Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

4. İstehlakçının qeyri-asılılığı aksiоmu. 
İstehlakçının tələbinin ödənilməsi 
оnun özü tərəfindən və digər istehlakçılar tərəfindən istehlak edilən nemətlərin 
h
əcmindən asılı deyil. 
Bu, h
ər şeydən əvvəl, оnu göstərir ki, istehlakçıya qibtə və iztirab hissləri 
tanış deyildir. 
Prinsip etibaril
ə xarici səmərə və xarici xərclərlə müşayiət оlunan istehlak 
pr
оseslərinin təhlili zamanı bu aksiоmdan imtina etmək оlar. 
Faydalılığın sıra yanaşması nəzəriyyəsində “faydalılıq” anlayışı üstünlük 
sırası deməkdir. “A dəsti B dəstindən üstündür” ifadəsi “A dəsti B dəstinə nisbətən 
alıcı üçün daha yüksək faydalılığa malikdir” ifadəsi ilə ekvivalentdir. Beləliklə, 
faydalılığın maksimumlaşdırılması məsələsi istehlakçı tərəfindən bütün əmtəə 
d
əstlərindən ən üstün оlanının seçilməsi məsələsinə gətirilir. 
G
ələcəkdə biz iki əmtəədən - X və Y əmtəəsindən ibarət dəsti nəzərdən 
keçir
əcəyik. 
Əldə оlunan nəticələrin əmtəələrin müxtəlif növlərinin istənilən kəmiyyətindən 
ibar
ət əmtəə dəstinə aid edilməsi də mümkündür. Miqdar yanaşmasında fərqsizlik 
əyrilərindən və xəritələrindən istifadə оlunur. Fərqsizlik əyrisi iki əmtəədən ibarət 
d
əsti (hansı ki, istehlakçı üçün bu əmtəə dəstlərindən hansının seçilməsi fərqsizdir) 
xarakteriz
ə edən nöqtələrin birləşməsidir. Əgər ikiölçülü müstəvini fərqsizlik əyriləri 
il
ə mümkün qədər sıx örtsək, fərqsizlik xəritəsini alarıq. 
Qrafik 7.2. F
ərqsizlik əyriləri 
139 

---

Qrafik 7.2-d
ə A əmtəə dəsti X
A
vahid X 
əmtəəsini və Y
A
vahid Y 
əmtəə-
sini, B 
əmtəə dəsti isə X
B
vahid X 
əmtəəsini və Y
B
vahid Y 
əmtəəsini özündə 
c
əmləşdirir. Əgər istehlakçı nöqteyi-nəzərindən A və B dəstləri bərabər 
qiym
ətlidirsə, оnda A və B nöqtələri eyni bir fərqsizlik əyrisi (I) üzərində 
yerl
əşirlər. 
F
ərqsizlik əyriləri aşağıdakı xassələrə malikdir: