Ayələrin Tərcüməs(n)i
) Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak eden le rin ör ne ği, ye di ba şak bi ti ren, h
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 262) Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak edib d ə son ra in fak et tik le ri şe yin pe şin den ba şa kak ma yan və ezi yet et me yen le rin Rəbləri qar
- 263) Ma ruf (gü zel) bir söz v ə af fet mek, pe şin den ezi yet ge len bir sa da ka dan da ha iyi dir…
- 264) Ey ina nan lar, Al laha v ə ahi ret gü nü ne inan ma y ıp, in san la ra gös te riş üçün ma lı nı in fak ed
|
261) Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak eden le rin ör ne ği, ye di ba şak bi ti ren, hər bir ba şak ta yüz/üz ta ne bu lu nan bir tək ta ne nin ör ne ği gi bi dir. "Al lah yo lu"ndan mak sat, di ni bir məqsəd gü dü le rek və bu nun üçün ça ba sar fe di le rek Al lah'ın rı za sı ilə so nuç la nan hər iş tir. Çün kü ifa de, ayə için de mut lak ola rak su nul muş tur. Ger çi bun dan ön ce ki ayet ler de "Al lah yo lun da sa vaş"tan söz edi li yor. "Al lah'ın yo lun da" ifa de si bir çox ayet te "ci had" ilə bir lik te anı lır. An cak bu du ru mun ifa de nin "ci had"a öz gü kı lın ma sı nı ge rek tir me di ği açık tır. Tef sir bil gin le ri "bir tək ta ne nin ör ne ği gi bi." ifa de si nin "bir tək ta ne qrup da, bun dan ye di ba şak el de edən kim se nin ör ne ği gi bi" şek lin de yo rum lan ma sı ge rek ti ği ni söy le miş ler dir. Çün kü ye di ba şak bi ti ren bir tək ta ne, Al lah yo lun da in fak edi len ma la ben zer, ma lı in fak ede ne de ğil. Bu hu sus açıq bir şe kil de or ta da dır. Bu de ğer len dir me özü iti ba riy le isa bet li gö rü nü yor isə də, bi raz dü şü nül dü ğü za man fark lı bir so nuç la kar şı la şı la cak tır. Çün kü Quranı Ke rim'de ve ri len ör nek le rin bü yük ço ğun lu ğu nun du ru mu bun dan ibaret tir. Quranda yay gın ola rak baş vu ru lan bir ifa de tar zı dır bu. "İnkar eden le rin ör ne ği tıp kı ba ğı rıp ça ğır mak tan baş ka bir şey işit me ye ne hay kı ran kim se nin ör ne ği gi bi dir." (Ba ka ra, 171) Hal bu ki bu kafir le rin de ğil, kafir le ri ça ğı ra nın ör ne ği dir. "Dün ya ha ya tı nın ör ne ği, an cak gök ten in dir di ği miz su gi bi dir." [Oy sa ki dün ya ha ya tı, yağ mur va sı ta sıy la ye şe ren bit ki le re ben ze til miş tir.] ( Yunus, 24) "Onun nu ru nun mi sa li, bir kan dil gi bi dir." (Nur; 35) [Oy sa ONun nu ru kan dil nu ru na ben ze til miş tir.] Ay rı ca tef si ri ni sun du ğu muz aye ti iz le yen ayet te də şöy le bu yu ru lu yor: "Onun du ru mu bir ka ya nın du ru mu na ben zer." [Oy sa ka ya nın üze rin de bu lu nan top ra ğın du ru mu na ben ze til mek is ten miş tir] (Ba ka ra, 264) "Yal nız ca Al lah'ın rı za sı nı is te mek və ken di le rin de ola nı kök leş ti rip-güç len dir mek üçün mal la rı nı in fak eden le rin ör ne ği, yük sek çe bir te pe