AZƏrbaycan döVLƏt məDƏNĠYYƏt və ĠNCƏSƏNƏt unġversġtetġ azərbaycan mġLLĠ KĠtabxanasi
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası
- STATE UNIVERSITY OF CULTURE AND ART Summary
- Anahtar Sözcükler Kütüphane ve Bilgi Bilimleri, Epistemoloji, Hermeneutik, Sosyoloji, Kuram.
- Kütüphane ve enformasyon bilimi ve sosyoloji iliĢkisi
- “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları
|
ƏDƏBĠYYAT 1. Abdullayeva N.D. Kitabxana innovatikasının elmi-nəzəri və təcrübi məsələləri: monoqrafiya. – Bakı: Xəzər Universiteti, 2015. – 178 s. 2. Xələfov A.A. Azərbaycanda kitabxana işinə dair Heydər Əliyev doktorinası uğurla davam edir. – Bakı, 2009. – 185 s. 3. www.admiu.edu.az Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 105 – Tamilla Askerova THE CURRENT SITUATION AND PROSPECTS OF LIBRARY INFORMATION SERVICE OF THE EDUCATIONAL PROCESS IN AZERBAIJAN STATE UNIVERSITY OF CULTURE AND ART Summary Azerbaijan State University of Culture and Art (ASUCA) - the nation‟s oldest universi- ty, the training ground for several generations of talented musicians, actors, directors, art- ists, choreographers, researchers into the arts and culture, and teachers. The university prepares professionals in many fields of art as well as highly qualified specialists in the humanities, management and public relations for institutions of art and cul- ture. The combination of traditional classical teaching methods and the latest innovative ap- proaches has contributed to the development of an effective system for mastering the theoret- ical and practical skills necessary for professionals. A wide range of the modern, popular, educational programs demanded by contemporary life is offered here. “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 106 - Ġlker Çakmakkaya Kastamonu Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Araştırma Görevlisi cakmakkaya@gmail.com BĠLGĠ BĠLĠMLERĠ VE KÜTÜPHANECĠLĠK ÇALIġMALARINDA KURAMSAL VE KAVRAMSAL YAKLAġIMLAR ÜZERĠNE Öz Bilgi ve kütüphane çalışmaları kavramsal düzlemde ortak ön kabullerini bulmuş bir alan olmamakla birlikte her geçen gün tüm dünyada etkisini artırarak ilerlemeye devam etmektedir. Bu metinde çalışma alanlarına, kavramlarına ve bunlara atfedilen bilimsel özelliklerle bu söz konusu özelliklerin alanlar arası ilişkilerine yönelik tartışmalar ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler Kütüphane ve Bilgi Bilimleri, Epistemoloji, Hermeneutik, Sosyoloji, Kuram. “Bilgi Bilimi” ve “Kütüphanecilik Bilimi” arasında fark var mıdır? Kütüphanecilik bilimi kavramı tarihsel olarak bilgi bilimi kavramından önce bizim üze- rinde çalışma yürüttüğümüz alanın adı olmuştur. Bilgi bilim kavramı İkinci Dünya Savaşında sonra yaşanan "bilgi patlaması" olarak adlandırılan süreçten sonra literatürdeki yerini artırmaya başlamıştır. Hatta küresel düzlemde birçok okul adlarını bu doğrultuda değiştirme yoluna gitmişlerdir. Özellikle teknolojik gelişmelerin zorlamasıyla "kütüphanecilik bilimi" kendisini salt kütüphanelerde var etme çabasından sıyrılmaya ve gündelik hayata daha aktif katılmaya başlamıştır. Bu bağlamda beş unsurdan birisi olan mekan unsurunu temel olmazsa olmazlar arasından çıkarıla bilirliği konusu tartışmalara da neden olmuştur. Diğer bilim