Ayələrin Tərcüməs(n)i
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 225- Al lah ye min le ri niz de ki bey hu de lik le si zi so rum lu tut maz; an cak kalp le ri ni zin qazandıqları il ə si zi so rum lu tu tar.
- ər dö ner ler se Al lah ba ğış la yan dır, ra him dir.
- 224) Ye min le ri ni zi ba ha ne ede rek Al lahı, yaxşılıq etm ənizə, çəkinmənizə və insanlar ın arasını tapmanıza en gel kıl ma yın. Allah eşid
- 225) Al lah, ye min le ri niz de ki bihudəliklə si zi so rum lu tut maz; ancaq ür əklərinizin qazand ıqları il
- ÜRƏK KAV RA MI NIN KURAN DA Kİ AN LA MI ÜZE Rİ NE
- 226-227) "Öz b ərabər/yoldaşlarından uzak laş ma ya ye min eden ler üçün dörd ay gözləmə müddəti vard ır. Əg ər dönsələr, Allah ba
- AYE TlerİN h ədislər işığında şərhi
|
ayələrin tərcüməs(n)i 224- Ye min le ri ni zi ba ha ne ede rek Al lah'ı, yaxşılıq etmənizə, çəkinmənizə və insanların arasını tapmanıza en gel kıl ma yın. Allah eşidəndir biləndir. 225- Al lah ye min le ri niz de ki bey hu de lik le si zi so rum lu tut maz; an cak kalp le ri ni zin qazandıqları ilə si zi so rum lu tu tar. Al lah ba ğış la yan dır, ha lim dir. 226- Ken di eş le rin den uzaq dur ma ya ye min eden ler üçün dörd ay bek le me sü re si var dır. Əgər dö ner ler se Al lah ba ğış la yan dır, ra him dir. 227- Və əgər bo şa ma ya az me der ler se, şüp he siz ki Al lah işi ten dir, bi len dir. ayələrin AÇIK LA MAsı 224) Ye min le ri ni zi ba ha ne ede rek Al lah'ı, yaxşılıq etmənizə, çəkinmənizə və insanların arasını tapmanıza en gel kıl ma yın. Allah eşidəndir biləndir. İfa de nin ori ji na lin de ge çen "el-ur za tu" sözü, "əl-ərz" kö kün den ge lir və bir şe yi bi ri ne işi ne ge lip gel me di ği ni və ne ti ce de is te yip is te me di ği ni öğ ren mek mak sa dıy la ken di si ne sun mak de mek tir. Bir ma lı sa tı şa sun mak, bir evi ko nak la ma ya aç mak və bir yi ye ce ği sun mak gi bi. Ke li me nin əsl ma na sı bun dan iba ret tir. Fa kat, yol da kar şı la şı lan en gel ve ya ok la rın he de fi gi bi gi dip ge len şey le rin kar şı sı na di ki len şey ler an la mın da kul la nı lan "el-urza tu" en gel le rin çok lu ğu nu ifa de edər. Bu nun gi bi da ha bir çok de ği şik an lam da kul la nı lır. Bu an lam lar, kul la nıl dı ğı ye re gö re be lir gin lik ka za nır. An cak ke li me nin əsl an la mı ilə bir bağ lan tı sı yok tur və son ra la rı bu lun muş tur. İfa de nin ori ji na lin de ge çen "ey man" ke li me si də "ye min"in ço ğu lu dur və "and iç me" an la mı na ge lir; "sağ" əl an la mın da ki "ye min"den tü re miş tir. Çün kü Ərəblər için de and iç me, an laş ma və alış-veriş yap ma da, sağ el ler le mü sa fa ha ya pı lır dı. Do la yı sıy la işin ara cı olan bir şe yin is min den işin ken di si üçün ad tü re til miş tir. Çün kü ora da vaz ge çil mez bir bağ lan tı var dır. Bu nun gi bi, işin is min den ara ca də ad tü re