AZƏrbaycan döVLƏt məDƏNĠYYƏt və ĠNCƏSƏNƏt unġversġtetġ azərbaycan mġLLĠ KĠtabxanasi

Комплексная  автоматизированная  система  приѐма  и  обработки  заказов  по 
МБА 
Система  разработана  под  Мicrosoft  SQL-server  2008  с  использованием  стандарт-
ных средств сервера, ЮС и СС1 технологий. Система поддерживает базу данных «Або-
ненты» и базу данных «Заказы». 
Основные функции системы следующие: 
•
 
предоставление  абонентам  возможности  заказа  документов  через  Интернет  с 
использованием сводных электронных каталогов ЦБС БЕН РАН; 
•
 
диспетчеризация заказов, полученных по традиционной почте и через Интернет 
(регистрация  поступлений  заказов;  шифровка;  регистрация  выполнения  зака-
зов, отказов, возврата изданий; постановка на очередь;  перенаправление зака-
зов в другие библиотеки); 
•
 
ввод, корректировка, поиск сведений об абоненте и договоре с абонентом; 
•
 
регистрация денежных поступлений от абонента и его почтовых расходов; 
•
 
распечатка бланков-заказов по МБА для отдела фондов; 
•
 
ведение финансовых расчетов с абонентами; 
•
 
контроль сроков обработки, выполнения заказов и возврата изданий; 
•
 
формирование писем и бандеролей с распечаткой всей необходимой сопроводи-
тельной документации; 
•
 
получение  всевозможных  статистических  данных  по  зарегистрированным  в 
системе абонентам, заказам и почтовым расходам. 
Доступ в систему формирования заказов через Интернет осуществляется автори-
зованными  пользователями  через  сайт  БЕН  РАН  (http://www.benran.ru)  по  ссылке 
«Заказ литературы по МБА». Абоненты имеют возможность формировать свои заказы 
непосредственно из сводных электронных каталогов БЕН РАН. Сводные электронные 
каталоги  БЕН  РАН  содержат  информацию  об  изданиях,  поступающих  в  фонды  ЦБС 
БЕН  РАН,  начиная  с  1990  года  (журналы)  и  с  1993  года  (книги)  [5,  6].  В  том  случае, 
если  описание  требуемого  издания  не  содержится  в  каталогах,  используется  режим 
«заказ без использования каталогов», в котором абонент вводит необходимые данные о 
заказе:  номер заказа, элементы библиографического описания заказываемого издания, 

