AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi a. A. Bakixanov adina tariX İnstitutu
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beyt
- Misra
- Dinsizlərdən olan Süleyman Təbib Savecinin qətli
- Mir Seyid Əhməd Kaşinin və başqa dinsizlərin cəzalandırılmaları
- BƏHRAM MİRZƏNİN OĞLU SULTANHÜSEYN MİRZƏ ÖVLADLARININ QƏNDƏHARDA VƏ ZƏMİNDAVƏRDƏ HAKİMİYYƏTLƏRİNDƏN BAŞLAYARAQ, O MƏRHUM
|
Misra Bircə an da hamı şah olsa, qənimətdir ki! 575
Və əlahəzrət həmin üç gün müddətində özünün iki-üç cilovdarı və xidmətkarı ilə ata süvar olub səltənət işlərinə qətiyyən dəxalət etmədi. Mövlana Yusifi (Yusif Tərkeşduz - Ş.F.) at sürərkən Mövlana Cəlaləddin Münəccimi görüb demişdi: "Ey həzrət molla, nə üçün mənim qanımın tökülməsini istəyirsən?" Zarayfatcıl adamların biri cənab mövlanaya (Cəlaləddin Münəccimə - Ş.F.) zarafatla belə demişdi: "Padşahlığın əlamətlərindən biri hökmün icra olunmasıdır, amma bu süni padşahdan indiyəcən heç bir hökm sadir
575 Misranın farscası: Səltənət gər həme yek ləhze bovəd, moğtənəməst. 804
olmamışdır. O, sizi öz [gələcək] qətlinin günahkarı bilir. O, öldürülməzdən əvvəl sizin qətlinizə fərman verə bilər. Padşahın əmri yerinə yetirilməzdən əvvəl gərək siz də iki-üç gün tam ehtiyatlı olasınız". Mövlana sadəlövh adam olduğu üçün bərk iztirab keçirdi və həmin iki - üç gündə çox narahat oldu. Həkim Roknaye-Kaşi bu barədə bir qitə yazmışdı ki, onu burada yeririk:
Təkcə sənsən ki, qılıncınla, şəha, islamda Yusifi tək neçə bidini müsəlman elədin. Yusifi barədə, həm səltənəti haqqında İki beyt qitəni yazmağıma imkan elədin. Hamı yollandı onun səcdəsinə aləmdə Həmin andan ki, onu sən şəhe-İran elədin. Deməyib Rəbb ki, edə adəmə şeytan səcdə, Amma ki, adəmi sən bəndeyi-şeytin elədin. 576
Həqiqətən də Yusifi olduqca şeytansifət bir adamdı. "Səyatinən nas" ("İnsan şeytanlar") deyimi (kəlam) ona yaraşırdı və xarici görünüşündən və batinindən şeytanlıq (şeytənət) zahir idi. Xülasə, üç gündən sonra o, həyatın süni libasından üryan olub, taxt üstündən düşdü, taxta üstündə uzandı. Baş verən bu hadisədən sonra əlahəzrət yenidən hökmranlıq taxtına əyləşdi və surət aləmini görən adamların etiqadı və tədbiri ilə həmin bəla dəf olundu. Amma, məna aləminin tərki-dünya adamlarının (xəlvətgəzinan) və batini aləmlərdən xəbərdar olanların nəzərində elə bir parıltı (celve) göründü ki, belə bəlanın aradan götürülməsi şəhriyarın iqbal köməyi olmadan mümkün ola bilməzdi.
576 Qitənin farscası: Şəha, toyi ke dər eslam tiğe-xunxarət Hezar molhed çon "Yusefi" mosəlman kərd. Fetad dər deləm əz Yusefi-yo səltənətəş Do beyt qete mesali ke şərh nətvan kərd. Cəhaniyan həme rəftənd pişe-u besocud, Dəmi ke hokme - toəş padşahe-İran kərd. Nəkərd səcdeye-adəm be hokme Həqq şeytan, Vəli be hokme-to adəm socude-şeytan kərd
805
O şəxsin ki, Tanrı ola yavəri, Daim onun şö lə saçar ülkəri. 577
Həmişə böyüklük iddiasında olan Dərviş Kiçik Qələndər çoxlu tiryək ataraq, başını xirqəsi ilə örtüb, mühafizəçilərə qorxu içərisində belə demişdi: "Getdik ki, başqa bir vaxt gələk".