ti le bi lir. Ni te kim seb bet mek (par mak bas mak) üçün kul la nı lan par ma ğa də "seb ba be" ya ni, par mak bas ma iş le mi ni ya pan par mak de ni lir. Bu na gö re -Al lah her kes ten da ha yaxşı bi lir- ayet le il gi li ola rak şöy le bir an lam çı kı yor kar şı mı za: İyi lik yap ma mak, sa kın ma mak və in san la rın ara sı nı bul ma mak üze re yap tı ğı nız ye min le ri ba ha ne ede rek, Al lah'ı bun lar üçün bir en gel kıl ma yın. Çün kü Al lah, is mi nin, iyi lik, tak va və in san la rın ara sı nı bul ma gi bi em ret ti ği şey ler üçün en gel le yi ci bir et ken ola rak kul la nıl ma sın dan ra zı de ğil dir. Me se le yi ri va yet ler açı sın dan in ce le di ği miz za man gö re ce ği miz gi bi, aye tin eniş se be bi ilə il gi li ola rak ri va yet edi len hadisə də bu de ğer len dir me mi zi pe kiş ti ri ci ni te lik te dir. Bu na gö re, "iyi lik etmənizə..." şek lin de ki ifa de yi "iyi lik etməməniz" şek lin de tak dir et mek, ya ni cüm le nin ori ji na lin de olum suz luk eda tı "la"nı var say mak ge re kir. Böy le bir uy gu la ma ya, məsdər eda tı olan "ən/en" ilə bir lik te sık ça rast la nır. Ni te kim bir ayəs(n)i ke ri me de şöy le bu y ru lu yor: "Yubeyyinullahu lekum ən/en tezillu (=Al lah, şa şı rıp sa par sı nız di ye açık lar.)" (Nisa, 176) Ya ni açık lı yor ki sap ma ya sı nız. İn ce le di ği miz cüm le de "la" eda tı tak dir edil me ye bi lir də. Bu du rum da "iyi lik etmənizə, sa kın ma nıza və..." ifa de le ri, aye tin ba şın da ki "la tec'alu (=kıl ma yı nız)" ifa de si nin işa ret et ti ği ya sa ğa ta al luk et miş olar. Ya ni, "Al lah bu növ ye min ler yap ma nı zı ya sak lı yor" ya da "iyi lik yap ma nız, sa kın ma nız və in san la rın ara sı nı bul ma nız la il gi li bu hük mü nü açık lar." Aye tin ori ji na lin de ge çen "el-ur za tu" ke li me si nin, ərz edilişi çok ça olan şey an la mın da ku lla nıl mış ol ma sı də müm kün dür. Bu du rum da, yü ce Al lah adı na çox ye min et me nin ya sak la nı şı, söz mövzusu olar. Bu na gö re ifa de nin an la mı şöy le dir: Al lah adı na çox ye min et me yin; əgər böy le ya par sa nız, bu si zi iyi lik yap ma ma ya, Al lah'tan kor kup, sa kın ma ma ya, in san la rın ara sı nı bul ma ma ya yö nel te bi lir. Çün kü ye mi ni bir alış kan lık halına ge ti ren, çok ça ye min edən kim se, bir sü re son ra adı na ye min et ti ği za ta ge re ken say gı yı, la zım ge len öne mi gös ter me me ye və ye mi ni ne ko nu olan hu su su kü çüm se me ye baş lar. Ar tık ya lan söy le me ye al dı rış et mez; tez-tez ya lan söy le me ye baş lar. Ay rı ca ken di si də say gın lı ğı nı yi ti rir. İn san la rın ya nın da de ğe ri dü şer. Çün kü xalq onun doğ ru luk adı na bir pa ye ye sa hip ol ma dı ğı nın far kın da ol du ğu nu və hal kın söz le ri ni tas dik et me dik le ri ni bi lir. Xalq onun ken di nef si ne bir de ğer ver me di ği