de bu lu nan bir bah çe nin ör ne ği ne ben zer." (Ba ka ra, 264) [Oy sa bah çe, ve ri len ma lın ör ne ği dir, ma lı ve ren le rin de ğil.] Da ha bir çox aye ti bu na ör nek gös te re bi li riz. Ayet ler de dik kat le ri mi ze su nu lan bu ör nek ler or tak bir nok ta üze rin de bir le şi yor lar. Şöy le ki: Sa de ce ör ne ğe əsas oluş tu ran nes ne nin üze rin de du ru lu yor. Ya ni ör nek ve ri len mad de ön plana çı ka rı lı yor və bir ör nek len dir me ifa de sin de ol ma sı ge re ken di ğer te mel öğe ler gö z ar dı edi li yor. Bu nun la gü dü len məqsəd, ifa de nin kı sa və öz ol ma sı nı sağ la mak tır. Ko nu yu bi raz da ha aça cak olur sak: Ger çek te ör nek çe şit li yön ler den bir baş ka ola ya ben zer lik ar z e den ya şan mış bir olay dan ya da bir var sa yım dan iba ret tir. Ör nek ver me de ki məqsəd, mu ha ta bın zih ni ni ör ne ği ta sav vur et mek ten al/götürüb ör nek ve ri len ol gu nun ek sik siz ta sav vu ru na yö nelt mek tir. "Nə di şi, nə də er kek de vem var." [Heç bir şe yim yox den mek is te nil di ğin de bu ör nek söy le nir.] və "Yaz mev si min de sü tü kay bet tin." [Muha ta ba işi za ma nın da yap ma dı ğı və bu ko nu da çox gec kal dı ğı an la tıl mak is te nin ce bu ör nek ve ri lir.] ifa de le rin de ol du ğu gi bi. Bun lar ger çek te ya şan mış olay la rı an lat mak ta dır. Bu ör nek len dir me ilə gü dü len məqsəd, din le yi ci nin bu olay la rı ha tır la ma sı və əsl ko nu ya uyar la ma sı, do la yı sıy la ko nu nun ana fik ri ni da ha açıq bir şe kil de an la ma sı dır. Bu ne den le "Ör nek ler de ğiş mez." de nil miş tir. Var sa yım dan iba ret olan ör nek ler isə tıp kı bu nun gi bi: Al lah yo lun da mal la rı nı in fak eden le rin ör ne ği, bir tək ta ne qrup, bu nun kar şı lı ğın da hər bi rin de yüz/üz ta ne bu lu nan ye di ba şak məhsul el de edən ada mın ör ne ği ne ben zer." Bu ör nek, var sa yı ma da ya lı, ha ya li bir kıs sa dır. Ör nek len di ri len du ru mun öl çül dü ğü bir kri ter iş le vi ni də gö ren ör ne ğin içer di ği an lam, ba zen ör nek ten iba ret olan kıs sa nın ta ma mı ola bi lir. Bu ayəs(n)i ke ri me de ol du ğu gi bi: "Kö tü söz, kö tü bir ağac gi bi dir." (İb ra him, 26) Bu ayə də bu na bir ör nek tir: "Ken di le ri ne Tev rat yük le ti lip də son ra onu ta şı ma yan la rın (buy ruk la rı nı tut ma yan la rın) du ru mu, ki tap lar ta şı yan eşe ğin du ru mu gi bi dir." (Cu ma, 5) Ba zı du rum lar da də kıs sa nın bir kıs mı ola bi lir. Şa yet ör nek len dir me ilə gü dü len məqsəd ger çek le şi yor sa. İş te biz bu na "tem sil mad de si (=ör ne ğin ana mad de si)" di yo ruz. Kıs sa nın di ğer kıs mı nın açık lan ma sın da məqsəd isə, kıs sa yı ta mam la mak tır. Son ör nek te ol du ğu gi bi (in fak və tək bir ta ne ör ne ği); çün kü bu ra da, ör ne ğin ana mad de si "ye di yüz/üz ta ne bi ti ren tək ta ne"dir. Biz də tək ta ne yi əkən