alanlarında gelen görüşlerin büyük bir bölümü kütüphanelerin gelecek dünyada var olamaya- cağı yönündeki distopyaları desteklemektedir. Günümüzde "bilgi bilimi" daha kapsayıcı bir kavram olarak kullanılmaktadır. Tam da bu içeriği bakımından alanlar arası pozisyonunu güçlendirmektedir. Epistemoloji, hermeneutik, bilişim gibi alanlar konuyla doğrudan ve farklı açılardan ilgilenmektedirler. Kütüphaneciliğin "bilgi bilime" yaklaşımı ve onu yeniden üretme ihtiyacı tam da bu noktada kendisini de yeniden üretmesi ve varlığını sürdürmesi bakımından ayrı bir değer kazanmaktadır. “Kütüphanecilerin felsefi düşünmeyi benimseyebilmeleri için, öncelikle bu düşünme tarzının ne olduğunu, niçin gerekli olduğunu, nasıl gerçekleştirilebileceğini, ne gibi etkileri olabileceğini ve hangi yararları getirebileceğini bilmeleri ön koşuldur.” (Alkan, 2010) Kütüphanecilik alanı ile temel felsefe ve özelde bilgi felsefesi arasındaki açının her geçen gün kaparak ilerlemesi kaçınılmaz görünmektedir. Diğer bilim alanlarının nicel ve nitel yöntemle- rini hatta bazı mühendislik türü hesaplamalarda dahi bulunmakla birlikte ana hattının halen insan bilimlerinde durduğu gerçeğinin altı çizilmelidir. Sosyal bilimlerle de doğal bir ilişki alanının bulunmasına rağmen insan bilimleri olarak ayrışan alanın içerisinde kendisine daha Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 107 – anlamlı bir yer edindiğini görmekteyiz. ―Information science is the study of the gathering, or- ganizing, storing, retrieving, and dissemination of information.‖ (Bates, 1999) Buradaki yay- ma unsurunun altını çizerek özellikle yeni gelişen "digital humanities" başlığının insan bilim- leri ve sosyal bilimlerle bazı teknik alanları iş birliğine zorladığını ve bazı yöntemsel geçişleri mümkün kıldığını gözlemlemekteyiz. Bu söz konusu yeni gelişmekte olan alan "kütüphane ve bilgi bilimi" alanına, bu yeni alanın kuramsal ve yöntemsel yapısında öncülük ve yöneticilik yapmak gibi ciddi avantajlar sunmaktadır. İrlanda'da ve İngiltere'de ulusal projeler halinde örgütlenen "digital humanities" çalışmaları onlarca insan bilimleri ve sosyal bilimler alanını kendi bünyesinde toparlayarak bu yeni yönelime öncülük etmektedirler. İngiltere, İrlanda, Amerika, Japonya ve Kanada örneklerinin incelenmesinin de bizim açımızdan da olumlu bir örnek olarak irdelenmesinde fayda olduğunu öne sürmekte fayda vardır. Kütüphane ve enformasyon biliminin diğer bilim alanlarıyla iliĢkisi Her bir bilim dalının diğer bilim dallarıyla her geçen gün artarak iç içe geçtiğini gözlemliyoruz. İçinde bulunduğumuz yüzyılın temel değerlerinden bir tanesini bu alanlar arası olma hali oluşturmaktadır. Hemen her bilim alanı bir ya da birkaç farklı bilim alanıyla ilişki içerisine girmektedir. Gerek toplumsal ve ekonomik yapının zorlaması gerekse çalışma sahalarının kendi içlerinde girdikleri daralma krizi bu durumu ciddi bir ihtiyaç haline getir- mektedir. Kütüphane ve bilgi bilimleri alanı da bu durumdan payına düşeni fazlasıyla almaktadır. Bu değerlendirmede kütüphane ve bilgi bilimleriyle sosyoloji, epistemoloji, her- meneutik gibi başlıklar ele alınacaktır. Kütüphane ve enformasyon bilimi birbiriyle iliĢkisi Enformasyon bilimi literatüre daha geç girmiş olmasına rağmen kütüphane