Getdi, getdi, getdi, getdi hər gedən 578
[Əlahəzrət] Luristan səfərindən qayıtdıqdan sonra cənab Dərviş Xosrovu hüzuruna çağırdı, üləmaları topladı, onun haqqında məlumat toplamağa başladılar. Dərvişin təkyəsində şərab küpləri tapıldı. Məlum oldu ki, o, çox şərab içdiyi üçün şəriət qaydalarına etiqad etmir. [Həmçinin] onun nöqtəvi olması şahın mübarək batini məhkəməsində sübuta yetdi, o, işıqlı (ğorra) şəriətin rəvacı üçün dərvişin qətl olunması üçün hökm verdi: Onu dəvənin boynundan (cehaz) asıb Qəzvin şəhərinin bütün yerlərində dolandırdılar.
Onlardan biri də o təbəqənin alimlərdən olan Mövlana Süleyman Təbib Savəcidir ki, məşhur adam idi. Onu da tutub gətirdilər. Nəvvab şah onun işinə baxılmasını üləmalara tapşırdı. Üləmalar şəriətə əməl edərək məhəllədəki cahil adamları həyacanlandırmamaqdan ötrü həbs qərarı çıxardılar. Bir neçə gün həbsdə qaldı.
Əlahəzrət etiqadı
və şəriətpərvərliyi möhkəmləndirməkdən ötrü (rosux) onun qətlini məsləhət bildi və o da gedərək öz yar-yoldaşına qoşuldu.
577 Şerin farscası: Kəsi-ra ke izəd bovəd yavərəş, Həmişe derəxşan bovəd əxtərəş. 578 Misranın farscası: Rəf-o rəft-o rəft-o rəft anəst ke rəft. 806
cəzalandırılmaları:
O tayfanın böyüklərindən biri də alçaq təbiətli nadanların çoxunu zəlalət tiyəsinə düçar etmiş Mir Seyid Əhməd Kaşi idi. Pak nejadlı, saf etiqadlı padşah Kaşanın Nəsrabad adlı yerində öz mübarək əli ilə onun bədənini iki yerə böldü. Onun kilablarının arasında nöqtə elminə dair yazdığı risalələr tapıldı. Nöqtəvilər* hükəmaya (hikmət sahiblərinə - Ş.F.) əsaslanıb, dünyanı qədim dünya sayırlar və qətiyyən məhşər gününə və qiyamətdə ölülərin diriləcəklərinə inanmırlar, yaxşı və pis əməllərinin mükafatını dünyanın rifahında (afiyət) və pis günündə (məzəllət) görür, behişt və cəhənnəmi də öz dünyaları ilə əlaqələndirirlər. Bu puç etiqadlarına görə həmin təbəqə üzvlərindən olan Dərviş Kamal Əqlidini və Dərviş Binyanini İsfahanda fəaliyyət göstərən üç-dörd nəfər müridləri ilə birlikdə Xorasan yolunda ədəm yoluna göndərdilər. Fars [vilayətinin] o təbəqədən olan bir neçə alimini də gətirib, öz yoldaşlarına yoldaş etdilər. Həmçinin, dinsizlikdə şübhələndikləri hər kəs cəzalandırıldı. O təbəqə türklərindən Dərviş Xosrovun müridi Budaq bəy Dinoğlu Ustaclı da qətlə yetirildi. Bu zaman məlum oldu ki, məhrusə məmləkətlərində onların sayı olduqca çoxdur və zəlalət törədirlər. Hind diyarının Vardin adlı yerindən xəbər gəldi ki, hind vilayətində ali məqamlı padşah Cəlaləddin Məhəmməd Əkbərin xidmətində çalışan və padşah yanında tam yaxınlığa və etibara malik olan Şeyx Əbülfəzl ibn Şeyx Mübarək də həmin məzhəbin üzvlərindəndir. O, padşahı da öz vahiməli söhbətləri ilə şərabı çox içməyə şirnikləndirilmiş və şəriət yolundan döndərmişdi. [Əkbər şahın] Mir Seyid Əhməd Kaşiyə ünvanladığı bir məktubunun onun risalələrinin içərisindən tapılması buna sübutdur. Bu tayfa böyüklərindən olan və