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 88 - 
фамилию  читателя,  носитель  информации  (оригинал,  ксерокопия,  электронная  копия, 
микрофиша). 
Абонент через Интернет может получить данные о текущем состоянии его счѐта в 
Библиотеке и полную информацию обо всех его (и только его) заказах (библиографи-
ческое описание заказанного издания, какие операции и когда были выполнены над за-
казом, стоимость заказа). 
В автоматизированной системе приема и обработки заказов по МБА предусмотре-
на возможность ввода данных о заказах, поступающих в Библиотеку по почте на тради-
ционных бланках-заказах по МБА. 
Над заказом (поступившим традиционным образом или через Интернет) соверша-
ются необходимые операции, которые регистрируются в системе: шифровка, выполне-
ние,  отказ  от  выполнения,  постановка  на  очередь,  перенаправление,  возврат.  Система 
формирует бланк-заказ по МБА, который распечатывается в двух экземплярах. Первый 
экземпляр является заместителем заказанного издания и остаѐтся в фондах, второй эк-
земпляр сопровождает выданное издание (или его копию). 
На каждом бланке-заказе печатается штрих-код заказа, автоматически сформиро-
ванный  системой.  Штрих-код  однозначно  определяет  заказ  в  системе  и  используется 
при  выполнении  над  заказом  той  или  иной  операции:  оператор  считывает  штрих-код 
заказа при помощи сканера, а затем вводит необходимые данные о заказе. 
Автоматизированная система осуществляет полный контроль денежных расходов 
абонента:автоматически определяется стоимость каждого заказа взависимости от  опе-
раций, которые над ним выполняются. Кроме того, в системе автоматически учитыва-
ются почтовые расходы абонентов: определяется стоимость бандеролей и писем, в за-
висимости от их веса. Для каждого абонента формируется реестр его денежных расхо-
дов за определенный период времени, в котором учитывается стоимость выполненных 
для него заказов, а также стоимость почтовых расходов. 
Система предоставляет статистическую информацию за заданный период времени 
по различным показателям: сколько всего заказов получено, сколько заказов выполне-
но, сколько было отказов, сколько заказов и в какие библиотеки перенаправлено. Сер-
висные  процедуры  системы  позволяют  контролировать  сроки  обработки,  выполнения 
заказов  и  своевременный  возврат  изданий.  Для  каждого  абонента  система  формирует 
список  задолженностей  по  возврату  изданий.  Кроме  того,  система  предоставляет  сот-
рудникам  Библиотеки  широкий  спектр  поисковостатистических  процедур,  позволяю-
щих проводить поиск заказов и абонентов по любым характеристикам. 
Ежегодно в БЕН РАН обрабатывается около 17-ти тысяч заказов, которые посту-
пают от почти от четырехсот абонентов МБА. За достаточно большой период эксплуа-
тации  система  показала  свою  работоспособность  и  эффективность,  получив  положи-
тельную оценку как сотрудников Отдела МБА, так и пользователей  - абонентов МБА 
БЕН РАН. 
Автоматизированная система заказа книг, изданных при поддержке РФФИ 
Система  реализована  на  основе  технологии  Microsoft  ASP.NET  4  на  платформе 
Мicrosoft.NЕТ Framework в среде разработки Мicrosoft Visual Studio 2010 с использова-

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 89 – 
 
нием  языка  программирования  С#.  Базы  данных  системы  поддерживаются  Мicrosoft 
SQL Server 2008. 
Система состоит из двух взаимосвязанных блоков - административного и пользо-
вательского. В системе создаются и поддерживаются базы данных организаций (заказ-
чиков изданий) и научных изданий. 
База данных организаций содержит следующие поля: 
•
 
полное название организации; 
•
 
сокращенное название организации; 
•
 
почтовый адрес; 
•
 
телефон; 
•
 
адрес электронной почты; 
•
 
фамилия, имя и отчество ответственного лица; 
•
 
данные договора с БЕН РАН; 
•
 
тип организации (вуз, НИУ РАН, библиотека и т.п.); 
•
 
способ отправки заказанных изданий (самовывоз, отправка по почте, отправка 
через транспортные компании); 
•
 
логин и пароль для доступа к пользовательскому блоку. 
Программное  обеспечение  позволяет  администратору  вводить  информацию  о 
новых  организациях,  редактировать  поля  базы  данных,  проводить  поиск  по  любому 
полю и их сочетаниям, получать статистические данные по различным параметрам. 
База данных научных изданий содержит следующие поля: 
•
 
идентификатор издания в системе «Библиобус»; 
•
 
библиографическое описание издания; 
•
 
аннотация; 
•
 
сведения об авторе (руководителе проекта РФФИ); 
•
 
тематика издания (в соответствии с рубрикатором РФФИ); 
•
 
номер гранта РФФИ, поддержавшего публикацию издания; 
•
 
название проекта РФФИ; 
•
 
количество полученных БЕН РАН экземпляров издания; 
•
 
номер технологического места хранения поступившего издания в БЕН РАН; 
•
 
дата ввода записи в базу данных; 
•
 
дата поступления издания в БЕН РАН; 
•
 
дата завершения заказов на данное издание. 
При поступлении изданий от грантодержателя в БЕН РАН первый экземпляр каж-
дого издания направляется на автоматизированную обработку в системе  «Библиобус» 
(комплексная автоматизированная система БЕН РАН, обеспечивающей автоматизацию 
всех технологических процессов по «пути книги» для непериодических изданий [7]). В 
результате данной обработки в системе  «Библиобус»  формируется  полное библиогра-
фическое описание издания (с указанием в примечании, что оно подготовлено при под-
держке РФФИ) и набор его отсканированных страниц (обложка, титульный лист, анно-
тация, оглавление). 