ada mı, kıs sa nın öğe le ri ta mam lan sın di ye ona ek le dik. Quranı Ke rim'de ye r a lan ör nek ler den, ör nek len dir me nin ana mad -de si ni oluş tu ran lar, ör ne ğin ta ma mı ise ler, bun lar ol duk la rı gi bi su nu lur lar. Bun lar ara sın da, ör nek len dir me nin ana mad de si kıs sa nın bir kıs mı ni te li ğin de olan lar da isə, fa kat kıs sa nın ana mad de si su nu lur, do la yı sıy la, kıs sa nın ta ma mı ye ri ne ge çer li olur lar. Çün kü ve ri len ör nek le gü dü len məqsəd din le yi ci nin zih ni ni ha re ke te ge çir mek te dir. Ki bir şe yi kay be der ken, bir baş ka şe yi onun ye ri ne bu lu yor, ki bu da ama cın ger çek leş me si üçün ye ter li olu yor. Do la yı sıy la gü dü len məqsəd, bir açı dan kıs sa nın ken di si dir, bir di ğer açı dan baş ka bir şey dir. Bu ra da Quranın son de re ce la tif bir şe kil de kul lan dı ğı ede bi sa nat lar dan ürək sa na tı ilə öz lü an la tı mın gü zel bir ör ne ğiy le kar şı kar şı ya bu lu nu yo ruz. [Bu köklü an la tım sa na tı na ör nek tir. Çün kü, ör nek len di ril me nin sa de ce ana mad de si olan "bir tək ta ne" su nul muş tur. Ürək sa na tı na bir ör nek tir. Çün kü "tək bir ta ne"yle in fa kı ör nek len dir me yeri ne in fak edən kim se ör nek len di ril miş tir.] "Ye di ba şak bi ti ren, hər bir ba şak ta yüz/üz ta ne bu lu nan..." Ba şak an la mı na ge len "sün bül"ün nə ol du ğu nu he pi miz bi li yo ruz. "Fun'ul" vez nin de dir. Bir gö rü şe gö re, ke li me nin əsl an la mı "ört me"dir. Ba şak də ta ne le ri kı lıf la rı için de ört tü ğü üçün bu şe kil de ad lan dı rıl mış tır. Ayet le il gi li ola rak ile ri sü rü len ipə sa pa gel mez iti raz lar dan bi ri şu dur: Gü ya bu ra da ve ri len ör nek, ya ni bir ba şa ğın yüz/üz ta ne yi kap sa ma sı ör ne ği re a li te dün ya sın da ger çek leş mi yor muş. Oy sa da ha ön ce də vur gu la dı ğı mız gi bi, ör ne ğin içe ri ği nin ob je ler dün ya sın da ger çek leş miş ol ma sı şərt de ğil dir. Çün kü ha yal ürü nü sa yı sız ör nek ler var dır. Kal dı ki, bir ba şak ta yüz/üz ta ne nin bu lun ma sı ve ya bir ta ne nin ye di yüz/üz ta ne ba şak bi tir me si heç bu lun ma yan bir ol gu də de ğil dir. Al lah, di le di ği ne qat qat ar tı rır. Al lah ('ın ih sa nı və lüt fu) ge niş tir, bi len dir. Ya ni di le di ği ne ye di yüz den da ha faz la sı nı ve rir. Çün kü ONun ih sa nı ge niş tir. Kim se ONun ba ğı şı nı, cö mert li ği ni, en gel le ye mez, lüt fu-nu sı nır lan dı ra maz. Bir ayet te şöy le bu yu ru lu yor: "Al lah'a kar şı lı ğı nı çox art tır ma ilə qat qat art tı ra ca ğı gü zel bir bor cu ve re cek olan kim dir?" (Ba ka ra, 245) Bu ra da "çox art tır ma" mut lak ola rak kul la nıl mış tır. Bel li bir sa yıy la sı nır lan dı rıl ma mış tır. Bir gö rü şe gö re; ifa de nin an la mı şu dur: "Yü ce Al lah di le di ği kim se üçün bu art tır ma yı qat qat faz la laş tı