bilimini de kapsayan bir içeriğe sahiptir. Kütüphane bilimi enformasyon biliminin içerisinde daha özgün ve teknik bir alanı ifade etmektedir. Her iki alanın da ortak özelliği ilgilendikleri ortak nesne olan bilgiden ileri gelmektedir. Fakat kütüphane bilimi özel olarak bilginin kendisinden daha çok bilgi kaynaklarıyla ilgilenmekle temel ayrışma alanını açığa çıkarmaktadır. Başka bir de- yişle kütüphane biliminin temel çalışma alanı bilginin, neliğinden, nasıllığından, doğasından daha çok onun organizasyonu, erişim süreçleri, depolanması gibi konu başlıklarıyla ilgilen- mektedir. Kütüphane ve enformasyon bilimi ve sosyoloji iliĢkisi Bilginin toplumsal bir olgu olması sebebiyle sosyoloji biliminin de doğrudan çalışma konularında birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumsal bilgi ve bu bilginin biçimleri bilgi sosyolojinin temel çalışma alanıdır. Bilgi biçimi ve bilme biçimi sosyolojik olaylardır. Bilgi sosyolojisi çalışmaları temel olarak, toplumsal bilgi ve bilme biçimleriyle ilişkilendirir ve hat- ta siyaset sosyolojisinin de hermeneutik üzerinden konuya bir bilgi yönetim biçimi, yorum- sama, olarak yaklaştığını görmekteyiz. Buradaki bilgi yönetimi kavramı daha çok ideolojik bilgi manipülasyonu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kütüphanecilik açısından tanımlana gelen bilgi yönetimi ile doğrudan ilişkisi söz konusu değildir. Siyaset felsefesi daha çok algı yöne- timi ve bilme biçimine müdahaleler ile ilgilenirken hermeneutik doğrudan bilgi ve bilme bi- çiminin doğasıyla ilgilenir. Kültürel çalışmalardan klasik sınıfsal çalışmalara uzanan bir liste “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 108 - söz konusudur. Bizi ilgilendiren sorunsal ise bilgi ve bilme biçimiyle kütüphane biliminin ilişkisi üzerine kurulmaktadır. Var olan toplumsal bilgi ve bilme biçimiyle kütüphane bilimi- nin, özelde bilgi hizmetlerinin ilişkisi ne olabilir? İlgili toplumun bilgi ve bilme biçimi bilgi ve kütüphane hizmetlerini ne ölçüde belirlemektedir ya da tersi mümkün müdür? Aslında tersi de mümkündür. Fakat bu ters durum daha çok siyaset biliminin ilgi alanına girmektedir. Bizi en yoğun biçimde bilgi hizmetleriyle olan ilişkisi ilgilendirmektedir. Kütüphane ve enformasyon bilimi ve epistemoloji iliĢkisi Bilgiyi çalışma alanı olarak ele alan en eski disiplin kuşkusuz epistemoloji, bilgi felse- fesidir. Yüzyıllar boyu tartışılmış ama halen üzerinde somut bir ortak kanıya varılmış değildir. Hiçbir zaman da bir uzlaşının sağlanması olanaklı görünmemektedir. Kütüphane ve bilgi bili- miyle en yakın ilişki alanı, bilginin ne ve nasıl olduğu ve onun iletilebilirliği sorunsalıyla be- lirmektedir. Bu sorun alanları kütüphane ve bilgi bilim açısından da temel sorular oluşturmak- tadır. Özellikle bilginin iletilebilirliği kütüphane bilimi açısından temel teknik çalışma alanı olarak billurlaşmaktadır. Kütüphane bilimi, bilginin iletilebilirliği sorunsalına onun iletilebilir olduğu varsayımıyla yola çıkarak bu sürecin nasıl gerçekleştirileceği sorunsalıyla yoluna de- vam eder. Bu bir dizi teknik süreci de kapsar. Kataloglama, dizin ve öz hazırlama, sınıflama varlığı ve iletilebilirliği kabul edilmiş olan bilgiye erişim süreçleri olarak kütüphane bilimi açısından çalışma