ni bil di ğin den ona gü ven də duy maz. Do la yı sıy la bu ayəs(n)i ke ri me de vur gu la nan du rum so mut ola rak ger çek le şir: "Ye min edib du ran aşa ğı lık heç kim se ye ita at et me." (Ka lem, 10) Bu ma na ya gö re ayəs(n)i ke ri me nin ori ji na li üçün "la" olum suz luk eda tı nı tak dir et me mek, çox da ha uy gun ola bi lir. Bu du rum da "ən/en te ber ru" ifa de si hərfi cer rin haz fe dil me sin den do la yı mənsubdur ya da mefulu lehdir. Da ha ön ce də söy le di ği miz gi bi "və la tec'a lu" ifa de sin de ki ne hiy bu na de la let edər. "Al lah işi ten dir, bi len dir." ifa de si, ayəs(n)i ke ri me ilə il gi li bütün an lam la ra iliş kin bir növ teh dit tir. Bu nun la be ra ber ilk ön ce işa ret et ti ği miz an la mın da ha be lir gin ol du ğu or ta da dır. 225) Al lah, ye min le ri niz de ki bihudəliklə si zi so rum lu tut maz; ancaq ürəklərinizin qazandıqları ilə məsul məbləğ. Al lah ba ğış la yan dır, ha lim dir. Aye tin ori ji na lin de ge çen "el-lağ vu" rast ge le söy le nen, boş, amaç sız söz de mek tir ki, bir so nuç do ğur ma yan fi il ler üçün də kul la nı lır. Hər şe yin so nu cu, aid ol du ğu şey le re və yön le ri ne gö re de ği şik lik ar z e der. Bu hal de, bir la fız ol ma sı ba kı mın dan ye mi nin so nu cu var dır. Sö zü pe kiş ti ri ci ol ma sı ba kı mın dan də bir so nu ca, bir et ki ye sa hip tir. Bir əqd və ay rı ca bo zu la bi lir ol ma sı açı sın dan də so nu cu və et ki si söz konusu dur. An cak ayəs(n)i ke ri me de, ye min ler de ki rast ge le söy lem ler, boş, amaç sız söz ler den do la yı ki şi nin so rum lu tu tul ma ya ca ğı hu su su ilə, kal bin ka zan dık la rın dan do la yı so rum lu tu tu la ca ğı hu su su ara sın da, özel lik le ye min açı sın dan bir kar şı laş tır ma nın ya pıl mış ol ma sı gös te ri yor ki, ye min ler de ki rast ge le söy le nen, boş və amaç sız söz ler den mak sat, ye mi nin mak sa dı üze rin de et ki si bu lun ma yan söz ler dir. Bu da, "Ha yır, val la hi" və "Bəli, val la hi" gi bi ki şi nin bir əqd bağ la ma ama cı ilə de ğil, bir dil alış kan lı ğın dan do la yı söy le di ği söz ler dir. Aye tin ori ji na lin de ge çen "kəsb (=ka zanç)" bir sa nat ve ya bir mes lek ara cı lı ğı ilə ça lı şıp men fa at cel p et mek de mek tir. Ke li me nin əsl an la mı, in sa nın maddi ih ti yaç la rı nı gi de re cek şey le ri el de et me dir. Za man la in sa nın her han gi bir ame li ilə edin di ği ha yır və şər gi bi hər tür lü so nuç üçün kul la nı lır ol muş tur. Gü zel əxlaq və hiz met ler so nu cu öv gü, şan və if ti har ka zan ma; uy gun dav ra nış lar so nu cu gü zel əxlaq və fay da lı və fa zi let li elm sa hi bi ol ma; bir ta kım dav ra nış lar ara cı lı ğı ilə kı na ma, yer gi, lənət, ser ze niş, gü nah və kö tü lük ka zan ma gi bi... Kəsb və ik ti sa bın an la mı bu dur. Ba zı la rı na gö re, iktisap; ki şi nin her