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 90 - 
Администратор системы заказа изданий вводит в базу данных идентификаторы из 
системы  «Библиобус»,  по  которым  автоматически  формируются  библиографические 
описания и доступ к отсканированным страницам изданий. 
Пользовательский блок системы доступен для зарегистрированных организаций с 
сайта БЕН РАН по ссылке «Книги, изданные при поддержке РФФИ. Заказ книг». После 
авторизации система предоставляет возможность работы как со всей новой информА-
цией об изданиях (которые организация еще не заказывала), так и выборочно по темА-
тическим разделам. 
Информация об изданиях предоставляется пользователю в следующем виде: биб-
лиографическое описание издания, дата поступления, образ обложки издания. Щелчок 
«мыши» по «обложке» позволяет пользователю просматривать образы всех отсканиро-
ванных страниц издания. Для формирования заказа необходимо перейти по ссылке «За-
казать», которая находится под описанием соответствующего издания, и ввести необхо-
димое количество экземпляров для заказа. Система позволяет пользователю корректи-
ровать свой заказ до момента отправки в его адрес выбранных изданий. 
После того, как количество доступных экземпляров некоторого издания будет ис-
черпано, прием заказов на данное издание прекратится, а запись издания будет перене-
сена в архив. 
В  процессе  подготовки  к  отправке  заказанных  изданий  в  системе  формируется 
расходный  акт,  на  котором  распечатывается  штрих-код,  автоматически  формируемый 
системой. При отправке партии изданий сотрудник Библиотеки считывает при помощи 
сканера  штрих-код  с  соответствующего  акта,  в  результате  чего  на  адрес  электронной 
почты организации-заказчика, содержащийся в базе данных, автоматически передается 
сообщение о выполнении заказа. 
По  мере  поддержки  издательских  проектов  РФФИ  передает  в  БЕН  РАН  инфор-
мацию (в формате ЕXCEL- таблицы), содержащую следующие данные: номер проекта, 
руководитель проекта, название проекта. Эта информация автоматически загружается в 
базу данных изданий и становится доступной для пользователей. 
В административном блоке системы предоставляется вся необходимая для РФФИ 
и  БЕН  РАН  справочно-статистическая  информация  о  зарегистрированных  в  системе 
организациях, поступивших и распределенных изданиях. 
С  сайта  БЕН  РАН  (ссылка  «Книги,  изданные  при  поддержке  РФФИ.  Просмотр 
книг») неавторизованные пользователи имеют возможность знакомиться с изданиями, 
которые  уже поступили в БЕН РАН или готовятся к выпуску. Система предоставляет 
описания  изданий  в  том  же  интерфейсе,  что  и  для  авторизованных пользователей,  но 
без возможности их заказа. 
Система функционирует в технологическом режиме в БЕН РАН с июля 2012 года. 
В  настоящее  время  в  ней  зарегистрировано  27  организаций-заказчиков,  которым 
предоставлено для заказа более трехсот изданий. 

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 91 – 
 
ЛИТЕРАТУРА 
 
1.
 
Власова  С.А.,  Каленов  Н.Е.,  Колерова  Т.С.  Комплексная  автоматизированная 
система  обработки  заказов  по  межбиблиотечному  абонементу  //  Межотрасле-
вая  информационная  служба:  Научно-методический  журнал,  2006.  -  N  1,  -  С. 
48-52. 
2.
 