alanları olarak kendisine hayat bulan teknik işlerden bazılarıdır. Kütüphane ve enformasyon bilimi ve hermeneutik iliĢkisi Hermeneutik, yani yorumsama, teolojik kökenli olmakla birlikte hızla felsefe ve bili- minde alnına girmiş bir kavramdır. Özüne tanrısal bilgiyi yorumlayan papazların davranışını özetlemektedir. Çağdaş zamanlarda ise hemen her alan üzerinde tanımlanabilir bir hale gel- miştir. Yazılı bir metin için üç farklı varlık tanımı yapmak mümkündür; yazar, metnin kendisi ve okuyucu. Bu üç varlık ve varoluş biçiminin de kendine özgü bir yönelimi vardır. (Eco, 2000) Kütüphaneciyi, özellikle kataloglama ve sınıflama emekçisini yani okuyucu ile ana me- tin arasında bir ara unsur olarak okuma yapan kütüphaneciyi, okur olarak kabul edersek ki öy- ledir: bu okumayı, nasıl yaptığı bize onun yorumsamasını gösterecektir. Anlaşılır örnek olarak konu başlığı ataması esnasındaki okuma etkinliğinde açığa çıkan yorum Eco'nun tanımlaması ek çapraz ilişkiler ağı sunar. Kütüphanecinin yorumu daha çok bilgi erişim süreçlerini etki- leyebilecek bir yorumsama biçimi olarak algılanmalıdır ve esas okuyucu ve metin ilişkisi başlayana kadar ki süreç içerisinde anlamlıdır. İlgili buluşma gerçekleştikten sonra kaybolan bir yorumsama olarak ele alınmalıdır. Güncel yakıcılığı nedeniyle altını çizmekte fayda var. Kütüphaneci tarafından gerçekleştirilen yorumsama, özellikle bilgi erişim sürecinde, bir sansürün, oto sansürün uzantısı ve-veya ta kendisi olabilir. Ünlü bir futbolcu (futbolcuyu Fe- nerbahçeli kabul edelim) için yazılmış bir eser ele alındığında; bu eser için Fenerbahçeli bir kütüphanecinin "Futbolun Kahramanı‖, ―Gelmiş Geçmiş En İyi Futbolculardan Biri‖ gibi yo- rumlar yapmasına karşın Galatasaraylı bir kütüphanecinin sadece "Futbol‖, ―Sporcular‖ gibi başlıklar tercih etmesi yorumsamanın, hermeneutik kavramının özetini vermektedir. Aynı zamanda kütüphanecilik açısından okuma farklarıyla da alanla ilişkisi oldukça net özetleyen bir örnek olarak düşünülmelidir. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 109 – Tьrkiye'de Kьtьphane ve Enformasyon Biliminin Kuramsal Sorunlarэ Tьrkiye'de ve dьnyada bilimsel kuram sorunlarэ ve зalэюma alanlarэndaki yьkselen trendlerde ciddi benzerlikler bulunmaktadэr. Bununla birlikte bir takэm цzgьn ihtiyaзlar se- bebiyle de bazэ temel farklэlэklara da rastlamak mьmkьndьr. Tьrkiye‘de kьtьphane ve en- formasyon biliminin temel sorunlarэnэ alanэn adэ, tanэmэ, зalэюma nesnesi ve yцntemi ola- rak dцrt ana baюlэkta toplamak mьmkьndьr. (Yontar, 2004) Aslэnda bu dцrt alandaki зatэюma sьreci dьnyada da mevcuttur. Bilimsel зalэюma yapan kurumlarэn yapэsal цzgьnlьklerinden (цzgьrlьk olarak da okunabilir) kaynaklanan okullar arasэ ciddi farklэlэklar gцze зarpmaktadэr. Her okul kendi uzmanlэk alanэna gцre farklэ isimler kullanmaktadэrlar. Ьlkemizdeki merkeziyetзi yapэnэn зok sert olmasэ bцlьmler arasэndaki aзэyэ merkez yцnьnde daraltmasэ da ayrэca sorunsala baюka bir perspektif katmaktadэr. "Цzgьn, kendine цzgь bilgisini belirleyememiю disiplinlerin bilimsel anlamda yцntemlere sэрэnэp “bilimsel kimlik” kazanmalarэ ya da „kuram‟, „felsefe‟ geliюtirmeleri зok da anlaюэlэr gцrьnmemektedir." (Keseroрlu, 2010) Цzgьn bilgi biзimi, yцntem biзimi, bilme biзimi, цzgьn