han gi bir men fa a ti ken di nef si üçün ka zan ma sı, kəsb isə; həm ken di nef si, həm də baş ka sı üçün ka zan ma sı de mek tir. Kö le nin efen di si üçün ve li nin vəlayəti al tın da bu lu nan kim se ler üçün men fa at ka zan ma sı gi bi. Hər halükar da ka sib və muk te sib (ka za nan, ik ti sab edən) in sa nın ken -di si dir, baş ka sı de ğil. ÜRƏK KAV RA MI NIN KUR'AN 'DA Kİ AN LA MI ÜZE Rİ NE Bu ayəs(n)i ke ri me, di ğer bir çox de lil gi bi "ürək" kav ra mı ilə kas te di len şe yin, ne fis və ruh an la mın da biz zat in sa nın ken di si dir. Çün kü, her han gi bir in san avam in san la rın ka nı la rı na da ya na rak, be den de ki kav ra yı cı or gan ol ma sı ha se biy le, ağıl et me, dü şün me, sev gi, öf ke, kor ku və ben ze ri duy gu la rı kal be at fe de bi lir. İşit me du yu su nun ku la ğa, gör me du yu su nun gö ze və tat ma du yu su nun di le nisbət edil me si gi bi, bun lar dan hər bi ri bir kav ra ma iş le mi dir və kav ra ma də kəsb və ik ti sab (ka zan ma) ola yı nın bir fer di ol ma sı iti ba riy le an cak in sa nın ken di si ne nisbət edi le bi lir, ürək, göz, ku lak və dil gi bi or gan lar sa bu na bir araç tır lar sa de ce. Ger çek müd rik (kav ra yı cı) in sa nın ken di si dir. Bu ayəs(n)i ke ri me ler də bu ka te go ri de de ğer len di ri le bi lir: "Şüp he siz onun kal bi gü nah kar dır." (Ba ka ra, 283) "İç ten Al lah'a yö nel miş bir ürək ilə ge len" (Qaf, 33) Bu açıq bir ger çek tir ki, in sa noğ lu ken di ni və di ğer can lı tür le ri ni göz lem al tı na al/götürüb üze rin de dü şün dü ğü za man, şöy le bir du rum la kar şı kar şı ya ge lir: Her han gi bir can lı ba yıl ma ya da sa ra nö be ti so nu cu al gı la ma və kav ra ma ye te ne ği ni, bi lin ci ni yi ti rir. An cak kal bin ha re ket et me si bu du rum da ha ya tın de vam et ti ği ne de la let edər. Hal bu ki ürək dur du ğu za man, ha yat so na çatar. Bu da ke sin lik le gös te ri yor ki, ha ya tın kay na ğı ürəkdir. Ya ni, can lı tür le rin de va rol du ğu na ina nı lan ru hun ilk olan lar dan iliş ki si, kalp le ol muş tur. Ora dan ha yat be lir ti si olan di ğer or gan la ra də si ra yet et miş tir. Do la yı sıy la, bi linç, ira de, sev gi, öf ke, ümid və kor ku gi bi bütün vic da ni du yar lı lık lar, ruh sal özel lik və so nuç lar, ru hun il gi li ol du ğu ilk mer kez ol ma sı ba kı mın dan kalp le ilin ti li dir ler. An cak bu du rum, hər or ga nın ken di ne öz gü olan fi il le rin kay na ğı ol ma sı ger çe ği ilə çe liş mez. Be yi nin dü şün ce, gö zün gör me, ku la ğın duy ma, ak ci ğe rin so lu ma nın kay na ğı olu şu gi bi. Bu or gan la rın tü mü, an cak bir ara cı ilə ger çek le şe bi len fi il le re iliş kin ara cı alet ler ko nu mun da dır. Bu te o ri yi bir çox bi lim sel de ney ler də des tek le mek te dir: Ör ne ğin bir ope ras yon la be yin le ri ye rin den çı ka rı lan kuş lar öl