Ayələrin Tərcüməs(n)i
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ayələrin tərcüməs(n)i
- 220- Dün ya və ahi ret hak k ın da (dü şü nür sü nüz). V ə sa na ye tim le ri so rar lar. Də ki: "On la r
- ı ara nı za ka tar sa nız, ar tık on lar si zin kar deş le ri niz dir. Al lah boz gun çı ka ra nı ıs lah edi ci den ayır de der. Əg ər Al lah di le sey di si ze güç lük ç
- Də ki: "On lar da həm bü yük gü nah, həm in san lar üçün fay da lar var d ır. Amma gü nah la rı fay da la rın dan da ha bü yük tür."
|
AYET LE RİN HA DİS LER IŞI ĞIN DA AÇIK LA ması
ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində şöy le bir ri va yet iştirak edər: İbn Ce rir, İbn Ab bas ka na lıy la ak tar dı: Rəsulullah efen di mi zin (s. a. a) ter ki si ne bin miş tim. Ba na de di ki: "Ey Ab bas'ın oğ lu, se nin tut ku la rı na uy ma sa bi le, Al lah'ın tak dir et ti ği şe ye ra zı ol, çün kü bu, Al lah'ın ki ta bın da ke sin ola rak ifa de edil miş tir." De dim ki: "Ya Re su lul lah, ne re de ya zı lı dır, mən Quranı oku du ğum hal de böy le bir şe ye rast la ma dım?" Bu yur du ki: 'Olar ki, ho şu nu za git me yen bir şey, si zin üçün ha yır lı dır və olar ki, sev di ği niz şey də si zin üçün bir şer dir. Al lah bi lir də siz bil mez si niz.' aye ti." Mən deyərəm ki: Bu ri va yet, ilahi tak di rin həm yaratma (ya ra tı lı şı, va ro lu şu) həm də teşrii (şəri ya sa ma yı) kap sa dı ğı nı eyham et mek te dir. Tek vin və teş ri' ara sın da ki fark lı lık isə, iti bar la ra gö re de ği şir. Ayəs(n)i ke ri me de ge çen "Əsa" (Olar ki) eda tı nın bu ayədə "zo run lu luk" ifa de et ti ği ne iliş kin bir ka nıt yok tur. Da ha ön ce "əsa" eda tı nın Quranı Ke rim'-de, söz lük an la mı ilə, ya ni "um ma" an la mın da kul la nıl dı ğı nı vur gu la mış tık. Do la yı sıy la, ba zı tef sir ci ler den ak ta rı lan: "Quranda iştirak edən hər şey "əsa" eda tı ilə ifa de edi le bi lir. Çün kü bu ədat, yü ce Al lah bucaqından zo run lu luk ifa de edər" şek lin de ki gö rü şün bir da ya na ğı yok tur. Bun dan da ha də il gin ci bu gö rüş tür: "Əsa" eda tı, iki yer/yeyər ha riç Qur-anı Ke rim'in hər ye rin de zo run lu luk ifa de edər; bi ri, tah rim me se le si ilə il gi li dir: "Bel ki onun Rab bi, o si zi bo şa ya cak olur sa..." (Tah rim, 5) Di ğe ri isə, İs ra i lo ğul la rı ilə il gi li dir: "Umu lur ki, Rab bi niz si ze mer ha met edər." (İsra, 8) Yi ne et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, İbn Ce rir Süddi ka na lıy la şöy le ri va yet edər: "Rəsulullah Efen di miz (s. a. a) ke şif üçün bir müf re ze çı kar dı. Müf re ze de ye di ki şi bu lu nu yor du. Ko mu tan la rı də Ab dul lah b. Cahş əl-Esedi idi. İç le rin de Am mar b. Ya sir, Əbu Hü zey fe b. Ut be b. Ra bia, Sad b. Əbu Vak kas, Nev feloğul la rı' nın müt te fi ki Sü ley mi oğul la rın dan Ut be b. Saf van, Sehl b. Bey da, Komandir b. Fü hey re, Ömər