kavramlar silsilesi aslэnda kuramsal zeminin altyapэsэnэ oluюturan unsurlarэn baюэnda gel- mektedir. Bu kavramlarэn ardэndan ilgili alanэn kuramsal alanэnэn ve-veya felsefesinin aзэрa зэkmasэ mьmkьndьr. Bu baрlamda kьtьphanecilik ve bilgi bilim alanэ yeterli dьzeyde biri- kime fazlasэyla sahip gцrьnmektedir. Fakat konu ьzerine зalэєan bilim insanlarэnэn temel dьzeyde de olsa ortak gцrьюlerinin bulunmamasэ ve tartэюmalarэn yetersizliрi ortak literatьr oluюmasэnda ciddi sorunlar ortaya koymaktadэr. (Yontar, 2000) Kьtьphanecilik bilimi цnceleri konuya teknik bir yaklaюэm sergileyerek onu klasik kьtьphanenin beю temel unsuru цzelinde ele alэrken. Эlerleyen zaman ve diрer sosyal bilim alanlarэyla kurulan yakэn iliюkilerden de kaynaklanan etkileюim sьreзleri kьtьphanecilik bi- limi ile bilgi bilim arasэndaki temel aзэ farklarэnэ her geзen gьn kapatarak ilerlemekte ve bu iki alan arasэndaki fark giderek seзilemez bir hale dцnьюmektedir. Teknik bilimsel yapэ ile sosyal bilim olarak yaklaюэm arasэndaki farkэ юцyle de tanэmlayabiliriz: "Bina, bьtзe, derme, kьtьphaneci ve mevzuat gibi iз цrgьtlenmeyle ilgili sorunlarэn yerini, birey, toplum, kьtьphaneden oluюan ьзlь iliюki ve bu iliюkiye ait sorunlar almэюtэr." (Dilek, 1991) Цzellikle цzel kьtьphaneler ve bunlarэn kullanэcэ gruplarэyla girdikleri etkileюimler de gцz цnьne alэnэrsa yeni perspektifler ve kuramsal alanlar aзэрa зэkabilir. Цrneрin "Юiюli'deki зocuk kьtьphaneleriyle зocuklarэn iliюkisi" yerine "Юiюli'deki цzel eрitime ihtiyaз duyan зocuklara yцnelik kьtьphane ile Юiюli‘deki цzel eрitime ihtiyaз duyan зocuk" arasэndaki iliюki yeni bir зalэюma alanэnэ ifade eder ve ister istemez yeni bir kuramsal ve yцntemsel yaklaюэm farklэlэрэnэ zorunlar. Dolayэsэyla geliюen alanlardan, yaюamdan beslenen kuramэn yцnelimi her geзen gьn yeni aзэlar edinme zorunluluрu ile karюэlaюmaktadэr. Salt "зocuk kьtьphaneciliрi" kuramэ "Юiюli'deki зocuklara yцnelik kьtьphane" iзin yetersiz kala- bilirken "Юiюli'deki цzel eрitime ihtiyaз duyan зocuklara yцnelik kьtьphane" iзin ise nere- deyse hiзbir юey ifade edemez hale gelebilir. Bu sebeple her yeni alan kendisinden цnceki kuramlara dayanarak ve-veya onu aюarak, yэkэcэ nitelikte de olabilir, kendi цzgьn kuramэ inюa etme zorunluluрu ile karюэlaюacaktэr. Tьrkiye'de kьtьphanecilik alanэnэn karюэlaюtэрэ temel sorunlar: bilim olma ile teknik olma, kuram ve uygulama dengesi olarak цzetlenebilir. “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 110 - KAYNAKÇA 1. Alkan, N. (2010) Kütüphanecinin Felsefi Düşünme Eyleminin Önemi ve Etkileri, Türk Kütüphaneciliği (24, 4 sayfa 596-643) 2. Bates, M. J. (1999) The Invisible Substrate of Information Science, Journal of the American Society for Information Science (1043-1050) 3. Eco, U. (2000) Açık Yapıt, Can yayınları, İstanbul 4. Dilek, H. (1991) Kütüphanecilik Biliminin Kapsamı ve Türkiye'de Durum, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) 5. Keseroğlu, H.S. (2010) Bilginin Bilgisi: Kütüphane ve Bilgibilim Sorunsalı, Türk Kütüphaneciliği (24,4 sayfa 685-704) 6. Yontar, A. (2000) ―Türkiye‘de Kütüphane ve Enformasyon Biliminin Bilişsel Kurumsallık Sorunları‖ Türkiye‘de Kütüphane ve Enformasyon Biliminin Kurumsa Gelişimi: (11-12 Mayıs 2000, İstanbul) İstanbul: TKD, İstanbul Şubesi. 