Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
20.4. İxrac olunan məhsullara qiymətlərin hesablanması qaydaları İxracatçı aşağıdakı üç metoddan biri ilə təklifin qiymətini mü əyyənləşdirir: 1) İstehsal məsrəfləri bazasında; 2) T ələbin səviyyəsini nəzərə almaqla; 3) R əqiblərin qiymət səviyyəsinə istiqamətlənməklə: Qiym ətlərin istehsal məsrəfləri əsasında müəyyənləşdirilməsinin əsas üstünlüyü onun sad əliyindədir. Qiymətlərin müəyyən edilməsinin əsasını m əhsul vahidinə məsrəflər təşkil etməklə bu qiymətlərdə firmanın mənfəəti də formalaşır. İstehsal məsrəflərinin uçotu kalkulyasiya əsasında həyata keçirilir. İxrac qiym ətlərinin formal kalkulyasiya sxemi daxili qiymətlərin hesablanması sxemind ən az fərqlənir. İxrac kalkulyasiyasının daxili kalkulyasiyadan əsas f ərqi satışla bağlı əlavə xərclərdir. Bu xərclər aşağıdakılardır: - nümay əndəliklərin və satıcıların mükafatlandırılması üçün komission yığımlar; 402 - alıcının ölkəsində idxal gömrük xərcləri; - n əqliyyat məsrəfləri; - maliyy ələşməyə xərclər; - əmtəənin sığortalanmasına xərclər; - qablaşdırma xərcləri; - gözl ənilməyən risklərin örtülməsi üçün ehtiyatlar; - kontraktın tərtibi, sertifikatların rəsmiləşdirilməsi və sənədləşdirmə ilə bağlı digər xərclər. T əcrübədə istehsal məsrəfləri bazasında qiymətlərin müəyyən olun- masının iki əsas yanaşması vardır: 1) tam istehsal m əsrəflərinin istifadəsi ilə; 2) son h ədd istehsal məsrəflərinin istifadəsi ilə. Birinci metodun m ənası ondan ibarətdir ki, məhsul vahidinə məcmu x ərclər, o cümlədən tam istehsal məsrəfləri qiymətin hesablanmasında əsas t əşkil edir. Məcmu məsrəflərin məbləğinə mənfəət şəklində əlavə faizlər üstə- g əlinir. Qiym ətlərin son hədd məsrəfləri metodu əsasında müəyyənləşdirilməsi zamanı elə xərclər hesaba alınır ki, bunlar bilavasitə əmtəənin istehsalı ilə bağlı olmuş olsun. Qiym ətlərin tələbə istiqamətlənməklə müəyyən olunması metodunda əmtəənin qiyməti ona olan tələbə görə (yəqiyməti ona olan tələbə görə (yəni alıcının təklif olunan əmtəəyə görə ödəmək imkanı və istəyinə görə) müəyyən- l əşdirilir. İstehsal xərclərinə bu zaman məhdudlaşdırıcı amil kimi baxılır. Yəni əmtəə planlaşdırılmış mənfəətlə müəyyən olunmuş qiymətlə satıla bilər, ya yox. Bazarda qarşılıqlı əvəzolunan əmtəələr olmadığı şəraitdə bu metoddan müv əf-fəqiyyətlə istifadə etmək olar (Qarşılıqlı əvəzolunan əmtəələrin bazarda olması alıcıya imkan verir ki, öz aralarında analoji əmtəələri müqayisə etsin və bundan n əticə çıxartsın). Bu metodun tədbiqi ilə ixrac olunan əmtəələrin qiym ətlərinin müəyyənləşməsi özünü doğrultmur. Çünki bağlanılan sazişlərdə bu halda t ələb verilmir Nə alıcıların, nə də satıcıların öz aralarında məhsulları müqayis ə etmək imkanı yoxdur. Bu m əhsulların keyfiyyət göstəriciləri kontraktda göstərilir və məhsula uyğun gələn qiymət də bu sənəddə göstərilir. Bazarda f əaliyyət göstərən tələb amilini, həmçinin rəqiblərin fəaliyyətini (h ərəkətini) də firma diqqətdən yayındırmamalıdır. R əqabətin səviyyəsinə istiqamət lənməklə qiymətlərin müəyyən olunması metodu il ə ixrac qiymətlərinin hesablanması aşağıdakı qaydada aparılır: - mövcud olan m əlumatlar bazasından rəqib əmtəələrin qiymətləri haqqında yeni məlumatların seçilməsi; - əvvəlcədən hazırlanmış cədvələ bu və ya digər əmtəələrin texniki- iqtisadi göst əriciləri, göndəriş şərtləri və qiymətləri köçürülür; - ixrac olunan əmtəələrin qiymətlərinə düzəlişlərin köməyi ilə seçilmiş 403 bazarda satış şərtləri müəyyənləşdirilir; - r əqib əmtəələrin bir neçə olması bu əmtəələrin qiyməti üzrə orta qiymət mü əyyənləşdirilir. Bu qiymət alıcılarla danışıqda baza qiymət səviyyəsi təşkil edir. Yüklə 5,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|