me mek te dir; sa de ce kav ra ma və al gı la ma ye te nek le ri ni yi tir mek te dir. Bu yüz den heç bir şe yi al gı la ya maz şe kil de gı da sız lık tan kalp le ri du ra na ka dar bu hal de bek ler ler. Bu te o ri yi pe kiş ti ri ci bir di ğer hu sus də şu dur: Bi lim sel araş tır ma lar bu gü ne ka dar, be den le il gi li bütün hü küm le rin kay na ğı olan, buy ruk la rı be den de ki bütün or gan lar ta ra fın dan ye ri ne ge ti ri len mer kez ko nu mun da ki bir or gan təsbit ede bil miş de ğil dir. Oy sa be de ni oluş tu ran or gan lar ni te lik və et kin lik ba kı mın dan fark lı lık gös ter me le ri ne kar şın, ay nı san cak al tın da top lan mış, tək bir ko mu ta mer ke zin den əmr alan/sahə ger çek bir bir lik gö rü nü mün de dir. Bu de ğer len dir me yi, bey nin fonk si yo nun dan, onun kav ra ma ye te ne ğin den ga fil ol ma şek lin de al gı la ma mak ge re kir. Çün kü in sa noğ lu ən/en es ki çağ lar dan be ri "baş"ın öne mi nin far kın da dır. Bu nun so mut ka nı tı də, dil le ri nin fark lı lı ğı na rağ men bütün ulus la rın və bütün top lu luk la rın hü küm və əmr mer ci i ni "baş" ola rak ni te le me le ri, bun dan çe şit li kav ram və ad la rı tü ret miş ol ma la rı dır. Baş baş kan, baş kan lık, ipin ba şı, sü re nin ba şı, me sa fe nin ba şı, sö zün ba şı, da ğın ba şı, can lı tür le ri nin ba şı, kı lıç la rın ba şı vs. Gö rül dü ğü ka da rıy la kav ra ma, al gı la ma və sev gi, öf ke, ümid, kor ku, yö nel me, kıs kanç lık, if fet, ce sa ret və cü ret gi bi kav ra yış və al gı la yış ka te go ri si ne gi ren duy gu la rı kal be isnad et me nin se be bi də bu dur. As lın da bu nisbət ediş te, in san la rın əsl kas tet tik le ri be den le ilin ti li olan ya da ürək ara cı lı ğı ilə be de ne si ra yet edən ruh tur. Bu yüz den söz mövzusu fa a li yet le ri ru ha və ken di ne fis le ri ne nisbət et tik le ri gi bi kal be də nisbət ede bi li yor lar. Ör ne ğin in san lar: Onu sev dim "ru hum onu sev di" "nef sim onu sev di." və "kal bim onu sev di." di ye bi li yor lar. Za man la bu məcazi kul la nım di le yer leş ti və ürək mut lak ola rak al gı la nıp onun la me ca zen ne fis kas te di lir ol du. Ba zı du rum lar da məcazi kul la nım kal bi də aşıb gö ğüs kav ra mı nı də kap sa ya bi li yor. İn san lar kal bi kap sa mı na al dı ğı üçün göğ sü, kav ra ma fa a li ye ti nin ruh sal ey lem və sı fat la rın mer ke zi ola rak al gı lı yor lar. Quranı Ke rim'de bu cür nisbətlərin bir çox ör nek le ri var dır: "Onun göğ sü nü İslama açar." (Ən'am, 125) "Se nin göğ sün da ra lı yor." (Hicr, 97) "Kalp ler hançereye ge lip da yan mış tı." (Ah zab, 10) Bu ifa de ilə, göğ sün da ral ma sı kas te dil miş tir. "Şüp he siz Al lah, gö ğüs le rin özün de ola nı bi lir." (Maidə, 7) Al lah'ın ki ta bın da ki bu ör nek ler le, o ka dar açıq ol ma sa bi le söz mövzusu te o ri nin ger çek