7. Yontar, A. (2004) "Türkiye'de Kütüphane ve Enformasyon Bilimi Teorisi: Temel So- runlar" Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası Sempozyumu 21-24 Ekim 2004, Bildi- riler. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Эlker Chakmakkaya LIBRARY AND INFORMATION SCIENCES: ON APPROACHES OF THEORETICAL AND CONCEPTUAL STUDIES Summary Library and information studies develop all over the world day by day although each parts of them does not have any presupposition in order to describe themselves as cognitively. The structure of the fields, the relevance of other areas, the working fields, and how those of them in some relationship others would have been discussed in this particular study. Keywords: Library and Information Science, Epistemology, Hermeneutic, Sociology, Theory. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 111 – Mehmet Kemal Sevgisunar Yrd. Doç. Dr. Ordu Üniversitesi Kastamonu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Görevli kemalsevgisunar@yahoo.com TÜRKĠYE’DE BĠLGĠ VE BELGE YÖNETĠMĠ GĠRĠġ Türkiye‘de bilinen ilk Kütüphanecilik eğitimi çalışmaları Sanayi-i Nefise Mektebi‘nin (Güzel Sanatlar okulu) ―Mimarî‖ bölümünden mezun iken, İstanbul Üniversitesi Kütüpha- nesi‘ne atanan ve ardından devlet tarafından Fransa‘da kütüphanecilik eğitimi aldırılan Fehmi Ethem Karatay‘ın 1925-26 yıllarında İstanbul‘da başlattığı kurslarla gerçekleşmiştir. Sonraki yıllarda Ankara başta olmak üzere, yine İstanbul‘da da kısa süreli bazı kurslar düzenlenerek modern kütüphaneciliğe geçiş sürecini gerçekleştirmek üzere kurs ve çalışmalar düzenlenmiştir. Kuşkusuz bu dönemlerde kütüphanecilik eğitiminin daha uzun süreli bir eğitim veril- mesi ve bu eğitimin bilimsel merkezlerde sürdürülmesi konusunda kimi öneriler yapılmış ve bilimsel nitelikli bazı yazılar da yazılmıştır. Örneğin uzun yıllar Kütüphaneler Umum Müdür- lüğü yapan Aziz Berker 1941‘de kaleme aldığı bir yazısında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi‘ne bağlı bir Kütüphanecilik Enstitüsü kurulmasını önermiştir. Kütüphanecilik eğitiminin ilk uzun süreli kursları ise devlet tarafından Almanya‘ya gönderilerek Kütüphanecilik eğitimi aldırılan ve o yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürü olan Adnan Ötüken tarafından Ankara‘da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi‘nde (DTCF) 1941-51 yılları arasında on yıl süresince gerçekleştirilmiştir. Ötüken ilk kurs gerçek- leştikten sonra, söz konusu bu kursların devamlılık kazanması için bakanlık nezdinde gerekli girişimlerde bulunmuştur. 1944 yılında kursun sürdürülmesine ilişkin program ve mevzuatı içeren talimatname 1944 yılında MEB‘ın (Milli Eğitim Bakanlığı) tebliğler dergisinde yayın- lanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye‘de Milli Kütüphane‘nin kuruluş temellerinin 1946 yılında Adnan Ötüken ve onun kurs öğrencilerinin gayretiyle atıldığı düşünülürse bu kursların ülkedeki kütüphanecilik faaliyetlerinin hayata geçirilmesi açısından etkileyici ve yönlendirici bir etkisi olduğunu söy- lemek yanlış olmayacaktır. Üniversiter düzeyde kütüphanecilik eğitimi verilmesi konusundaki diğer ciddi bir öner- me ise Türkiye‘ye kütüphaneler konusunda bir rapor vermesi için davet