Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti Fakültə Geoloji Kəşfiyyat Kafedra

 
Şəkil 1.2.a Qobustanın yanar şist yayılma sahələrinin geoloji-teknotik sxematik xəritəsi 
Yanar şist təzahürləri: 1-Mayaş muldası,2-Nabur-Qaracüzlü,3-B.Siyəki,4-K.Siyəki,5-
Siyəkiarası,6-Cəngidağ,7-Cəngiçay,8-Cəirli-Bozaxtarma,10-Bayanata-Süngürdağ,11-
Şıxzərli 
Belə mürəkkəb tektonik mühitdə neft şistini əmələ gətirən üzvi 
birləşmələrin toplanması üçün əlverişli fasiya və paleocoğrafi (lil 
çöküntülərində üzvi maddələrin toplanması, dayaz, enli körfəzlərin və 
kontinental laqunların olması) şərait mövcud idi. Çöküntülər qısa 
geoxronoloji fasilələrlə toplanmış və sonrakı mərhələlərdə dinamik 
metamorfizm nəticəsində neft şistlərinin əmələ gəlməsi prosesinə məruz 
qalmışdır. 

---

24 
Qobustanın yanar şistlərinin məkanca paylanmasında belə bir 
qanunauyğunluq müşahidə olunur ki, istinasız olaraq yanar şistlərin yataqlan 
həm say etibarı ilə həm də ehtiyatı nöqteyi nəzərindən regionun cənub şərqində 
toplanmışlar. Şimal-qərb istiqamətində bu yataqların həm sayı, həm də bəzi 
təzahürlərin proqnoz ehtiyatlanı kəskin azalır.
Aşağıdakı şəkil 1.3.b-də nəzərdə tutduğumuz qanunauyğunluğu izləmək olar. 
Şəkil 1.3.b Qobustan yanar şistlərinin stratiqrafik kəsiliş boyu paylanması 
 
Belə ki, tədqiqat sahəsinin jənub-şərqindəki ən böyük ehtyata malik olan 
yataqlar (Keçəllər, Cəngiçay) əsasən orta Eosen yaşlı çöküntülərlə əlaqədar 
olan yataqlardır. Bundan əlavə nisbətən cavan çöküntülərdə də kifayət qədər 
yanar şist ehtiyatları vardır (B.Siyəki). Lakin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, 
kəsilişdən də aydın görünür ki, şimal-qərbdə yerləşən Cəirli təzahürü bir neçə 
sm-lik şist laylarından ibarətdir. Şist laylarının həm qalınlığı, həm də sayı 
onların öyrənilməsini məhdudlaşdırır. Ümumiyyətlə, Cəirlidən başqa cənub-

---

25 
qərbdə yerləşən Ahudağ, Şamaxı və s. strukturlarda bu qanunauyğunluq açıq 
görünür. 
Şəkil 1.3.c Şamaxı-Qobustan regionunda neft şistlərinin ehtimal ehtiyatlarının xəritəsi 
 (miqyas 1:1 000 000). 
 
Neft şistinin təzahürləri:1 – Qızmeydan; 2 – Talışnuru; 3 – Xilmilli; 4 – Əngəxaran; 5 – 
Şamaxı; 6 – Ərəbşalbaşı; 7 – Ceirli; 8 – Ağdərə; 9 – Qaraca; 10 – Ahudağ; 11 – 
Bayquşlu;12 – Şaiblər; 13 – Tuva; 14 – Şahandağ; 15 – Kiçik Siyəki; 16 – Qarayoxuş;17 
– Qarıqışlaq; 18 – Alaqışlaq; 19 – Bayquşqaya; 20 – Cəngiçay; 21 – Cəngidağ;22 – 
Böyük Siyaki; 23 – Qıbladağ; 24 – Keçəllər; 25 – Sunqur; 26 – Bayanata; 27 – Girdağ;28 
– Sarıdağ; 29 – Pirekeşkyul;30 İslamdağ; 31 – Ağburun