Власова С.А. Интегрированная система межбиблиотечного абонемента в Биб-
лиотеке  по  естественным  наукам  РАН  //  Библиотеки  национальных  академий 
наук:  проблемы  функционирования,  тенденции  развития:  Научно-  практичес-
кий и теоретический сборник. Вып. 4. - Киев: НБУВ, 2006. - С. 244- 256. 
3.
 
Власова С.А., Колерова Т.С. Новые возможности автоматизированной системы 
приема и обработки заказов по МБА в БЕН РАН // Информационное обеспече-
ние  науки:  новые  технологии:  сборник  научных  трудов.  -  М.:  Научный  Мир, 
2011.-С. 329 -335. 
4.
 
Н. Каленов, Е. Кочукова, С. Власова. Интерактивная система распространения 
изданий, опубликованных при поддержке РФФИ // Информационные ресурсы 
России. - 2013. - № 4. - С. 25-27. 
5.
 
Каленов Н.Е., Власова С.А. Особенности сводного электронного каталога БЕН 
РАН//Библиотековедение. 2011,- № 3. - С. 42-47. 
6.
 
Каллистратова О.Д., Соловьева Т.Н. Электронный каталог журнального фонда 
БЕН РАН в ИНТЕРНЕТ // Информационное обеспечение науки. Новые техно-
логии: Сборник научных трудов. — М.: БЕН РАН, 1997. — С. 71-73. 
7.
 
Васильев А.В. Функциональные особенности АИБС "Библиобус" // Новые тех-
нологии в информационно-библиотечном обеспечении научных исследований: 
Сборник научных трудов. - Екатеринбург, 2010. - С. 95-99. 
 
 
S.A.Vlasova 
 
AUTOMATED ORDERING SYSTEMS IN THE LIBRARIES IN LIBRARY OF 
NATURAL SCIENCE OF RUSSIAN ACADEMY OF SCIENCE 
 
Summary 
Тhe subject of the report is automated systems worked out by the Library for Natural 
Sciences specialists: the Inter-library loan integrated automated system and publications or-
dering system of supported by RFBR. 

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 92 - 
Aygün Əhliman qızı Hüseynova  
 Respublika Mədəniyyət Müəssisələri İşçilərinin Hazırlıq və  
İxtisasartırma Mərkəzi, Tədri- metodika kabinetinin müdiri 
[e-mail] 
 
 
AVTOMATLAġDIRILMIġ KĠTABXANA ĠNFORMASĠYA  
SĠSTEMLƏRĠNĠN KĠTABXANALARA TƏTBĠQĠ 
 
 
Açar sözlər: yazı formatları, AKİS, avtomatlaşdırma, elektron kataloq, elektron kitabxa-
na, ALİSA.  
   
