Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti

2.2 Heyvandarlığı əks etdirən göstəricilər sisteminin ststiatik təhlili Azərbaycan Respublikasında reallaşdırılan genişmiqyaslı yeniden planlamalar nəticəsində kənd təsərrüfatının bütün sahələrində önəmli irəliləyişlər müşahidə olunmmuş ,müxtəlif növ aqrar , həmçinin heyvan mənşəli malların istehsal həcmi artım göstərmişdir , daxili istehsalda da bu artım dinamikası qorunub saxlanılmaqla bir çox əmtəələr üzrə özünütəminetmə potensialı yüksəlmişdir. Buna baxmayaraq , hal-hazırda respublikada istehsal olunmuş heyvan mənşəli əmtəə miqdarı daxili tələbatı ödəmək üçün kifayət etmir.

Keçən illərdə heyvandarlıq sektoru əsasən ekstensiv yolla inkişaf etdirilmiş, heyvanların qidalandırılmasında daha çox kəndətrafı örüş və otlaq zonaların istifadəsinə, təbii yemləməyə daha çox üstünlük verilmişdir. Bu sahədə mövcud məhsuldarlığın daha da artırılması və damazlıq işinin effektiv təşkili, yemləmə və saxlanılma şəraitinin modern tələblər səviyyəsində təşkil edilməsi həm də intensiv ferma modelinin tətbiq olunmasının genişləndirilməsini, heyvanların cins tərkibinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə damazlıq fəaliyyətinin inkşaf etdirilməsi və damazlıq heyvanların sayının çoxaldılmasını zəruri etmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 06.12.2016 tarixli 1138 nömrəli Fərmanıyla təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı mallarının istehsalına və emal edilməsinə dair Strateji Yol Xəritəsi”ndə müəyyən olunan strateji məqsədinə çatmaq , heyvan mənşəli malların istehsal edilməsi və emal olunmasında “dəyər zənciri” prinsipinin reallaşdırılması , müasir dünya təcrübəsinin ölkədə tətbiqinin daha da genişləndirilməsi üsuluyla iri heyvandarlıq birləşmələrinnin , ailə-kəndli və fermer təsərrüfatlarının əsasının qoyulması, örüş və otlaqların məhsuldarlığının mühafizəsi və artırılması, bu sahalərdən istifadə olunmaqla heyvandarlıqda yarımintensiv və intensiv fəaliyyət , parsel formasında bölgü aparılmaqla mədəni otlaq yaratmaq təcrübəsinin tətbiq olunması məqsədilə “AR-da 2019-2023-ci illər ərzində heyvandarlığın inkişaf etdirilməsinə və otlaq ərazilərinin effektiv istifadə edilməsinə dair Dövlət Proqramı” hazırlanmışdır.

Son illərdə ölkədə heyvandarlıq məhsullarının yaradılması artmışdır ki, bu da öz növbəsində heyvan yemi üçün tələbatın artırılmasıdır. Bu sahədə bir sıra səyləri nəzərə almadan, heyvandarlıq üçün yemlərin becərilməsini yaxşılaşdırmaqda çətinliklər var. Ölkədə aktiv kənd təsərrüfatı iş modelinin istifadəsini genişləndirmək və heyvandarlıq kompozisiyasını yaxşılaşdırmaq üçün heyvandarlıq işlərinin yaxşılaşdırılması üçün səyləri davam etdirmək lazımdır.

.Kənd təsərrüfatı heyvanlarının identifikasiyası. Təsərrüfatlara müvafiq baytarlıq xidmətlərinin verilməsi (heyvanların müalicəsi, həmçinin yoluxucu xəstəliklərə qarşı peyvəndləmənin aparılması) fəaliyyətinin özəl sektora ötürülməsi sisteminin yaradılması və bu məqsəd ilə özəl baytarlıq şəbəkəsinin inkişafının təmin edilməsinə görə Kənd Təssərüfatı Nazirliyi tərəfindən planlar hazırlanacaq və bunun sayəsində müvafiq tədbirlər reallaşdırılacaqdır.Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən yaradılan baytarlıq və fitosanitar yoxlaması laboratoriyalarının, həmçinin Respublika Karantin Ekspertiza və Respublika Toksikologiya və Keyfiyyətə Nəzarət bazalarının nəzdindəki laboratoriyaların müasirləşdirilməsi işinin başa çatdırılması və laboratoriyaların fəaliyyətinin daha da təkmilləşdirilməsi və akkreditasyadan keçirilməsi ilə bağlı proses davam etdiriləcəkdir. Bərdə və İmişli bölgələrinin seçilmiş pilot rayonlarında qabaqcıl ev təsərrüfatları yaradaraq kənd təsərrüfatı həyatının dəyərinin yaxşılaşdırılması üçün tədbirlər görülür. Plan, fermerlərə süd subsidiya meyarları üzrə ev təsərrüfatlarının yetişdirilməsi üçün əsaslandırılmış torpaq sahələrində seçilən torpaq sahələrini verəcəkdir. Bununla yanaşı, mal-qara məhsullarının istehsalında tacirlərin bazar qabiliyyətləri genişləndiriləcək və marketinq təmin ediləcəkdir. Real vaxtda pilot sahələrdə 80 təsərrüfat, 635 baş hayvan və heyvan yemi yaradılmışdır. Beləliklə, plana əsasən Ağcabədi, Bərdə və İmişli rayonlarında seçilmiş hər hansı bir iş adətindən alınmış laboratoriyanın kimyəvi tərkibi sınaqdan keçirilmiş və optimal yem bitkilərinin əkilməsi və gübrəsi planlaşdırılmışdır. Planı əhatə edən ana təsərrüfatlar silaj qarğıdalı toxumları və mühüm gübrələrlə təchiz olunmuşdur. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin "Təsərrüfat heyvanlarının identifikasiyası və qeydiyyatını təşkil etmək tədbirləri haqqında" əmri ilə bir işçi qrupu yaradılıb və fəaliyyətə dair Niyyətin tətbiqi başlandı. Eyni zamanda Kənd Təsərrüfatının Rəqabətliliyini Artırmaq Planı çərçivəsində heyvan identifikasiyası və qeydiyyatı sisteminin yaradılmasına texniki dəstək təklifi də başlandı.