cəfəngiyyatla dolu məqalələr yazan Şərəf Ameli dövr fəqihlərindən qorxub fərar etdi və Hind[istan]a getdi. Həzrət padşah (Əkbər şah - Ş.F.), onun əmirləri və əyanları, Şərif Ameliyə böyük hörmət edir və onunla müridanə bir adam kimi rəftar edirdilər. Xülasə, o camaatın cəzalandırılmasından sonra onların təbəqəsindən olan adamlar ya bu diyardan qaçdılar, ya da bədnamlıq (xəmul) güşəsinə çəkilib özlərini şöhrətdən saldılar. İranda tənasüx cərəyanı* cərəyan etməyə başladı. 807
XORASANDA BAŞ VERƏN MÜXTƏLİF HADİSƏLƏR Bu il baş vermiş hadisələrdən biri Süleyman Xəlifə və qızılbaş əmirləri ilə Yetim Sultan və özbək döyüşçüləri arasında Xorasanın Tərşiz mahalının Ərğənd adlanan yerində olmuş cəngdir. Bütün dünya adamlarına məlumdur ki, müqəddəs səfəviyyə xanədanına qarşı iradət yolunun yolçuları və hüsni-etiqad bəsləyən uca qızılbaş tayfalarının şüarı və rəftarı belədir: Vəlinemət tərəfindən [özlərinə qarşı] inayətsizlik müşahidə edən hər hansı tayfa üzvləri əgər mürşide-kamilə (Şah Abbasa - Ş.F.) qarşı qəhr edər və uzaqlaşarsa (səxət) bu zaman irşad təriqətinə meyl edənlər (taleban) və pak etiqadlı sufilər sədaqətli adamların yolu ilə gedərək, həmin adamları nöqsan sahibləri (nəqs) bilir, onları nəfs təmizliyinə (təzkiyə) və əxlaq paklığına çağırırlar. Bu şerdə deyildiyi kimi:
Kəssən də başımı xəncərinlə sən, Başımdan keçərəm, keçmərəm səndən. 579
[qızılbaşlar] hər cür zahiri və mənəvi əziyyətlər və qəm-qüssə çəksələr də, dözmüşlər, etdikləri səhvi xəcalət və zülal təri axıdaraq pak xidmətlərini artırmış və mürşidi-kamil dərgahından əl üzməmişlər. Onlar etdikləri nöqsanları xəcalət təri ilə yumuş, özlərini zahiri və batini diqqətə amadə etmişlər. Söhrab Xəlifə Türkmanın oğlu Süleyman Xəlifə və Fulad Xəlifə Şamlının qardaşı oğlu Sultanəli Xəlifə xəlifə və xəlifəzadə olduqlarına və illərlə cənnətməkan şah tərəfindən tərbiyələndiklərinə görə, bəzən dünyəvi tələbatlarının bir neçə günlüyə təxirə salınmasına baxmayaraq, şaha öz yaxınlıqlarını itirməmək naminə ayaqlarını sədaqət dairəsində saxlamış, azacıq da olsa, bu astanədən üz döndərməmiş, batil xəyal və boş istəklərlə Rüstəm Mirzə ibn Sultanhüseyn Mirzə ibn Bəhram Mirzə səmtinə yönəlməmişlər. Onu gətirmək və bir neçə gün şadlıq bayrağını göyə qaldırmaqdan ötrü Süleyman Xəlifə bir neçə nəfərlə
579 Şerin farscası: Əgər gərdəd sərəm bər xəncər əz to, Be sər gərdəm, nə gərdanəm sər əz to. 808
Qəndəhara getdi. Heç bir lüzum olmadan (bi rahə) [tərki-vətən olub] getdiklərinə görə öz niyyətlərinə çatmadılar və özbəklərlə cəng zamanı əcəlin cənginə keçdilər. Buradan yuxarıda yazılmışdı ki, Sultanhüseyn Mirzənin əhvalatı və Sistan vaqiələri əvvəldən- axıradək əlahiddə şəkildə yazılacaqdır, buna görə də, vəd etdiyimiz kimi, münasib bilindi ki, əvvəlcə onlar haqqında yazılsın və onların əmirlərlə etdikləri hərb bəyan olunsun. Buna görə də, söz-söhbətli qələm onların əhvalatını yazmağa başladı.