rır. Do la yı sıy la, ye di yüz/üz qat art tır ma, aye tin işa ret et ti ği qat qat art tır ma nın son nok ta sı dır." Bu du rum da cüm le il let len dir me ko nu mun da olar. Do la yı sıy la, ifa de nin bu ayəs(n)i ke ri me de ki gi bi "in ne (=şüp he siz)" ke li me si ilə baş la ma sı ge re kir di: "Al lah, ken di sin de sü kun bul ma nız üçün ge ce yi, ay dın lık ola rak də gün dü zü si zin üçün var et ti. Şüp he siz Al lah, in san la ra kar şı fəzl sa hi bi dir." (Mömin, 61) [Şüp he siz ma na sı na ge len "in ne" ke li me si, cüm le nin il let və ne de nini açık la ma ya yö ne lik ol du ğu nu gös te rir] Bu na ör nek ola rak baş ka ayet ler də gös te ri le bi lir. Yü ce Al lah'ın ver di ği ör nek, ahi ret ha ya tı ilə sı nır lan dı rıl ma mış tır. Bi la kis, ör nek (Al lah in fa kı nı zı qat qat ar tı rır) mut lak tır; ahi ret gi bi dün ya yı də kap sa mak ta dır. Ağıl da bu nu ge rek tir mek te dir. Çün kü her han gi bir şe yi ha yır ama cıy la in fak edən bir kim se, ilk an da ma lı nın elin den çık tı ğı nı və kar şı lı ğın da də her han gi bir şey al ma dı ğı nı zan net se bi le, bi raz dü şü nün ce gö re cek tir ki, in san lık top lu lu ğu bir şa hıs ko nu mun da dır. Bu şah sın isim le ri, şe kil le ri və fark lı or gan la rı var dır; an cak tü mü ha ya tın ama cı nok ta sın da bir dir. So nuç və et ki ba kı mın dan bir bir le riy le bağ lan tı lı dır. Bun lar dan bi ri, sağ lık və den ge li lik ni me ti ni yi ti re cek olur sa, fonk si yo nu nu ye ri ne ge ti re mez hala ge lir se, bu du rum di ğer bü tün or gan la rın də fonk si yon la rı nı gör me de bir gev şek li ğe ma ruz kal ma la rı na gətirib çıxarar. On la rın də he def le ri ni yi tir me le ri ne ne den olar. Söz gelimi göz və əl, gö rü nüş te isim le ri və iş lev le ri fark lı bi rer or gan dır. An cak ya ra tı lış ya sa sı, in sa nı gör me du yu suy la do nat mış tır ki, ob je le ri işıq, rəng, ya kın lık və uzak lık açı sın dan ayırt etsin. Bu iş lem den son ra əl, in sa nın ken di si üçün cəzb etməsi ge re ken nes ne yi al/götürər, ken di sin den uzak laş tır ma sı ge re ken nes ne yi də itələyər. Di ye lim ki, əl et kin lik gös te re mez hala gel di. Bu du rum da in sa nın, əlin kay bıy la bir lik te kay bet ti ği bütün fay da la rı di ğer or gan la rı ara cı lı ğıy la sağ la ma sı ge re kir. Bu da hər şey den ön ce nor mal de in sa nın ta ham mül ede me ye ce ği bir yük, bir zah me te ta ham mül edi lir kı lar. [İkin ci ola rak də] iş le vi ni gö re mez hala gel miş or ga nın fonk si yo nun dan üst len dik le ri oran da di ğer or gan la rın as li fonk si yon la rın da bir ek sil me olar. Amma əgər, iş le vi ni gö re mez hala ge len əlin du ru mu, da ha işin ba şın day ken, di ğer or gan la rın ye dek güc və des tek le riy le ıs lah edil sey di bu bütün or gan la rın du ru mu nun nor mal leş me si ne yol aça cak tı. Ya rar lı bir