b. Hat tab'ın müt te fi ki Va kid b. Ab dul lah el-Yar bui gi bi zat lar bu lu nu yor du. Rəsulullah (s. a. a) bir ya zı ya zıp İbn Cahşa ver di və Mi lel de nen mev ki ye gel me dik çe ya zı yı oku ma ma sı nı em ret ti. İbn Cahş və müf re ze si Mi lel de nen ye re gel dik le rin de ya zı yı açıb oku du lar. "Nah la va di si ne ka dar yü rü." şek lin de bir qeyd var dı. Bu nun üze ri ne ar ka daş la rı na şöy le de di: "Ölü mü is te yen yo la de vam et sin və va si ye ti ni yap sın. Mən, va si ye ti mi ya pı yor və Rəsulullahın em ri ni ye ri ne ge tir mek üze re ha re ke te ge çi yo rum." Ar dın dan yo la ko yul du. De ve le ri ni kay be den Sad b. Əbi Vak kas və Ut be b. Gaz zan (Saf van ol sa ge rek tir) müf re ze den ko pup ge ri de kal dı lar. İbn Cahş yo la de vam et ti. Bir yer de on lar Ha kem b. Kiy san, Ab dul lah b. Mu ği re b. Os man və Əmr el-Had re mi ilə kar şı laş tı lar. Ara la rın da ça tış ma çık tı. Ha kem b. Kiy san'ı və Ab dul lah b. Mu ği re'yi əsir al dı lar. Da ha son ra İbn Mu ği re ip le ri ni çö züp (kaç tı), Əmr el-Had remi isə Va kid b. Ab dul lah ta ra fın dan öl dü rül dü. Bu, Hz. Mu ham med'in (s. a. a) as ha bı nın al dı ğı ilk ga ni met ti. Müf re ze, esir ler və ga ni met mal la rıy la Me di ne'ye dön dü. Bu nun üze ri ne müş rik ler; "Mu ham med Al lah'ın emir le ri ne uy du ğu nu id dia edi yor; amma ha ram ayın do ku nul maz lı ğı nı ilk ön ce ih lal edən ken di si dir." de me ye baş la dı lar. Bu nun üze ri ne yü ce Al lah, bu aye ti in dir di: "Sa na, ha ram olan ayı, on da sa vaş ma yı so rar lar." Də ki: "On da sa vaş mak bü yük bir gü nah tır. Halal ol maz." An cak, ey müş rik ler, si zin yap tı ğı nız ha ram ay da sa vaş mak tan da ha ağır bir suç tur. Çün kü siz Al lah'ı inkar et ti niz, Mu ham med'i, ONun (evi nin bu lun du ğu Mek ke'ye gel me si ne) en gel ol du nuz. Fit ne, (ya ni şirk) Al lah ka tın da, ha ram ay da sa vaş mak tan da ha ağır bir suç tur. İş te "Al lah'ın yo lun dan alı koy mak, onu inkar et mek" iba re siy le kas te di len an lam bu dur. Mən deyərəm ki: Ay nı an la mı ya da ya kın an lam la rı içe ren bir çox ri va yet, Ehlisünnet ka nal la rın ca ak ta rıl mış tır. Ay nı an la mı içe ren bir ha dis Mecma'ul-Beyan tefsi rin de də ye r a lır. Ba zı ri va yet ler de müf re ze de, se kiz ki şi nin yer/yeyər al dı ğı, do ku zun cu ki şi nin də ko mu tan la rı ol du ğu be lir ti lir. Yi ne ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində, İbn İs hak, İbn Ce rir, İbn Əbu Ha tem və Beyhaki Ye zid b. Ru man ka na lıy la Ur ve' nin şöy le de di ği ni ri va yet eder ler: "Rəsulullah Efen di miz (s. a. a) Ab dul lah b. Cahşı, Nah la Va di si ne gön der di və Ku reyş hak kın da bi ze bir bil gi ge ti re ne ka dar ora da qal, de di. Amma ona sa vaş ma em ri ni ver me di. Bu da, ha ram ay da ger çek le şi yor du. Rəsulullah ona, gi de ce