li ği ne işa ret edi li yor ol ma sı çox da uzaq bir ih ti mal de ğil dir. Şeyx Əbu Əli İbn Si na kav ra ma ye te ne ği nin ürəklə il gi li ol du ğu nu söy le miş tir. Ona gö re, bey nin kav ra ma ol gu sun da ki fonk si yonu, alət ol mak tır. Bu hal de ürək kav rar, be yin də bu na ara cı olar. * * * İn ce le di ği miz aye te ye ni den dö nü yo ruz: "Ancaq kalp le ri ni zin ka zan dık la rı ilə so rum lu tu tar." Mənəvi me ca za bir ör nek tir. Çün kü in san la rı ye mi nin bir kıs mın dan, ya ni boş və amaç sız olan la rın dan so rum lu tut ma yıp, di ğer bir kıs mın dan so rum lu tut ma söz konusu dur. Ye mi nin ken di sin den çox, so nuç la rı əsas alın mış tır; ye mi nin bo zul ma sı ilə ka za nı la cak gü nah gi bi. Bu hal de burada bir mənəvi me caz və i-raz için de i'raz söz ko nu su dur. Bu nun la yü ce Al lah'ın an cak kalp ler le il gi len di ği ne işa ret edi li yor. Ni te kim bir ayəs(n)i ke ri me de şöy le bu yu ru lu yor: "İçi niz de ki ni açı ğa vur sa nız də, giz le se niz də Al lah si zi onun la sor gu ya çe ker." (Ba ka ra, 284) "An cak ONA siz den tak va ula şır." (Həcc, 37) "Al lah ba ğış la yan dır, ha lim dir." ifa de sin de, boş və amaç sız ye min le rin xoş kar şı lan ma dı ğı na yö ne lik bir işa ret var dır. Böy le bir ye mi nin mü min den kay nak lan ma sı ya kı şık ol maz. Yü ce Al lah baş ka bir yer de şöy le bu yu ru yor: "Mü min ler ger çek ten fe lah bul muş tur; on lar na maz la rın da hu şu için de olan lar dır; on lar, tü müy le boş şey ler den yüz/üz çe vi ren ler dir." (Mü'mi nun, 1-3) 226-227) "Öz bərabər/yoldaşlarından uzak laş ma ya ye min eden ler üçün dörd ay gözləmə müddəti vardır. Əgər dönsələr, Allah bağışlayandır, rəhmdir... Aye tin ori ji na lin de ge çen "yu'lu ne" ke li me si "if'al" qəlibindən "iy la" masta rı nın mu za ri (ge le cek za man) çe ki mi dir. Kö kü "ele ye"dir və "ye min" an la mı na ge lir. Şe ri li te ra tür de isə, ko ca nın öf ke le ne rek və za rar ver me ama cı ilə ka rı sı ilə bir leş me me ye ye min et me si an la mın da kul la nı lır. Ayet te kas te di len an lam də bu dur. Yi ne aye tin ori ji na lin de ge çen "et-ta rab bus" bek le me, göz lem al tın da tut ma, "fau" ke li me si nin mas ta rı "əl-fey'" isə dö nüş an la mı na ge lir. Gö rül dü ğü ka da rıy la "iy la" ke li me si nin "min" hərfi cer ri ilə ge çiş li kı lın mış ol ma sı, uzak laş ma və ben ze ri bir an la mı kap sı yor ol ma sın dan do la yı dır. Bu du rum da, ye mi nin cin sel bir leş me den ka çın ma ilə il gi li ola rak ger çek leş ti ği ni ifa de et miş olar. Ka dın la rın dan uzak laş ma ya ye min eden le rin dörd ay bek le me le ri şek lin de bir sı nır lan dır ma nın ge ti ril miş ol ma sı də bu an la mı çağ rış tır mak ta dır. Çün kü şe ri a ta gö re, eş le rin bir leş me le ri nin zo run lu ol du ğu sü re dörd ay dır. Bir in san dörd ay dan