Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı
Yüklə 1,45 Mb.
|
|
3.5.3. Hüququn tətbiqi
Maddi hüquq olan yaşamaq hüququ (Maddə 2), işgəncə, qeyri insanı və ya insan ləyaqətini alçaldan rəftar və cəzalara məruz qalmama (Maddə 3) kimi hüquqların təmin edilməsi ilə yanaşı bu Maddələr həm də dövlətlərin üzərinə həyatın itirilməsinə səbəb olan halları və ya qeyd edilən törədilməsi ilə bağlı halları araşdırmaq öhdəliyi qoyur. Nachova və digərləri və Turan Cakır işlərində, AİHM qeyd etdi ki, dövlətin 2-ci və 3-cü Maddələrinin pozulmasında mümkün irqçi motivlərinin olub-olmamasını araşdırmaqla bağlı spesifik öhdəliyi vardır və bunu etməmək həmin Maddələrin 14-cü Maddə ilə birlikdə pozulması anlamına gəlir. 160 94
_____________________________________ 157. AİHM, Baqczkovski və Başqaları Polşaya qarşı (Bączkowski and Others v. Poland) (No. 1543/06), 3 may 2007 158. Məsələn, AİHM, Sosialist Partiyası və digərləri Türkiyəyə qarşı (No. 21237/93), 25 may 1998. 159. AİHM, Kastells İspaniyaya qarşı (Castells v. Spain) (No. 11798/85), 23 aprel 1992. 160.
AİHM, Naçova və Başqaları Bolqarıstana qarşı (Nachova and Others v. Bulgaria) [GC] (Nos. 43577/98 and 43579/98), 6 iyul 2005; AİHM, Turan Çakır Belçikaya qarşı (Turan Cakir v. Belgium) (No. 44256/06), 10 mart 2009; oxşar olaraq, AİHM, Secic Xorvatiyaya qarşı (Šečić v. Croatia) (No. 40116/02), 31 may 2007.
Misal: Turan Cakir Belçikaya qarşı işdə ərizəçi onun həbsi anında polisin kobud davranışlarının onun səhhətinə vurduğu ağır xəsarətlərdən və bu davranışların təhdid və irqçi təhqirlərlə müşayiət olunduğundan şikayət etmişdi. 161 AİHM bu pozuntunun ərizəçinin qeyri-insani rəftar və insan ləyaqətini alçaldan rəftara məruz qalma- maq hüququnu (AİHK-in 3-cü Maddəsinə əsasən) pozduğunu müəyyən etdi. Eyni zamanda dövlətin ərizəçinin qeyri-insani rəftarla bağlı müraciətini dəqiq surətdə araşdırmamasının həmin maddəyə müvafiq olaraq prosedur pozuntusu təşkil etdiyi aşkar edildi. Bundan əlavə o. müəyyən etdi ki, araşdırma aparılmaması 3-cü Maddənin ayrı-seçkiliyə məruz qalmama hüququ ilə birlikdə pozulmasını təşkil edib, belə ki, dövlətin sadəcə pis rəftarla bağlı halları araşdırmaqla bağlı öhdəliyi deyil, eyni zamanda onların irqi motivli və ayrı-seçkilik yaradan olub-olmadığını araşdırmaq öhdəliyi var idi. Misal: Nachova və digərləri Bolqarıstana qarşı iş iki roma (qaraçı) milliyyətli şəxsin icazəsiz çıxdıqları üçün hərbi polis tərəfindən tutul- maq istədikdə güllələnib öldürülmələri ilə əlaqədardır. 162
Hadisə zamanı qurbanları öldürən polis “Sizi lənətə gəlmiş qaraçılar” deyə qonşusuna qışqırmışdı. AİHM müəyyən etdi ki, Dövlət qurbanların yaşamaq hüququnu (AİHK, Maddə 2-yə əsasən) təkcə mahiyyət etibarı ilə deyil, həm də prosessual cəhətdən pozub, belə ki, onların ölümünü adekvat şəkildə araşdırmayıb. Müəyyən edildi ki, araşdırma aparılmaması 2-ci Maddənin ayrı-seçkiliyə məruz qalmama hüququ ilə birlikdə pozulmasını təşkil edib, belə ki, dövlətin xüsusilə irqçi motivlərin olub-olmadığını araşdırmaq öhdəliyi var idi. Hər iki iş dövlətin rəsmi nümayəndələri tərəfindən edilən hərəkətləri ehtiva etdiyindən, Dövlətin öhdəliyi həm cinayət qurbanlarını müdafiə etmək üçün tədbirlərin görülməsindən, həm də fərdi şəxslər arasında münasibətlərə də şamil edilən araşdırma aparma öhdəliyindən ibarət idi. Misal: Yahova Şahidlərinin Gldani Konqreqasiyası və digərləri Gür- cüstana qarşı 163
işində bir qrup Yahova Şahidləri qatı pravoslav 95 Avropa ayrı-seçkilik əleyhinə hüququnun əhatə dairəsi _____________________________________ 161. AİHM, Turan Çakır Belçikaya qarşı (Turan Cakir v. Belgium) (No. 44256/06), 10 mart 2009) 162. AİHM, Naçova və Başqaları Bolqarıstana qarşı (Nachova and Others v. Bulgaria) [GC] (Nos. 43577/98 and 43579/98), 6 iyul 2005. 163. AİHM, Yahova Şahidlərinin Gldani Konqreqasiyası və digərləri Gürcüstana qarşı (Members of the Gldani Congregation of Jehovah’s Witnesses and Others v. Georgia) (No. 71156/01), 3 may 2007. qrupunun hücumuna məruz qalmışdılar. Qeyd etmək lazımdır ki, polis qarşıdurmanı dayandırmaq üçün müdaxilə etməmişdi. Polis qiyamçıların kimliyinin müəyyənləşdirməsinin qeyri-mümkün olduğunu aşkar etdiyi zaman təhqiqatı dayandırdı. AİHM müəyyən etdi ki, polis lazımi vaxtda müdaxilə etməyib və qurbanları irqçilik zəminində zorakılıqdan müdafiə etməyib. Daha sonra isə polis lazımi istintaqı aparmayıb və bununla da, 3-cü Maddə (qeyri-insani rəftar və insan ləyaqətini alçaldan rəftar və cəzaya məruz qalmama) və dini əsaslarla olduğu üçün 14-cü Maddə ilə birlikdə götürüldükdə 9-cu Maddənin pozuntusuna yol verib. Belə görünə bilər ki, Aİ hüququ Şuranın Çərçivə Qərarlarının irqi və kseno- fobiya məsələlərinə qarşı cinayət hüququ vasitəsilə mübarizə kontekstində eyni vəzifələri nəzərdə tutur (46-cı Fəsildə müzakirə edilib). 164
Bununla belə Çərçivə Qərarları şəxsə qarşı təhqirlər və cinayətlərdə irqi motivlərin olub-olmamasını araşdırmaq üzrə xüsusi öhdəlik yaratmır. Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|