məqsəd üçün har ca dık la rı ye dek ener ji qat qat ar ta rak ken di le ri ne ge ri dö ne cek ti. Baş ka la rı nın du ru mu nu ıs lah eder ken, ka zanç yüz ler və bin ler le ifa de edi le cek ti. Ay rı ca fa kir li ğin in san için de oluş ma sı na yol aç tı ğı kö tü və yı kı cı duy gu lar ber ta raf edil miş ola cak, kalp te sev gi mey da na ge ti ri le cek ti. Kal bi ne sev gi yer le şen in sa nın di lin de tat lı ifa de ler, ha re ket le rin de bir coş ku olar. Top lum bü tün bun la rı, do ğal ola rak in fak edən kim se ilə ir ti bat lan dı rır. Özel lik le ya pı lan har ca ma lar eği tim, ter bi ye və ben ze ri in san tü rü nün ih ti yaç la rı nı gi der me ama cı nı gü den alan la ra yö nel til di ğin de top lu mun tep ki si son de re ce olum lu olar. İn fak ola yı, özü iti ba riy le bun dan iba ret tir. Ha yır amaç lı har ca ma Al lah yo lun da və ONun hoş nut lu ğu doğ rul tu sun da ol du ğu za man bu nu ma lın be re ket le nip art ma sı nın iz le me si tar tı şıl maz bir ger çek tir. An cak in fak, Al lah rı za sı üçün ol ma dı ğı du rum lar da, sa de ce in fak e den ki şi ye dö ne bi le cek bir ya rar üçün olar. Zen gin bir kim se nin za ra rı nı de fet mek üçün bir yok su la yar dım et me si ya da imkan la rı ge niş bir ser vet sa hi bi nin top lum sal du ru mu den ge le mek üçün fa kir le rin ih ti yaç la rı nı gi der me si, böy le ce in fak edən ser vet sa hi bi nin ha ya tı nın teh li ke ler den arın ma sı gi bi. Bu da, zen gi nin bir an lam da fa ki ri ken di çı ka rı na kul lan ma sı, onu is tis mar et me si dir. Bu du ru mun, bu tərz bir in fa kın fa ki rin üze rin de kö tü bir et ki bı rak ma sı və bu et ki le rin bi ri ke rek bir gün bir pat la ma ya dö nüş me si müm kün dür. Fa kat sırf Al lah rı za sı gö ze ti le rek ger çek leş ti ri len, yal nız ca ONun rı za sı nı el de et me ama cıy la ya pı lan har ca ma bu cür ku sur lar dan uzak tır. Sa de ce gü zel et ki ler bı ra kır. Ar ka sın dan ha yır dan baş ka bir şey gel mez. 262) Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak edib də son ra in fak et tik le ri şe yin pe şin den ba şa kak ma yan və ezi yet et me yen le rin Rəbləri qarında mükafatları vardır... Aye tin ori ji na lin de ge çen "it ba" ke li me si iz le mek, ulaş mak, pe şin den git mek və iz let mek, pe şin den gön der mek an la mı na ge lir. Bir ayet te yü ce Al lah şöy le bu yu ru yor: "Böy le ce gü ne şin do ğuş vak ti on la rı iz le me ye ko yul du lar." (Şu a ra, 60) Ya ni on la rın pe şin den git ti ler. "Bu dün ya ha ya tın da on la rın ar ka sı na lənət dü şür dük." (Ka sas, 42) Ya ni lənəti ar ka la rı na tak tık. Aye tin ori ji na lin de ge çen "menn" isə, iyi li ği ya kı şık sız du ru ma dü -şü re cek bir şe yin ha tır la tıl ma sı ya ni min net et mek, ba şa kak mak de mek tir; ki şi nin yap tı ğı iyi li ği ya kı şık sız bir şe kil de iyi lik yap tı