g>c dəyişməsi: cəl, cül.
11) İndiki zamanda
–ır
4
şəkilçisi ilə yanaşı,
-iy, -ey, -ı, -i, -r
şəkilçilərinin işlənməsi: aliyəm, aley, gedisən, alı, tanır və s.
12) Felin şərt şəklinin II şəxs cəmində
–sã:z, sə:z şəkilçisinin
işlənməsi: alsã:z, gəlsə:z.
13) Cümlənin xəbərində güclü şəkildə uzanan tonun-intonasi-
yanın özünü göstərməsi.
14) Bu ləhcə üçün səciyyəvi olan sözlər: möv//mev «üzüm ağa-
cı», məkə// məkəbuğda «qarğıdalı», zir «nəlbəki» və s.
Qarışıq tipli şimal-qərb şivələri (Şəki, Oğuz, Qax, Zaqatala,
Balakən) şivələri bir sıra yerli əlamətlərlə yanaşı (şimal xüsusiy-
yətləri, substrat elementlər), Azərbaycan dilinin cənub və qərb
ləhcələri üçün səciyyəvi olan xüsusiyyətlərə də malikdir. Bu şi-
vələri aralıq şivələrdən fərqləndirən cəhət onların ərazi baxımın-
dan cənub ləhcəsi ilə birbaşa əlaqədə olmaması və Qafqaz dil
mühitində yerləşməsidir. Şimal-qərb şivələrinin fonetik və qram-
matik xüsusiyyətləri:
1) Saitlərin burun variantlarının işlənməsi: sözuã, gözuã, dədā.
2) Saitlərin qalınlaşması: ə
>a, ü>u, ö>o: gal, uçun, oz, oқuz.
3) Sözün ilk hecasında ə
>e dəyişməsi: bey, et, tezə, eyləş.
4) Sözün ilk hecasında
e>ə dəyişməsi: vər, əlçi, vərgi.
5) o>a dəyişməsi: av, savux, tavux.
6) İncə saitlərin ahənginin pozulması: gəlmax, qidax.
7) k>қ dəyişməsi: қar, қomur, inaқ.
8) g>q dəyişməsi: qun, qoq, qor.
9) Alınma sözlərdə
f>p dəyişməsi: pəhlə, pənər, pundux.
10) Sözün ortasında və təkhecalı sözlərin sonunda
b>v dəyiş-
məsi: çovan, arava, qav, civ.
11) Söz əvvəlində
Dostları ilə paylaş: |