Sivilizasiyanın nailiyyətləri arasında kitabxanalar analoqu olmayan müəssisələr sırasın-
dadır. Respublikamız müstəqillik əldə etdiyi 26 il müddətində kitabxana işi sahəsində tərəqqi 
baş  vermişdir.  Gəlin  nəzər  salaq  son  illərdə  bu  sahədə  qəbul  edilmiş  dövlət  sənədlərinə: 
―Kitabxana  işi  haqqında‖  12  mart  1999-cu  il  tarixli  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunu, 
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ―Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlə-
rin həyata keçirilməsi haqqında‖ 12  yanvar 2004-cü il tarixli və ―2005-2006-cı illərdə Azər-
baycan dilində latın qrafikası ilə çapı nəzərdə tutulan əsərlərin siyahısının təsdiq edilməsi haq-
qında‖  2004-cü  il  27  dekabr  tarixli  sərancamı,  ―Azərbaycan  kitabxanalarının  fəaliyyətinin 
yaxşılaşdırılması haqqında‖ 20 aprel 2007-ci il tarixli sərəncamı, 6 oktyabr 2008-ci il tarixli 
―Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı 
üzrə‖  Dövlət  proqramı  kitabxanaların  inkişaf  etdirilməsində  dönüş  yaratdı.  Bu  gün 
Azərbaycanda  fəaliyyət  göstərən  kitabxanaların  dünya  kitabxanalarına  inteqrasiyası,  modern 
kitabxanaların  yaradılması qarşıda duran əsas vəzifədir. Məlum olduğu kimi XX əsrin 60-cı 
illərindən başlayaraq dünya sənəd axınında yeni sənəd forması - elektron sənəd formalaşmağa 
başladı.  Elektron  sənədlərin  ənənəvi  kitabxana  kataloqunda  yerləşdirilməsi  bəzi  çətinliklər 
yaradırdı.  Ona  görə  də  elektron  resursları  ənənəvi  kitabxana  kataloqunda  deyil,  elektron 
kataloqda  əks  olunması  daha  məqsədəuyğun  hesab  edilmişdir.  Elektron  kataloq  real  vaxt 
rejimində  işləyən  maşınla  oxunan  kataloqdur.  Respublikamızda  elektron  kataloqlaşdırma 
strategiyasına  1999-cu  ildən  başlansa  da  bu  iş  2002-ci  ildən  geniş  vüsət  almışdır.  Məlum 
məsələdir  ki,  bu  gün  elektron  kataloqun,  elektron  kitabxananın  fəaliyyət  göstərməsi  üçün 
proqram sistemi təminatı vacibdir. Yəni elektron kitabxana yaratmaq üçün  əsas vasitə kitab-
xanalarda  avtomatlaşdırılmış  kitabxana  informasiya  sisteminin  (AKİS)  tətbiq  edilməsidir. 
[21]  Rahat  və  sadə  işçi  interfeysinə  malik  olan  AKİS  sənədlərin  təsnifləşdirilməsi  işinin 
avtomatlaşdırılması, elektron biblioqrafik informasiya bazasının yaradılması, istifadəçinin in-
formasiya təlabatını əks etdirən sorgunu informasiya bazasına ötürərək məsafədən asılı olma-
yaraq istifadəçiyə operativ çatdırılmasını təmin edir. Hazırda Azərbaycan Milli Kitabxanasın-
da VTLS VİRTUA, AMEA-nın MEK, BDU-nun Elmi Kitabxanası, Azərbaycan Respublikası 
Prezidenti  İşlər  İdarəsinin  ―Prezident  Kitabxanası‖,  Parlament  Kitabxanası,  F.Köçərli  adına 
Respublika  Dövlət  Uşaq  Kitabxanası,  C.Cabbarlı  adına  Respublika  Gənclər  Kitabxanası, 

