş tir. Bir də ha yır amaç lı har ca ma lar. Ze ka ta iliş kin hü küm bu nu yü rür lük ten kal dır mış tır (nes het miş tir). Mən deyərəm ki: "On la rın mal la rın dan sa da ka al/götür." (Tev be, 104) şek lin de ki zəkat aye ti ilə, bu ayə ara sın da ki iliş ki, nəsh ilə izah edi le cek bir iliş ki de ğil dir. Bu hu sus son de re ce be lir gin dir. An cak "nəsh" kav ra mı ilə baş ka bir an la mın kas te dil miş ol ma sı baş ka. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|