faz la bərabər/yoldaşı ilə cin sel iliş ki ye gir me ye axtar/ara ve re mez. Bun dan do la yı an lı yo ruz ki, bo şan ma ya ka rar ver mek ten mak sat, bo şan ma nın fi i len ger çek leş me si dir. Bu de ğer len dir me cüm le si də bu nu çağ rış tır mak ta dır: "Şüp he siz Al lah işi ten dir, bi len dir." Çün kü işit me an cak ger çek leş miş bir bo şan ma ya ta al luk edər, bo şan ma ka ra rı na de ğil. "Al lah ba ğış la yan dır, rəhmdir." ifa de si gös te ri yor ki, so nun da eşi ne dön me du ru mu ger çek leş tik ten son ra "iy la"dan do la yı bir ce za lan dır ma ol ma ya cak tır. Kef fa re te ge lin ce, bu şe r'i bir hü küm dür. Bun da ba ğış la ma ol maz. Yü ce Al lah bir ayəs(n)i ke ri me de şöy le bu yu ru yor: "Al- lah si zi, boş ye min le ri niz den do la yı so rum lu tut maz; lakin gücləndirdiyiniz andlardan ötəri si zi so rum lu tu tar. (Belə bir andı pozsanız) kef fa re ti, ya ai le nize ye dir diğiniz yeməyin or ta la ma sı üzərindən on yok su lu do yur mak…" (Maidə, 89) Bu na gö re ayəs(n)i ke ri me bu an la mı ifa de et mek te dir: Kim ka rı sı na yak laş ma ma ya ye min eder se (iy la ya par sa) yar gıç onun üçün dörd ay bek le me sü re si ta yin edər. Əgər bu sü re so nun da ev li li ğin ge rek le ri ni ye ri ne ge tir me ye, ya ni cin sel iliş ki kur ma ya ye ni den ka rar ve rir, ye mi nin kef fa re ti ni öde yip eşiy le bir le şir se, ken di si ne her han gi bir ce zai mü ey yi de uy gu lan maz. Şa yet bo şan ma ya ka rar ve rir və bu ka ra rı nı uy gu lar sa, bu du rum da də ce za dan kur tul muş olar. Al lah her şe yi işi tir, bi lir. AYE TlerİN hədislər işığında şərhi Tefsir'ul-Ayyaşi'de İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) "Ye min le ri ni zi ba ha ne ede rek Al lah'ı… en gel kıl ma yın. " aye ti ilə il gi li ola rak, bu ra da ada mın "Ha yır val la hi" və "Bəli val la hi" de me si kas te dil miş tir." de di ği ri va yet edi lir.[114] Yi ne ay nı eser de İmam Məhəmməd Mis (ə.s) və İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) il gi li ayə hak kın da: "Ya ni adam kar de şi ilə ko nuş ma ma ya və ben ze ri bir şey yap ma ma ya ya da an ne si ilə ko nuş ma ma ya ye min edər. İş te bu kas te dil miş tir." de dik le ri ri va yet edi lir. əl-Kafi ki ta bın da, İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) il gi li ayə hak kın da şöy le de di ği ak ta rı lır: "İki ki şi nin ara sı nı bul mak üze re çağ rıl dı ğın za man, 'Da ha ön ce bu nu yap ma ma ya ye min et miş tim.' de me."