ği ni ha ber ver me den bir ya zı ver di və şöy le de di: "Sən və ar ka daş la rın yo la çı kın. İki gün yol al dık tan son ra, sa na ver di ğim ya zı yı açıb oxu. Sa na em ret ti ğim gi bi ha re ket et/ət. Heç bir ar ka da şı nı də se nin le bir lik te gel me ye zor la ma." İbn Cahş iki gün yol al dık tan son ra, ya zı yı aç tı. Şöy le ya zı yor du: "Nah la va di si ne ge lin ce ye ka dar yü rü. Bi ze ora dan Ku reyş hak kın da edin di ğin bil gi le ri ge ti rir sin." Ya zı yı okur ken ar ka daş la rı na şöy le de di: "Duy duk və uy duk. İçi niz de şe hid ol mak is te yen be nim le gel sin. Çün kü mən, Rəsulullahın em ri ni ye ri ne ge ti re ce ğim, içi niz de bu nu is te meyen ler də ge ri dö ne bi lir. Çün kü, Rəsulullah her han gi bi ri ni zi, be nim le be ra ber gel me ye zor la ma mı ya sak la dı." Bu nun üze ri ne, müf re ze de ki hər kəs, onun la bir lik te ha re ket et ti. Nec ran va di si ne gel dik le ri za man, Sad b. Əbu Vak kas və Ut be b. Gaz van nö bet le şe rek bin dik le ri de ve le ri ni kay bet ti ler. Müf re ze den ay rı lıp de ve le ri ni ara ma ya ko yul du lar. Müf re ze isə, Nah la va di si ne ge le ne ka dar yo lu na de vam et ti. Ora da Əmr b. el-Had re mi, Ha kem b. Kiy san, Os man və Mu ği re b. Ab dul lah ilə kar şı laş tı lar. Bun lar be ra ber le rin de, Ta if'ten ge tir dik le ri, de ri və yağ gi bi ti ca ret mal la rı ta şı yor lar dı. Müf re ze on la rı gör dü ğün de, Va kid b. Ab dul lah on la ra doğ ru git ti. Va kid ba şı nı tı raş et miş ti. Adam lar ba şı tı raş lı bi ri ni gör dük le rin de, Am mar şöy le de di: "Onun si zin le bir işi yok tur." Rəsulullahın as ha bı, ara la rın da is ti şa re et ti ler. Ce ma zi ye lev velin son gü nüy dü. De di ler ki: "On la rı öl dü rür se niz, ha ram ay da öl dür müş olur su nuz. Əgər ser best bı ra kır sa nız, bu ge ce, do ku nul maz lı ğı bu lu nan Mek ke'ye gir miş ola cak lar və eli niz den kur tul muş ola cak lar dır." So nun da on la rı öl dür me hu su sun da gö rüş bir li ği ne var dı lar. Te mim ka bi le si ne men sup Va kid b. Ab dul lah, Əmr b. el-Had re mi'ye bir ox fır la tıp öl dür dü. Os man b. Ab dul lah və Ha kem b. Kiy san də əsir alın dı lar. Mu ği re isə ka çıp el le rin den kur tul du. Ar dın dan əl koy duk la rı ker va nı Me di ne'ye Rəsulullahın ya nı na ge tir di ler. Rəsulullah (s. a. a) on la ra şöy le de di: "Al lah'a an dol sun, mən si ze ha ram ay da sa vaş ma nı zı em ret me dim." Da ha son ra iki esi re və mal la ra əl koy du və on lar dan heç bi ri si ni al ma dı. Rəsulullah (s. a. a) on la ra bu söz le ri söy le yin ce, diz le ri nin ba ğı çö zül dü. Üzün tü den el le ri ya na düş tü. He lak ol duk la rı nı san dı lar. Müs lü man kar deş le ri də ken di le ri ne kar şı sərt tu tum ser gi le me ye, on la rı kı na ma ya baş la dı lar. Ku reyş ka bi le si, bu ha be ri du yun ca, şöy le bir tep