Az ə rbaycanda Pe şə

Bərkidici tikiş (şəkil 1.15 a, b) parçanın növündən və texniki tələblərdən asılı olaraq 
tikişin eni müxtəlif olur. Üst geyimlərdə və astarda hissələri birləşdirdikdə tikişin eni 1 sm, sapı 
sökülməyən parçaların calaqlarını birləşdirdikdə 0,5 sm, sapı sökülən parçalarda 0,7 sm olur.

Açıq tikiş (şəkil 1.15 c) birləşdirici və eyni zamanda bəzək tikişidir. Hissələr 
birləşdirildikdə üz-üzə qoyulub tikilir, sonra kəsik açılır, hər 2 tərəf yenidən bəndlənir və nəticədə üz 
tərəfdə bəzək tikişi alınır. 

Üst tikiş (şəkil 1.15 ç, d, e) hissələri birləşdirici və bəzək tikişi hesab olunur. Belə tikişlər 
palto, kostyum, plaş (yan tikişin, bort, yaxa, yaxalıq kənarı boyu, çiynin, qolun, dirsək tikişinin üzərindən 
və s.) eləcə də, bütün relyeflərin üzərindən vurulan tikişlərdir. Üst tikiş açıq və qapalı, kənarı açıq ola 
bilər. Üst tikişləri açıq kəsiklə icra etdikdə hissənin üz tərəfini içəri qatlayıb, kəsikləri bərabərləşdirməklə 
kəsik boyu tikilir. Sonra tikiş ütü ilə açılır və hissəyə tərəf ütülənib üstündən bəzək tikişi salınır. Bəzək 

---

20 
tikişi parçanın üst tərəfindən vurulur. Bəzək tikişinin eni 0,2-2,5 sm olur və məmulatın modelindən 
asılıdır. 

Yapışdırıcı tikiş (şəkil 1.15 ə, f) ara qatı materiallarının icrasında işlədilir. Bir kəsik o 
birinin üzərinə 1,0 sm enində qoyulmaqla universal maşınla və ya 26 sinif xüsusi maşında ziqzaq tikişlə 
birləşdirilir. 

Baş-başa tikiş (şəkil 1.15 g, ğ) iki hissənin kəsiyini birləşdirməklə əldə edilir. Ara 
materialını, xüsusilə nazik parçadan üst geyimin ara materialını tikdikdə işlədilir. Bu məqsədlə kəsiklərin 
altına 3-4 sm enində kolenkor, ipək və s. parça qoyub tikirlər. Kəsiklər bir-birinə 26 sinif xüsusi maşında 
ziqzaq tikişlə birləşdirilir. Bu halda ütüləmə əməliyyatı lazım gəlmir və ara materialının qalınlığı dəyişmir. 
Baş-başa tikişdə 2-2,5 sm enində yapışqanlı parçadan istifadə edilir. Bu zaman maşın tikişınə ehtiyac 
olmur. Yapışqanlı parça ütü ilə birləşdirilir. 

Qapalı tikiş (şəkil 1.15 h, x) əsasən alt paltarı, döşəkağı, yorğanüzü və istehsalat xalatı 
tikilməsində tətbiq edilir. Bu halda hissələr üz-üzə qoyulur, alt hissədə 0,9-1,4 sm, üst hissədə isə 0,4-
0,6 sm tikiş payı saxlanmaqla tikilir.

Tikilmiş hissəni üzü aşağı çevirib kəsiyin kənarını içəri qatlayıb, qatlanmış xətdən 0,1-
0,15 sm məsafədə qapalı baxya sırası salırlar. Hazır tikişin eni 0,4-0,5 sm olur.

Bağlı tikiş (şəkil 1.15 ı) qapalı tikişin bir növüdür. Bu tikişə az əmək sərf olunur, xüsusi 
qatlayıcı vasitəsilə iki iynəli maşında icra olunur. Tikiş üz və astar tərəfdən eyni görünüşdə alınır.

Qoşa tikiş (şəkil 1.15 i) döşəkağı, yorğanüzü, nazik pambıq və ipək parçadan geyimlər, 
eləcə də şalvar cibinin astarının kənarını tikəndə işlədilir. Hissənin astar tərəfi içəri olmaqla 0,3-0,5 sm 
enində tikdikdən sonra hissə çevrilir, tikiş düzəldilir və 0,6-0,7 sm enində 2-ci tikiş salınır və kəsiklər 
bağlanır.
Şəkil 1.15 Birləşdirici maşın tikişləri 

Kənar tikişlər (şəkil 1.16) əsasən bəzək və hissələrin kənarından sapın sökülməsinin 
qarşısını almaq üçün tətbiq olunur. Kənar tikişlər bunlardır: açıq kəsikli qatlama tikiş, qapalı kəsikli 
qatlama tikiş, kəsiyi haşiyələnmiş qatlama tikiş, açıq kəsikli haşiyələnmiş tikiş, tesma ilə haşiyələnmiş 
tikiş və çevrilən tikiş.