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 93 – 
 
Respublika Elmi-Texniki Kitabxanası və bir çov digər təyinatlı kitabxanalarda Rusiya Ümumi 
Elmi-texniki  Kitabxanasının  (ГПНТБ)  məhsulu  olan  və  mükəmməl  arxitektura  və  səmərəli 
tətbiqetmə imkanlarına malik olan ―İRBİS-64‖ AKİS-i vasitəsilə kitabxana prosesləri kompü-
terləşdirilib, elektron kataloqlar və elektron kitabxanalar yaradılır və tələbatçılara avtomatlaş-
dırılmış lokal və şəbəkə kitabxana  - biblioqrafiya və ionformasiya xidməti  göstərir.  Bundan 
əlavə Xəzər Universitetinin Elmi Kitabxanasında ―Follet‖, Azərbaycan Diplomatik Akademi-
yasının Elmi Kitabxanasında ―Millenium‖ kimi yüksək imkanlara malik və qabaqcıl dünya öl-
kələrində  istifadə  edilən  AKİS-lərdən  istifadə  olunaraq  informasiyalaşdırılmış  cəmiyyətin 
tələblərinə  uyğun  şəkildə  kitabxana  -  informasiya  prosesləri  avtomatlaşdırılmışdır.  Lakin  bu 
AKİS-ləri  hamısı  məbləğinə,  təyinatına,  istifadə  edilmə  məkanına,  işçi  yerlərinin  sayına, 
internet  şəbəkəsinə  çıxma  imkanına,  tam  mətnli  informasiyaları  əks  etdirməsinə,  davamlılı-
ğına, yeniləşmə tezliyinə, müxtəlif dildə olan informasiyaların daxil edilməsinə, yəni müxtəlif 
əlifbalarda yazmaq imkanına, müxtəlif məlumat bazalarının yaradılması və çoxaldılması sayı-
na və s. görə bir – birindən fərqlənir.  
Yuxarıda qeyd etdiyim kimi respublikamızda fəaliyyət göstərən kitabxanaların əksəriy-
yətində, eləcə də şəhər (r-n) mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemlərində İRBİS-64 AKİS tətbiq 
edilmişdir.[36] Düzdür bu sistem informasiya texnologiyaları sahəsində beynəlxalq standart-
lara və  formatlara  cavab verir,  yəni  bütün tip lokal  şəbəkələrdə işləyir, korporativ kitabxana 
sistemlərinə  və  texnologiyalarına  inteqrasiya  edə  bilir.  Web  -  texnologiyası  və  Z  39.50 
protokolu ilə uzlaşır, UNİMARC, USMARC, MARC-21 və RUSMARC formatlarına tam uy-
ğunlaşır. Lakin bir məsələni nəzərə almaq lazımdır ki, xarici ölkədən alınan İRBİS AKİS-nin 
təlimatı  həddindən  artıq  texniki  informasiya  ilə  yükləndiyindən  onu  tam  mənimsəmək  hələ 
heçbir  kitabxanamıza  müəssər  olmayıb.  Bir  çox  hallarda  bu  AKİS  –  nin  tətbiqi  sahəsində 
təcrübə toplamış kənar mütəxəssislərin köməyinə ehtiyac duyulur ki, belə mütəxəssislərin də 
sayı ölkəmizdə olduqca azdır. Bəzən bir mütəxəssis respublikamızın bir neçə kitabxanasında 
çalışmalı olur və həmin problemləri təkbaşına aradan qaldırır. Bu problemin səbəbi təkcə kadr 
çatışmamazlığı deyil, həm də tətbiq olunan avtomatlaşdırılmış sistemlərin xarici dildə olması-
dır. Deyək ki, on ildən artıq bir müddətdir kitabxanalarımız modernləşməyə hazırlıq dövrünü 
yaşayır.  Digər  ölkələrdə  olduğu  kimi  bizim  respublikamızda  da  Milli  Avtomatlaşdırılmış 
Kitabxana- İnformasiya Sisteminin yaradılması və kitabxanalara tətbiqi qarşıya qoyulan əsas 
vəzifədir.  Bu  baxımdan  Azərbaycan  kitabxanaları  üçün  Mədəniyyət  və  Turizm  Nazirliyinin 
sifarişi  ilə  ―Ultra‖  şirkəti  tərəfindən  Azərbaycanın  Milli  Kitabxana  Sistemi  ALİSA  – 
(Automated  library  System  of  Azerbaijan)  hazırlanmışdır.  Bu  sistem  Azərbaycanın  vahid 
kitabxana sistemidir. Bu sistem ―Java‖ və ―Oraclı‖ texnologiyalarının bazasında işlənib hazır-
lanıb.  Sistemin  online  rejimində  çalışması  bura  dünyanın  istənilən  nöqtəsindən  daxil  olmaq 
imkanı yaradır. ALİSA sisteminə daxil olmaq üçün brauzerdə http://alisa.libraries.az/ ünvanı-
na daxil olub açılmış pəncərədə istifadəçi öz istifadəçi adını və şifrəsini daxil etməlidir. 
Sistemdə bütün növ kitabxana texnologiyaları, o cümlədən komplektləşdirmə, kataloq-
laşdırma, nüsxələr, sənədin tarixçəsi, yeni oxucu, oxucular, sifariş, veriliş, bron, sifariş tarix-
çəsi, əməkdaşlar, təşkilatı struktur, hesabatlar, mənbə və aktiv istifadəçilər modulları vardır. 
[alisa.libraries.az] 

“Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar”  
Beynəlxalq elmi konfransının materialları 
 
 
- 94 - 
 Sistem istifadəçiləri sistemə daxil olduqdan sonra ilk öncə Komplektləşdirmə modulu-
na daxil  olurlar. Komplektləşdirmə  modulunda aparılan bütün  əməliyyatlar burada öz  əksini 
tapır. Burada: yeni yazı, sifarişin redaktəsi, silmək, sifarişin çapı, ətraflı axtarış, yeni sifariş, 
tarixçə  elementləri  yerləşdirilmişdir.  Komplektləşdirmə  modulunun  işi  yeni  sifarişdən 
başlayır. Sifariş kitabxananın təchizatçıya verdiyi sifarişlərin siyahısını və ətraflı məlumatını 
özündə  əks  etdirir.  Yeni  sifariş  yaratmaq  üçün  ―yeni  yazı‖  düyməsini  seçirik.  ―Daxilolma‖ 
pəncərəsi açılır. Bu pəncərədə aşağıda şəkildə gördüyümüz sahələr əks olunmuşdur. ―Daxilol-
ma‖  pəncərəsində  bütün  sahələr  qeyd  olunduqdan  sonra  komplektləşdirdiyimiz  nəşri  ―kata-
loqlaşdırma‖ moduluna göndəririk. Bu modulda artıq nəşrin mark sahələri işlənilir. ―Kataloq-
laşdırma‖  modulu  birbaşa  MARC  21  formatı  üzərində  qurulmuşdur.  Sistemdə  kitabxananın 
bütün  fəaliyyəti  nəzərə  alınıb.  ALİSA  çox  səviyyəli  hüquqlar  sisteminə  malikdir.  İstənilən 
istifadəçiyə proqramdan istifadə üçün məhdud yaxud da tam hüquqlar vermək olar. Bunu həm 
kitabxana, həm də nazirlik səviyyəsində həyata keçirmək olar. 
 
 
 
 
Həmçinin bu sahədə Respublika Mədəniyyət Müəssisələri İşçilərinin Hazırlıq və Bildi-
yimiz kimi ALİSA proqramının  kitabxanalarda tətbiqi  ilə  bağlı Milli  Kitabxanada ―Kitabxa-
nalarda  İnformasiya  texnologiyaları  infrastrukturunun  təkmilləşdirilməsi‖  proqramı  çərçivə-
sində  ―ALİSA  –  Vahid  Kitabxana  İdarəetmə  Sistemi  və  MARC  –  21‖  on  günlük  treninqlər 
təşkil olunmuşdur 
İxtisasartırma Mərkəzində (RMMİHİM) kursa dəvət edilən kitabxana işçilərinə ALİSA 
proqramı  ilə  bağlı  biliklər  ötürülür.  Qeyd  edim  ki,  RMMİHİM  respublikamızda  fəaliyyət 

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti 
Azərbaycan Milli Kitabxanası 
 
 
- 95 – 
 
göstərən  mədəniyyət  müəssisələrində  çalışan  mədəniyyət  işçilərinin,  o  cümlədən  kitabxana 
işçilərinin  müvafiq  olaraq  ixtisaslarının  artırılması  ilə  bağlı  tədris  işini  yüksək  səviyyədə 
qurur.  Müdavimlərin  bilik,  bacarıq,  peşəkarlıq  səviyyələrinin  yüksəldilməsi  təlim  modulları 
üzrə  həyata  keçirilir.  İxtisasartırma  təhsili  üzrə  təlim  modullarından  bəhs  edərkən  innovasi-
yalar üzrə təlimi xüsusi olaraq qiymətləndiririk.