ki gös ter di: Mu ham med ha ram qan dök müş tür; hak kı ol ma yan ma la əl koy muş tur; ha ram ayın do ku nul maz lı ğı nı ih lal ede rek in san la rı tut sak al mış tır." Bu nun üze ri ne yü ce Al lah: "Sa na ha ram olan ayı, on da sa vaş ma yı so rar lar." aye ti ni in dir di. Bu ayə inin ce, Rəsulullah efen di miz (s. a. a) ker va na əl koy du və esir le ri də fid ye kar şı lı ğı sa lı ver di. Bu nun üze ri ne Müslüman lar: "Ya Ra su lal lah, bu ola yın bi zim üçün bir sa vaş ol ma sı nı umu yor mu sun?" de di ler. Bu ge liş me ler üze ri ne yü ce Al lah, "Şüp he siz iman eden ler və Al lah yo lun da ci had eden ler; iş te on lar, Al lah'ın rah me ti ni uma bi lir ler." aye ti ni in dir di. Müf re ze de ki le rin sa yı sı se kiz idi. Ko mu tan la rı Ab dul lah b. Cahş ilə bir lik te bu sa yı do ku za ula şı yor du. Mən deyərəm ki: "Şüp he siz iman eden ler, hic ret eden ler..." di ye baş la yan aye tin, Ab dul lah b. Cahş və ar ka daş la rı hak kın da in di ği ni ifa de edən baş ka ri va yet ler də var dır. Bu nun yanında, ayəs(n)i ke ri me iba det kas tiy le bir əməl iş le yen, amma ame li ger çek ilahi hü küm le uyuş ma yan, do la yı sıy la ya nı lan kim se nin ma zur sa yı la ca ğı na de la let et mek te dir. Bu na gö re ya nıl mak gü na ha se bep ol maz. Ay rı ca, ba ğış lan ma nın, gü nah dı şın da ki du rum lar üçün də söz mövzusu ola bi le ce ği ne işa ret et mek te dir. Ko nu ya iliş kin ri va yet ler, ayəs(n)i ke ri me de iştirak edən "Sa na so rar lar" ifa de si ilə möminlərin kas te dil di ği ne işa ret et mek te dir. Möminlərin dav ra nı şı nı eleş ti ren müş rik ler de ğil dir so ru yu so ran lar. Ön ce ki bö lü mün so nun da iştirak edən ri va yet le rin bi rin de ge çen İbn Abbasın bu sö zü də bu nu pe kiş ti ri ci ni te lik te dir: "Mu ham med as ha bın dan da ha ha yır lı bir top lu luk gör me dim. Rəsulullah (s. a. a) ve fat edin ce ye ka dar ona sa de ce on üç so ru sor du lar və bun la rın tü mü də Quranı Ke rim'de iştirak edər: "Sa na iç ki və ku ma rı so rar lar", "Sa na ha ram olan ayı so rar lar..." Ayəs(n)i ke ri me de ki hi ta bın də möminlərə yö ne lik ol ma sı bu nu des tek le mek te dir: "Si zi di ni niz den ge ri çe vi rin ce ye ka dar si zin le sa vaş ma yı sür dü rür ler." ayələrin tərcüməs(n)i 219- Sa na iç ki yi və ku ma rı so rar lar. Də ki: "On lar da həm bü yük gü nah, həm in san lar üçün fay da lar var dır. Amma gü nah la rı fay da la rın dan da ha bü yük tür." Və sa na nə ka da r in fak ede cek le ri ni so rar lar. Də ki: "(Si zi çətin du ru ma dü şür me ye cek) or ta bir mik ta rı." Böy le ce Al lah, si ze ayet le ri ni açık lar; umu lur ki dü şü nür sü nüz. 220- Dün ya və ahi ret hak kın da (dü şü nür sü nüz). Və sa na ye tim le ri so rar lar. Də ki: "On la rın (iş le ri ni) ıs lah et mek (on la rı ken di hal le ri ne bı rak mak tan) da ha ha yır lı