edilen Dr. Lawrence S. Thomson‘un raporunda olmuştur. Lawrence İstanbul veya Ankara Üniversiteleri‘nden birinde bir kütüphanecilik Okulu kurulmasını önermiştir. Kurs düzeyindeki eğitim anılan önermelerin ardından DTCF‘de 1952‘de Türk Dili ve Edebiyatı kürsüsünde ―seçmeli‖ bir ders durumuna dönüştürülmüştür. Aynı kürsüde 1953 yılında ―kütüphanecilik‖ dersi adı altında kabul edilen bu gelişme Kütüphanecilik Enstitü- “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 112 - sü‘nün temelini atan bir adım olmuştur. Kütüphanecilik Enstitüsü ise 1954-55 akademik yı- lında hazırlanan bir yönetmelik ile kurulmuştur. İlk dersler Adnan Ötüken tarafından veril- miştir. Kütüphanecilik Enstitüsü‘ne alınan kimi asistanlar- ki bu kişilerden biri de sonradan anılan bölümün ilk Türk kütüphanecilik profesörü olacak olan Osman Ersoy‘dur.-yurt dışına gönderilerek kütüphanecilik ve arşivcilik eğitimi aldırılırlar. 1954-55 akademik yılında ise Amerikan Ford Vakfı, Kütüphanecilik Enstitüsü‘ne altı öğretim üyesi ile destek vermeye başlar. Anglo-Amerikan bir anlayışla Türkiye‘de gelişen bu eğitim Fulbright‘ın üç öğretim üyesi katkısıyla daha da güçlenir. Kütüphanecilik Enstitüsü ilk mezunlarını 1958 yılında vermiştir. 1960 yılında üniversitelerarası kurul ―doçentlik‖ çalışma- larının yürütülmesi için enstitülerin yeterli olmayacağı kararını almasından sonra Enstitü bir ―Kürsü‖ ye dönüştürülmüştür. Kütüphanecilik Enstitüsü‘nün mezunları sahada mesleklerine ilişkin kimi görevler al- mışlar, bazıları da eğitimlerine yurt dışında devam ederek uluslararası alandaki gelişmeleri de izlemişler ülkeye döndüklerinde edindikleri tecrübe ve bilgileri görev aldıkları kurumların kü- tüphanelerinde uygulamaya sokmuşlardır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi, Ha- cettepe Çocuk Hastanesi Kütüphanesi, Ankara Amerikan Kütüphanesi o dönem bu öğrencile- rin görev aldığı kütüphanelerden bazılarıdır. DTCF içerisinde birçok bölümde çalışmalarını sürdüren kütüphane ve Enstitü, 1970 yı- lında tamamlanan yeni kütüphane binasının inşaatının tamamlanmasıyla yeni yerine taşınmış- tır. 1989-90 yıllarında ―Kütüphanecilik Ana Bilim Dalı, Arşivcilik Ana Bilim Dalı‖ faaliyete başlamıştır. 1990-91 akademik yılında da ―Enformasyon ve Dokümantasyon Ana Bilim Dalı‖ programlarında eğitim başlamıştır. 2002 yılında ise YÖK tarafından alınan bir kararla bölümün adı ― Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü‖ olarak değiştirilmiştir. DTCF‘nin 2005 yılı itibariyle Avrupa Birliği üni- versiteleri ile Socrates-Erasmus programı çerçevesinde öğrenci değişimlerini ve üniversitele- rarası işbirliği projesini uygulamaya başlaması ile Bilgi ve Belge Yönetimi Ana bilim dalı öğrencileri de uluslararası öğrenci değişim ve proje çalışmalarına katılmışlardır. Kursların düzenli bir eğitime başlamasından günümüze değin söz konusu kürsüde çok sayıda bilimsel etkinlik, toplantı, sempozyum ve benzeri çalışmalar gerçekleştirilmiş olup, anılan bölüm tarafından yine çok sayıda süreli ve monograf özellikli bilimsel yayın ve proje üretilmiş, üretilmeye de devam etmektedir. Yüksek lisans ve Doktora çalışmaları da Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde sürdürülmektedir. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|