ğı ki şi ye ha tır lat ma sı "Mən sa na bu bu iyi li ği yap tım." de me si gi bi. Bu ke li me nin əsl an la mı "kes mek"tir. Bir ayet te şöy le bu yu ru lu yor: "On lar üçün ke sin ti siz bir əcr var dır." (Fus si let, 8) Gö rül dü ğü gi bi, ke li me "kes mek" an la mın da kul la nıl mış tır. "Əza" isə "ça buk ve ya kü çük za rar de mek tir. "Havf" za rar bek len ti sin den do la yı du yu lan en di şe dir. "Hüzn" ke li me si də, olan ya da ola bi le cek na hoş bir olay dan do la yı in san nef si ni et ki le yen ağır üzün tü an la mı na ge lir. 263) Ma ruf (gü zel) bir söz və af fet mek, pe şin den ezi yet ge len bir sa da ka dan da ha iyi dir… Aye tin ori ji na lin de ge çen "ma ruf" kav ra mı, bu ra da in san la rın ge le nek sel ola rak tep ki gös ter me dik le ri söz an la mın da kul la nıl mış tır. Kul la nıl dı ğı ye re və ge le nek le re gö re de ği şir. "Mağ fi ret" isə, as lın da "ört mek" de mek tir. "Gı na" ih ti ya cın və fa kir li ğin zıd dı dır. "Helm" də hoş la nıl ma yan kö tü söz ve ya fi il kar şı sın da ses siz kal mak an la mı na ge lir. Gü zel sö zün və ba ğış la ma nın, pe şin den ezi yet ge len bir sa da ka ya ter cih edi li şi şek lin de ki bu kar şı laş tır ma gös te ri yor ki, "ma ruf" ke li me si ilə dua ya da is tek te bu lu nan ki şi ge ri çe v ri lir ken kul la nı lan baş ka bir gü zel söz kas te dil miş tir. Kuş ku suz is tek te bu lu nan ki şi nin, her han gi bir şey is te di ği ki şi yi in ci ti ci kö tü bir söz kul lan ma ma sı də ge rek li dir. Şa yet her han gi bir şe yi is te yen ki şi bu ara da kö tü bir şey də söy ler se, bu ku su ru nu ört mek və hoş gö rüy le yak laş mak söz mövzusu olar. Və bu dav ra nış, pe şin den ezi yet ge len bir sa da ka dan da ha iyi dir. Çün kü in fak ede nin in fak et ti ği ki şi ye ezi yet et me si, yap tı ğı iyi li ği ba şı na kak ma sı, onun in fa kı və har ca dı ğı ma lı gö zün de bü yüt tü ğü nü gös te rir. O ka dar ki, is tek te bu lu nan ki şi nin bu tav rın dan ra hat sız ol muş tur. Bun lar bir mü mi nin için de sö kü lüp atıl ma sı ge re ken olum suz duy gu lar dır. Çün kü mömin Al lah'ın əxlaqı ilə ahlak la nan ki şi de mek tir. Yü ce Al lah isə, zen gin dir, hiç bir şe ye ih ti ya cı yok tur; bah şet ti ği ni met le ri as la bü yüt mez, ba şa kak maz. Ha lim dir; kö tü lü ğü ce za lan dır ma hu su sun da ace le et mez. Hər ca hil ce tu tum kar şı sın da öf ke ye ka pıl maz. Aye tin so nun da ki de ğer len dir me cüm le si nin ver mek is te di ği me saj bu dur: "Al lah, zen gin və hiç bir şe ye ih ti ya cı ol ma yan dır, halım və yumşaq dav ra nan dır." 264) Ey ina nan lar, Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan ma yıp, in san la ra gös te riş üçün ma lı nı in fak edən adam gi bi başa qaxmaq və əziyyət etməklə sa da ka la rı nı zı ge çer siz kıl ma yın. Ayəs(n)i ke ri me, pe şin den ba şa kak ma və ezi yet et