dır. Əgər on la rı ara nı za ka tar sa nız, ar tık on lar si zin kar deş le ri niz dir. Al lah boz gun çı ka ra nı ıs lah edi ci den ayır de der. Əgər Al lah di le sey di si ze güç lük çı ka rır dı. Şüp he siz Al lah güç lü və üs tün olan dır, hikmət sa hi bi dir." ayələrin AÇIK LA MAsı 219) Sa na iç ki yi və ku ma rı so rar lar. Söz lük ten al gı la dı ğı mız kada rıy la "hamr" sar hoş luk yap ma sı üçün emal edi len hər tür lü iç ki ye de nir. Ke li me nin an lam esa sı, ört me dir. Ak lı ört tü ğü, gü ze li çir kin den, hay rı şer den ayır det me si ne en gel ol du ğu üçün bu şe kil de ad lan dı rıl mış tır. Arap lar, ka dı nın baş ör tü sü ne "himar" der ler. "Ha mer tu'l-inae" yəni ka bın ka pa ğı nı ört tüm. "Ah mer tu'l-acin" yəni ha mu ra ma ya kat tım. Ha mur ma ya sı na "ha mi re" den me si nin se be bi ön ce den yo ğ rul ma sı, son ra üze ri nin ör tül me si dir. Arap lar, sa de ce üzüm, hur ma və ar pa dan üre ti len iç ki yi bi lir ler di. Son ra in san lar za man la ye ni tür ler icad et ti ler. Bu gün, sar hoş luk ver me de re ce si ne gö re, sı nıf lan dı rı lan bir çox iç ki tü rü var dır ki, tü mü də "hamr" adı al tın da top la nır. "el-Mey sir" ke li me si də söz lük te "ku mar" an la mı na ge lir. Ku mar oy na yan kim se ye "ya sir" de nir. Bu ke li me nin də əsl an la mı "ko lay-lık"tır. Ku ma rın böy le ad lan dı rıl ma sı nın se be bi, her han gi bir yorgun luk, əmək və ça lış ma söz mövzusu ol mak sı zın baş ka sı nın ma lı nı el de et me si dir. Arap lar, da ha çox bu is mi, xüsusi bir ku mar oyu nu üçün kul la nır lar dı. Şans ok la rı çek me şek lin de oy na nır dı. Ay rı ca bu oyu na "ez lam" və "ak lam" də der ler di. Oy na nış şek li ne ge lin ce; ca hi li ye dö ne min de Arap lar se miz de ve ler sa tın al/götürüb bo ğaz lar lar dı. Son ra bo ğaz la dık la rı de ve yi yir mi se kiz par ça ya bö ler ler di. Son ra ya nı na on ədəd/adət ox bı ra kır lar dı. Ok la ra "fez, tev'em, ra kib, hils, na fis, müs bil, mu al la, mu nih, se nih və ra ğad" adı nı ver miş ler di. Fez adı nı ver dik le ri oxun pa yı, yir mi se kiz de bir di. Tev'-emin isə iki pa yı var dı. Ra ki bin pa yı na üç, hilsin pa yı na dörd, nafi sin pa yı na beş, müs bi lin pa yı na al tı, mu al la nın pa yı na ye di par ça dü şer di. Ən/en bü yük pay buy du. Mü nih, se nih və ra ğad ad lı ok la ra isə bir şey düş mez di. On la rın pa yı yok tu. Ki me adı ge çen ok lar dan bi ri çık say dı, ön gö rü len pa yı nı alır dı. Son üç oxu çe ken ler se de ve le rin fi ya tı nı üst le nir ler di. Bu oyun on ki şi ara sın da, ok lar dan ku ra çek mek şek lin de oy na nır dı. Də ki: "On lar da həm bü yük gü nah, həm in san lar üçün fay da lar var dır. Amma gü nah la rı fay da la rın dan da ha bü yük tür." Bir oku yuş tar zın da "ke bir" ye ri ne "ke sir" (çox) ifa de si ge çer. Aye tin ori ji na lin de ge çen "ad" ke li