Analitik prosedurlar dedikdə, auditor tərəfindən təhlili və qiymətləndirilməsi, yoxlanılan iqtisadi subyektin mühüm maliyyə və iqtisadi göstəricilərinin tədqiqi, habelə baş verən səhvlərin və saxtalaşdırmaların səbəblərinin aşkara çıxarılması başa düşülür.
Analitik prosedurlar (BАS 520 «Аnаlitik prоsedurlаr») auditor tərəfindən əldə edilmiş informasiyaların təhlilini və qiymətləndirilməsini, mühasibat uçotunda qeyri adi və ya düzgün olmayan təsərrüfat fəaliyyəti faktlarını, eləcə də səhvlərin və təhriflərin səbəblərini müəyyən etmək məqsədi ilə mühüm maliyyə və iqtisadi göstəricilərin tədqiq edilməsini əks etdirir.
Аuditоrаnаlitik prоsedurlаrdаn аnаlitik sübutlаr mənbəyi kimi istifаdə edə bilər. Lаkin bu zаmаn аşаğıdаkı аmillər nəzərdən keçirilməlidir:
аnаlitik prоsedurlаrın оbyektivliyi və оnlаrın nəticələrinə inаmın dərəcəsi;
müəssisənin xüsusiyyətləri və infоrmаsiyаnın pаrçаlаnmаsı dərəcəsi;
mаliyyə infоrmаsiyаsının (smetаlаrın, qeyri mаliyyə хаrаkterli infоrmаsiyаlаrın əldə оlunmаsı imkаnlаrı;
əldə оlunmаsı mümkün оlаn infоrmаsiyаnın keyfiyyəti;
infоrmаsiyаnın müqаyisəliliyi.
5.Auditin metod və metodlar sistemi
Faktiki yoxlama dedikdə, hər hansı bir təsərrüfat əməliyyatının yerində yoxlanılması, hesablanması və onun mühasibat sənədləri ilə üzləşdirilməsi başa düşülür. Bu ilk baxımdan inventarlaşdırmaya oxşardır. qramı.
Sənədli yoxlamada ilkin sənədlər və yazılışlar yoxlanılır. Bu zaman sənədlərdəki rekvizitlərin bütövlüyü, hesabi qaydada göstəricilərin düzgünlüyü, sənədlərin qanunauyğunluğu, məqsədəuyğunluğu, əməliyyatların hesablarda düzgün əks etdirilməsi və s. bu kimi məsələlər yoxlanılır.
Analitik testlər – hər hansı bir mal-material çeşidinin indeks və dərəcələrini müəyyənləşdirmək üçün tətbiq edilir.
Arifmetik hesablama – audit yoxlama-ekspertiza işlərində adətən kəmiyyət və keyfiyyət göstəriicilərini xarakterizə edən, yekun sənədlərinin dəqiqləşdirilməsində tətbiq edilən bir üsuldur.
Sorğu – müəssisə və təşkilatların, firmaların digər təşkılatlarla əlaqəli fəaliyyətində qarşıya çıxan hər hansı bir məsələnin araşdırılıb dəqiqləşdırilməsinə dair aparılan yazılı və şifahi müraciətlərdir.
Şəxsi müşahidə – müəssisə və təşkilatların istehsal-təsərrüfat fəaliyyətində hər hansı bir prosesə şəxsi əminlik əldə etmək üçün audıtorun həmin prosesə müəyyən vaxt ərzində şəxsi müşahidəsi və ya baxışıdır.