[115] Mən deyərəm ki: Gör dü ğün gi bi ilk ri va yet, ayəs(n)i ke ri me yi, iki an lam dan bi riy le tef sir et me esa sı na da ya nı yor. İkin ci və üçün cü ri va yet ler de isə, ayəs(n)i ke ri me öte ki an la mı əsas alı na rak tef sir edi li yor. Tefsir'ul-Ayyaşi'de İmam Məhəmməd Mis (ə.s) və İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s) ak ta rı lan bu söz ler də bu na ya kın dır: "Bu ra da kas te di len, iki ki şi nin ara sı nı islah eder ken bir par ça söz lü gü nah (ya lan, gıy bet gi bi) üst le nen kim se dir. San ki şöy le bir me saj ve ri li yor; bun dan do la yı ki şi ye min et me sin və söz mövzusu iki ki şi nin ara sı nı bul sun və əgər ge re ki yor sa bir par ça gü nah də üst len sin, Al lah onu ba ğış lar. Böy le bir kim se, bu haliy le aye tin hük mü nün so mut uy gu la yı cı sı konu mun da dır."[116] Yi ne el-Kafidə " Al lah ye min le ri niz de ki bey hu de lik le si zi so rum lu tut maz." aye ti ilə il gi li ola rak Mes'ede isim li ra vi İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ni ri va yet edər: "Ayet te ge çen "əl-lağv (=boş, amaç sız) sözdən mak sat, ki şi nin, her han gi bir əqd ger çek leş tir mek si zin 'Ha yır val la hi' və 'Bəli val la hi' de me si dir."[117] Mən deyərəm ki: Ay nı an la mı içe ren bir di ğer ri va yet, baş ka bir kanal dan, ay rı ca Mecma'ul-Beyan təfsirində İmam Məhəmməd Misdən (ə.s) ri va yet edil miş tir. əl-Kafi ki ta bın da İmam Məhəmməd Mis (ə.s) və İmam Cəfər Sadiğin (hər ikisinə Allahın salamı olsun) şöy le de dik le ri ha ber verilər: "Ki şi ka rı sı ilə cin sel iliş ki kur ma ma ya ye min eder se (iy la yapar sa), dörd ay için de ka dı nın söy le ye cek bir sö zü və her han gi bir haqq id dia et me si söz mövzusu de ğil dir. Adam, bu dörd ay için de ka dın la iliş ki kur ma ma sın dan do la yı bir gü nah də ka zan mış ol maz. Dörd ayın so nun da, adam ka dın la iliş ki kur maz sa, ka dın bu na səs çı kar ma dı ğı, razılıq gös ter di ği sü re ce adam üçün bir ra hat ha re ket et me imkanı var dır. Ancaq ka dın me se le yi yar gı ya in ti kal et ti rir se, ada ma şöy le de nir: Ya kadı na dön və onun la iliş ki qur ya da bo şa. Əgər adam bo şa ma ya ka rar ve rir se, ka dın dan uzaq du rur. Ka dın ay ba şı halını ge çi rip te miz le nin ce adam onu bo şar. Üç ay ba şı halı geç me di ği sü re ce ko ca sı, ka rı sı nı ge ri al ma ön ce li ği ne sa hip tir. İş te yü ce Al lah'ın ki ta bın da de ğin di ği və Re-su lul lah'ın (s. a. a) fi i li uy gu la ma sı ilə pra ti ğe ge çil di ği "iy la" (kadınlar la iliş ki kur ma mak üze re ye min et me) me se le si bun dan ibaret tir.[118] Adı ge çen eser de, İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ri va yet edi lir: "İy la" ada mın şöy le de me si dir: 'Val la hi se nin le bu bu cin sel mü na se be ti kur ma ya ca ğım.' ya da 'Val la hi se ni öf ke len di re ce ğim.' de me si və bu nu yap ma sı dır..."[119] Mən de rim ki: İy la'nın özel lik le ri və so nuç la rı ilə il gi li ola rak Ehlisünnet və Şiə fı kıh ekol le ri ara sın da bir ta kım fark lı lık lar var dır. Ko nu fık hı il gi len dir di ği üçün, fı kıh ki tap la rın da et raf lı ca ələ alın mış tır. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|