me si "zenb (=gü nah)" ke li me si ne və an lam ola rak ona ben ze yen baş ka ke li me le re ya kın bir an lam ifa de edər. "Ad" bir du rum dur. Bir şey de ve ya a kıl da baş gös te ren bu du rum, in sa nın ha yır la ra ulaş ma sı nı ge cik ti rir. Do la yı sıy la, pe şin den mut suz luk və baş ka alan lar da yok sun luk ge len bir gü nah tır bu. İç ki və ku mar ha ya tın baş ka alan la rın da ki mut lu luk la rı bo zar lar. Bu ba kım dan həm iç ki həm də ku mar, bu şe kil de de ğer len di ri le bi lir. İç ki iç me ye ge lin ce, tıb bi za rar la rı və mi de, ba ğır sak, ka ra ci ğer, ak ci ğer, si nir sis te mi, təyin edər da mar lar, ürək gi bi or gan lar, gör me və tat ma gi bi du yu lar üze rin de ki olum suz et ki le ri hak kın da es ki den və gü nü müz de ala nı nın uz man dok tor lar ta ra fın dan bin ler ce əsər ka le me alın mış tır. Bu sa ha da ya pı lan is ta tis tik ler, iç ki müp te la la rı nın ya ka lan dık la rı çe şit li has ta lık la rı or ta ya koy muş tur. Bir çox ölüm cül has ta lı ğın se be bi nin bu ze hir ol du ğu ka nıt lan mış tır. İç ki nin əxlaqi za rar la rı na ge lin ce; iç ki içən kim se ler de əxlaqi çö kün tü baş lar. Ki şi ya vaş ya vaş ha ya sız lı ğa doğ ru yu var la nır. Bir çox maddi za ra ra uğ rar. Cinayət/günah iş ler, adam öl dü rür, sır la rı nı if şa edər, ha ram la rı, sı nır la rı, kut sal la rı çiğ ner, ha yat ta ki mut lu luk un su ru nun da ya na ğı olan bütün bəşəri ya sa la rı, özel lik le ismət, can və mal ilə il gi li na mus lu luk il ke si ni ayak lar al tı na al/götürər. Nə de di ği ni bil me yen, nə ya pa ca ğı nı kes ti re me yen bir sar hoş tan hiç bir ko nu da əmin olun maz. Dün ya yı kap la yan və in san ha ya tı nı kıs ka ca alan/sahə bir çox cinayət/günahın ge ri planın da ya doğ ru dan ya da do lay lı ola rak iç ki nin mü da ha le si söz ko nu su dur. İç ki nin in sa nın al gı la ma ye te ne ği ne yö ne lik olum suz et ki si ni, in sa nın ak lı nı ba şın dan al ma sı nı, dü şün ce üze rin de ki dü zen siz et ki le ri ni, sar hoş luk es na sın da və son ra sın da id ra kin in si ca mı nı boz ma sı nı heç kim se inkar ede mez. İçin de ki gü nah və fe sa dın ən/en bü yü ğü bu dur. Digər bü tün boz gun cu luk lar bu ra dan kay nak la nır. Da ha ön ce də işa ret et ti ği miz gi bi, İslam şe ri a tı hü küm le ri nin te me li ni, aklıse li min ko run ma sı na da yan dır mış tır. Ak lı iş lev siz bı ra ka cak, iç ki, ku mar, al dat ma və ya lan gi bi şey le ri şid det le ya sak la mış tır. Ak lın iş le vi ni ye ri ne ge tir me si ni en gel le yen fi il le rin ba şın da iç ki iç me, söz le rin ba şın da də ya lan və ya lan cı şa hit lik tir. Bu fi il ler, ya ni ak lı iş lev siz hala ge ti ren amel ler -ki ya lan və sar hoş lu ğa da ya nan po li ti ka lar ən/en baş ta iştirak edər- in san lı ğı teh dit et mek te, mut lu luk bi na sı nı yer le bir et