me nin gel me si, ya pı lan in fa kın ge çer siz və boş o la ca ğı nı gös ter mek te dir. Ba zı la rı, bu aye ti, iş le nen hər gü na hın ən/en azın dan bü yük gü nah la rın ken di le rin den ön ce ki iba det le rin se vap la rı nı ge çer siz kıl dı ğı nın və yox et ti ği nin ka nı tı ola rak ile ri sür müş ler dir. Oy sa ayet te, sa da kay la il gi li ba şa kak ma və ezi yet dı şın da her han gi bir ko nu ya işa ret edil mi yor. Amel le rin ge çer siz kı lı nı şı ilə il gi li do yu ru cu bil gi ler ver miş tik. "...Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan ma yıp, in san la ra gös te riş üçün ma lı nı in fak edən adam gi bi..." Bu ra da hi tap möminlərə yö ne lik tir. Yü ce Al lah'ın be lir t ti ği gi bi, gös te riş ya pan ri ya kar lar mömin de ğil dir ler. Çün kü riyakar lar yap tık la rı iş ler de Al lah'ın hoş nut lu ğu nu gö zet mez ler. Bu yüz den yü ce Al lah, ya sa ğı ri ya ilə ilin ti len dir mi yor [ya ni, "ey ina nan lar riyakar ol ma yın" şek lin de bu yur mu yor], ba şa kak ma və ezi yet le ilin ti len di ri yor. Yal nız ca ver di ği sa da ka nın ar dın dan ba şa ka kan və ezi yet edi ci söz və dav ra nış lar da bu lu nan ki şi nin sa da ka sı nın ge çer siz ol ma sı ba kı mın dan riyakar la ra ben ze ye ce ği vur gu la nı yor. Çün kü riyakarın ame li da ha baş tan iti ba ren ge çer siz dir. Sa da ka ver dik ten son ra bu nu ba şa ka kan ki şi nin ame li isə baş lan gıç ta sa hih və ge çer li dir. Ge çer siz lik il le ti son ra dan arıq olu yor. "Yun fi ku ma le hu (=ma lı nı in fak edən...)" və "la yu'mi nu (=inan ma yan)" ifa de le rin de ki fi il le rin akı şı nın bir li ği və "lem yumun (=i nan ma dı)" şek lin de bir ifa de nin kul la nıl ma mış ol ma sı gös te ri yor ki, in fak eder ken riyakar lık edən kim se nin Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan cı nın ol ma ma sın dan kas te di len, in fak da ve ti ne inan cı nın ol ma dı ğı dır. Çün kü bu çağ rı yı yü ce Al lah ya pı yor və bu na kar şı lık bü yük bir mükafat va de di yor. Şa yet bu da ve ti iti ba riy le da vet te bu lu na na və hər ame lin kar şı lı ğı nı ala ca ğı ahi ret gü nü ne inan say dı, dav ra nı şın da Al lah'ın rı za sı nı məqsəd edi ne cek ti. Ahi re tin bü yük ödü lü nü is te ye cek, onu ter cih ede cek ti. İn san la ra gös te riş yap ma yı dü şün me ye cek ti. Bu halda riyakarın ima nı nın ol ma yı şın dan mak sat, onun baş tan iti ba ren as la Al lah'a iman et me miş ol ma sı de ğil dir. Ayəs(n)i ke ri me den an la dı ğı mız ka da rıy la, bir dav ra nış ta ri ya nın ol ma sı, ki şi nin o ko nuy la il gi li ola rak Al lah'a və ahi ret gü nü ne inan ma dı ğı nı gös te rir. Böy le si nin du ru mu, üze rin de top rak bu lu nan ka ya nın du ru mu na ben zer... Al lah, kafir ler top lu lu ğu nu hi da yet et mez. Aye tin için de ye r a lan "du ru mu" ifa de sin de ki za mir, ma lı nı in