Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

5

Ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi 

hüququnda sübutlar problemi

5.1. Giriş

Ayrı-seçkilik açıq və asan müəyyən edilə bilən formada ifadə edilməyə

bilər. Anlayışa  görə  fərqli  yanaşmanın  “açıqcasına”  qurbanın  xüsusiy-

yətlərinə əsaslanmasına baxmayaraq, birbaşa ayrıseçkiliyi sübut etmək

çətindir. 2-ci Fəsildə müzakirə edildiyi kimi, adətən fərqləndirici davranışın

əsası qeyd olunmur və ya ötəri olaraq digər faktora (misal üçün, müdafiə

olunan əsas kimi şəxsin yaşa görə təqaüdə çıxmasının üstünlükləri) aid

edilir.  Bu  mənada,  müdafiə  əsasını  təşkil  edən  fərqləndirici  davranışın

aşkar bəyan edilməsinə nadir hallarda təsadüf olunur. Belə istisnaya Ferin

(Feryn) işində rast gəlmək olar. Bu işdə Belçikada şirkət sahibi elan vasitəsi

ilə  və  şifahi  olaraq  bəyan  etmişdi  ki,  onun  şirkətinə  “immiqrantlar”  işə

götürülməyəcək.

248

Avropa  Ədalət  Məhkəməsi  bunun  irqi  və  ya  etnik

mənsubiyyətə əsaslanan birbaşa ayrı-seçkilik olduğunu müəyyən etmişdi.

Lakin  ayrı-seçkiliyi  törədən  tərəflər  qarşısındakına  fərqli  münasibət

göstərdiyini nə bəyan edir, nə də belə davranışın səbəbini   bildirir. Bir

qadın iş üçün müraciət edə bilər və ona deyilə bilər ki, o, iş təklifi alan kişi

namizəddən “daha az kvalifikasiyalıdır”. Bu halda qadının birbaşa cinsi

ayrı-seçkilik səbəbindən qurbana çevrildiyini sübut etməsi  çətin olacaq.  

139

_____________________________________

248. AƏM,Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding v. Firma Feryn NV, Case C-

54/07 [2008] ECR I-5187, 10 iyul 2008.

---

Müdafiə  olunan  əsasa  söykənən  fərqləndirici  davranışın  sübuta

yetirilməsinin çətinliyini aradan qaldırmaq üçün Avropa ayrıseçkiliyə yol

verilməməsi  hüququ  sübutetmə  yükünün  paylaşılmasına  icazə  verir.

Beləliklə,  iddiaçının  ayrı-seçkiliyin  baş  verməsini  ehtimal  etdiyinə

əsaslanaraq faktı nümayiş etdirdiyi andan, onun əksini sübut etmək qa-

nunu pozan tərəfin üzərinə düşür. Konkret qaydalar və ya təcrübələrin

konkret  qrup  üzərində  qeyri-proporsional  təsirini  sübut  etmək  üçün

sübutetmə yükünün bu cür keçirilməsi dolayı ayrı-seçkiliklə bağlı iddialarda

xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Dolayı ayrı-seçkilik prezumpsiyasına əsasən

fərqli davranışın ümumi əlamətlərini sübut etmək üçün iddiaçının statistik

məlumatlara  ehtiyacı  ola  bilər.  Bəzi  yerli  məhkəmələr  “vəziyyətin

yoxlanılması” yolu ilə əldə edilən sübutları da qəbul edirlər.