mek te dir. Ya lan və sar hoş lu ğa da ya lı po li ti ka la rın hər bir mey ve si mut la ka ön ce ki le rin den da ha acı dır. Yük ağır laş tık ça və ki şi bu yü kü kal dı ra ma ya cak hala gel dik çe, bi raz da ha yü kü ağır la şır. So nun da emek ler bo şa gi der, ça ba lar hüs ran la bi ter. Hü küm le ri ni aklıse li me da yan dır ma sı, ak lı bo za cak, onu iş lev siz hala ge ti re cek he va və he ves men şe li amel le ri ya sak la mış ol ma sı, bu göz ka maş tı rı cı ka nıt la rı içe ren İslam di ni üçün, bu şe ri at-ı gar ra üçün ye ter li bir övünç tür. İn şa al lah Mai de Su re si' nin il gi li aye ti ni tef sir eder ken da ha ay rın tı lı açık la ma lar da bu lu na ca ğız. İn san lar, hay van sal iç gü dü le ri nin et ki siy le hər za man şe he vi lez zet le re eği lim li dir ler. Bu yüz den şe he vi ar zu la rı tat min et me ye yö ne lik fa a li yet ler, haqq və ha ki kat ten çox da ha hız lı bir şe kil de ara la rın da yay gın lık ka za nır. Bu ar zu la rı tat mi ne yö ne lik alış kan lık lar edi nir. Bu alış kan lık la rı bir ya na bı ra kıp in san lı ğın mut lu lu ğu nu ön gö ren ev ren sel ya sa lar sis te mi ne gö re ha re ket et mek on la ra ağır ge lir. Bu yüz den yü ce Al lah bu hu sus la il gi li ola rak koy du ğu ya sa la rı aşa ma lı ola rak ha ya ta ge çir miş. İn san la rın bu hü küm le re uy ma sı nı şef kat le və za man ta nı ya rak sağ la mış tır. İn san lar ara sın da yay gın ola rak iş le nen söz mövzusu kö tü alış kan lık lar dan bi ri də iç ki kul lan ma dır. Ko nu ya iliş kin ayet le ri in ce le di ği miz za man, iç ki nin ha ram kı lı nı şın da aşa ma lı bir yön te min iz len di ği ni gö rü rüz. İç ki nin ha ram kı lı nı şı dörd aşa ma da ger çek leş ti ril miş tir: Bi rin ci si; "Də ki: Rab bim yal nız ca çir kin ha ya sız lık la rı, on lar dan açık ta olan la rı nı və giz li olan la rı nı, gü nah iş le me yi, hak lı ne de ni ol ma yan is yan və sal dı rı yı ha ram kıl mış tır." (Ə'RAF, 33) ayəs(n)i ke ri me Mek ke dö ne min de in miş tir və bu ra da "ad (=gü nah)" ha ram kı lın mış tır. İç kide də gü nah (ad) var dır. An cak gü na hın nə ol du ğu və iç ki nin də bü yük gü nah ol du ğu vur gu lan ma mış tır. Bu ayəs(n)i ke ri me nin ifa de tar zı, ka pa lı hu sus la rı açık la ma ma tü rün den bir ko lay laş tır ma, bir ha fif let me ol sa ge rek tir. Ni te kim bu nu bu ayəs(n)i ke ri me den də al gı lı yo ruz: "Hur ma ağaç la rı nın mey ve le rin den və üzüm ler den həm sar hoş luk ve ri ci iç ki, həm gü zel bir rı zk edin mek te si niz." (Nəhl, 67) Bu ayəs(n)i ke ri me də Mek ke dö ne min de in miş tir. Öy le an la şı lı yor ki, in san lar he nüz iç ki de ki bü yük ha ra mın far kın da de ğil dir ler. Ta ki bu ayəs(n)i ke ri me ine ne ka dar: "Ey iman eden ler, sar hoş ikən, na ma za yak laş ma yın." (Nisa, 43) Bu ayəs(n)i ke ri me də Me di ne'de in miş tir. Və in