san la ra gös te riş yap mak üçün har ca yan kim se ye dö nük tür. Ör nek də onun üçün ve ril miş tir. Ayet te ge çen "saf van" və "sa fa" düz, pü rüz süz və sərt ka ya de mek tir. "Va bil" isə şid det li sağa nak yağ mur an la mı na ge lir. "Heç bir şe ye güc ye ti re mez ler." ifa de sin de ki za mir "gös te riş üçün ma lı nı in fak edən adam"a dö nük tür. Çün kü, bu ifa de (in fak edən adam), ço ğul an la mın da dır. Cüm le ben zer li ğin şek li ni açık la ma yı amaç lı yor. Ben zer lik nok ta sı həm ben ze yen un su ru, həm də ben ze ti len un su ru kap sı yor. "Al lah, kafir ler top lu lu ğu nu hi da yet et mez." ifa de si, va rı lan yar gı nın ge nel ola rak açık la nı şın dan iba ret tir. Bu na gö re, riyakar kim se, bu tu tu mun da kafirin so mut bir kar şı lı ğı ko nu mun da dır. Al lah kafir ler top lu lu ğu nu hi da ye te er dir mez. Söz mövzusu ifa de bu ne den le, il let len dir me hük mün de dir. Ör ne ğin ifa de et ti ği an la mı özet le ye cek olur sak: Gös te riş ol sun di ye ma lı nı in fak edən riyakarın və bun dan do la yı el de et me si bek le nen ödü lün du ru mu, üze rin de bir mik tar top rak bu lu nan pü rüz süz və sərt bir ka ya nın sa ğa nak bir yağ mur kar şı sın da ki du ru mu na ben zer. Yağ mur, özel lik le sağ anak halında ya ğa nı, top ra ğın can lan ma sı nın, ye şer me si nin və bit ki ör tü süy le süs len me si nin göz le gö rü lür bir se be bi dir. An cak top rak, düz və sərt bir ka ya nın üze rin de bu lun du ğu za man sağnaq yağ mur kar şı sın da tu tu na maz. Tam ter si ne, sağa nak halında ya ğan, onu si lip sü pü rür, ge ri de su yu em me yen və için de ye şe re cek bir to hum ba rın dır ma yan sərt ka ya ka lır. Do la yı sıy la sağ anak halinde ki yağ mur və top rak, ha ya tın or ta ya çı kı şı nın və ser pi li şi nin ən/en be lir gin se bep le ri ol mak la be ra ber, ye rin sərt ol ma sı, bu iki si nin et ki si ni ge çer siz kı lı yor. Bun da də hər iki si nin də her han gi bir ku su ru yok tur. Bü tün ka ba hat sərt ze mi nin dir. İş te, yap tı ğı iş te Al lah'ın hoş nut lu ğu nu gö zet me yen riyakar in sa nın du ru mu, yap tı ğı iş, in fak gi bi, Al lah yo lun da ya pı lan, do la yı sıy la, se vap al ma nın ən/en be lir gin se bep le rin den olan bir əməl da hi ol sa, kar şı lı ğın da her han gi bir se vap ala maz. Çün kü riyakar in san al gı la ma ye te ne ği ni kay bet miş tir. Onun kal bi rah me ti və onu ru kar şı la ya cak ka pa si te de de ğil dir. Bu ayet ten an lı yo ruz ki: Bir ame lin Al lah ka tın da ka bul gör me si üçün ha lis bir ni ye te və Al lah rı za sı nın amaç lan ma sı na ih ti yaç var dır. Həm Sünni kay nak lar da həm də Şiə kay nak lar da Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) şöy le bu yur du ğu ri va yet edi lir: "Amel ler ni yet le re gö re de ğer len di ri lir." Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|