san la rın bir öl çü de ən/en ef dal bir hal və ən/en ef dal bir məkan olan mes citte na maz kı lın dı ğı an da iç ki iç me le ri ni en gel le ye rek kıs mi bir ya sak ge tir miş tir. Ağılı de ğer len dir me və ay rı ca aye tin akı şı, Ba ka ra Suresi'n de ki il gi li aye tin və Ma i de Su re si'n de ki iki aye tin bun dan ön ce in miş ol ma sı nı, ih ti mal dı şı bı ra kı yor; çün kü Ba ka ra və Mai de su relerindeki ayet ler mut lak bir ya sak tan sö z et mek te dir. Ge nel bir ya sak tan son ra xüsusi bir ya sak koy ma nın an la mı yok tur. Kal dı ki, böy le bir yak la şım söz mövzusu ayet ler den al gı la dı ğı mız, hü küm le rin aşa ma lı lı ğı hu su su ilə də bağ daş ma mak ta dır. Çün kü aşa ma lı lık, ko lay dan zo ra doğ ru ge liş me gös te ren bir sü reç tir, zor dan ko la ya de ğil. Son ra də Ba ka ra Suresi'n de ki bu bö lüm de tef sir et ti ği miz ayə in miş tir: "Sa na iç ki yi və ku ma rı so rar lar. Də ki: On lar da həm bü yük gü nah, həm in san lar üçün ya rar lar var dır. Amma gü nah la rı ya rar la rın dan da ha bü yük tür." Da ha ön ce də açık la dı ğı mız gi bi, bu ayə, Nisa Su resi'n de ki il gi li ayet ten son ra in miş tir. Do la yı sıy la ayəs(n)i ke ri me, içkinin ha ram kı lın dı ğı na iliş kin bir hü küm içer mek te dir. Çün kü, iç ki nin də gü nah ol du ğu na ke sin bir ifa dey le de la let et mek te dir: "On lar da bü yük gü nah var dır." Da ha ön ce Mek ke iniş li Ə'RAF Su re si'n de ki il gi li aye tin, gü nah an la mı na ge len "ad"ı ha ram kıl dı ğı nı vur gu la mış tık. Bu nok ta da ba zı tef sir bil gin le ri nin aşa ğı da ki de ğer len dir me le ri nin yan lış lı ğı or ta ya çı kı yor: "Ba ka ra Su re si'n de ki il gi li aye tin, iç ki və ku ma rı ha ram kıl dı ğı hu su su açıq de ğil dir. Çün kü: "On lar da bü yük gü nah var dır." ifa de si, sa de ce bun lar da gü nah ol du ğu nu di le ge tir mek te dir. Bu ifa de de iştirak edən gü nah ke li me si ilə də "za rar" kas te dil miş tir. Za rar lı olan hər şe yin ha ram kı lın mış ol ma sı, baş ka de lil ler le sa bit tir fa kat bir yö nüy le za rar bir baş ka yö nüy le də ya rar sağ la yan şey le rin də ha ram kı lın dı ğı an la mı na gel mez. Bu yüz den yu ka rı da ki ayə, sa ha be nin içti ha dı na ha va le edil miş tir. Ni te kim ba zı sı, bu ayet ten yo la çı ka rak iç ki yi bı rak mış, ba zı sı də iç me ye de vam et miş tir. Bu ikin ci gu rup, za rar la rın dan sa kın mak kay dıy la, ya rar la rın dan is ti fa de ede bil me ser bes ti si ne sa hip ol duk la rı nı ön gör müş gi bi dir ler. As lın da bu ayəs(n)i ke ri me, da ha son ra ko nu la cak ke sin ya sa ğa iliş kin bir ön ha zır lık ni te li ğin dey di: "İç ki, ku mar, di ki li taş lar və fal ok la rı an cak şey ta nın iş le rin den olan pis lik ler dir... Ar tık vaz geç ti niz de ğil mi? (Maidə, 90-91) Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|