Müşahidəçi agah adamlardan və xəbərlərə meyl edənlərdən [bu məsələlər] qoy gizli qalmasın: Cənnətməkan şahın dövründə Sultanhüseyn Mirzə fərman alıb Qəndahar, Zəmindavər və Hirmənd kənarındakı Gərmsirat vilayətlərinin valisi olub, uzun müddət həmin mülklərdə öz əmirlərinin tərbiyət uğuru [yəni] sayəsində, kamranlıqla hökm sürmüş, yuxarıda işarə olunduğu kimi, İsmayıl Mirzənin hakimiyyəti zamanı fani cahana əlvida etmişdi. Ondan həyatda beş qiymətli oğul qaldı: Birincisi, Məhəmmədhüseyn Mirzədir ki, cənnətməkan şahın dövründə bacısı ilə birlikdə onun xidmətinə gəlmişdi. Şahzadələrin qətl günü İsmayıl Mirzə onu da axirət aləminə göndərdi ki, [bu haqda] onun cülus etmə hadisələrinin şərhində yazılmışdı. İkincisi, Müzəffər Hüseyn Mirzə, üçüncüsü Rüstəm Mirzə, dördüncüsü Əbu Səid Mirzə, beşincisi [isə] Səncər Mirzədir. Sultanhüseyn Mirzənin vəfatından sonra İsmayıl Mirzənin məqsədi səfəvi nejadlı şahzadələri məhv etmək olduğundan əhali arasında belə danışılırdı ki, İsmayıl Mirzə başqa şahzadələrin də qətl olunmaları hökmünü vermişdi, Elə o vaxt İsmayıl Mirzənin özü axirət aləminə yollandı. Sultanhüseyn Mirzənin o zaman ali orduda olan gurxani eli mülazimlərindən Qərayi adlı bir şəxs işıq və külək sürəti ilə Qəzvindən Qəndəhara gələrək, İsmayıl Mirzənin vəfatı xəbərini 809
gətirdi və adları çəkilən mirzələr fəna girdabından nicat sahilinə çıxdılar. İsgəndər şanlı nəvvab İran hökmdarlığı taxtına cülus etdikdə Qəndəhan [Bəhram Mirzənin] böyük oğlu Müzəffər Hüseyn Mirzəyə, Gərmsiratla Zəmindavəri isə Rüstəm Mirzəyə verdi. Belə qərara alındı ki, Rüstəm Mirzənin ana bir qardaşları olan Əbu Səid Mirzə və Səncər Mirzə onunla birlikdə Zəmindavərdə yaşasınlar. Sultanhüseyn Mirzənin vəkili olan, Kor Həmzə kimi tanınan və Məhəmməd Hüseyn Mirzə ilə ali dərgaha gələn Həmzə bəy Zülqədəri fərmanla kiçik mirzələrin vəkili və lələsi vəzifəsinə qoydular, onu şahanə şəfəqqətli hökm və padşahanə xələtlrlə Qəndəhara göndərdilər. Adı çəkilən Həmzə bəy hümayun hökmə əməl edərək Rüstəm Mirzəni kiçik qardaşlarıyla Zəmirdavərə ararıb, özünü onların lələsi və vəkili etdi. O, Müzəffər Hüseyn Mirzəni Qəndəharda saxlayaraq, hökumət və məmləkət işlərinin nizamlanmasına başladı, mütləq sahib-ixtiyar oldu. Həmzə bəy Zülqədər hər iki vilayəti elə ələ almışdı ki, mirzələrin hakimlikdə fəqət adları qalmışdı. Onların heç birinin xəyalına belə gəlmirdi ki, onun işlərinə qarışsınlar. Oturub padşah əmrlərini gözləməkdəydilər. Sistanın qədim nəslindən olan və nəsəb etibarilə Səffarilərə* gedib çatan Məlik Mahmud, İsmayıl Mirzənin vəfatından sonra Sistan vilayətini qızılbaş əmirlərindən xali görüb, bu dəftərin səhifəsində yazıldığı kimi, Sistanın məlik və mirzələrinin təhriki ilə istiqlaldan dəm vurdu, Sistan hökumətini tələb etdi. O, ali dərgah tərəfindən Sistan hakimi olan Cəfər Sultan Əfşarla cəng edib qələbə çaldı və o mülk hakimliyində müstəqil oldu. Məlik Mahmud öz qol gücü və böyük-kiçik ehsanlarla Sistan vilayətini özünə elə tabe etdi ki, həmin mülkün heç bir güşəsindən müxalifət səsi eşidilmədi. Bu xəbər İsgəndər şanlı nəvvabın nurlu qəlbinə gəlib çatdıqda, o, qədim sülaləni yenidən bərpa etmək və başqa mülki işlərlə məşğul olmaq fikrinə düşüb, Sistan əyalətinin idarə olunması barədə hökm verdi, Məhəmməd xan Türkmanın səyilə oranı Məlik Mahmudun adına yazdı. Amma, onun hakim olması xəbəri Qəndəhara çatdıqda, hələ ali dərgahın dövlət məktubu gəlib onlara çatmamışdı ki, Həmzə bəyin üzündən qeyrət təri axmağa başladı. Elə mirzələrin özləri də öz əmiləri Bədiüzzaman Mirzəni məliklərin mülazimətində dayandığı üçün görmək istəmirdilər. Onlar Qəndəharın və ətraf yerlərin ləşkərini toplayıb, ağır qoşunla Sistana yollandılar. Sistanın Köhnə Şəhr adlı yerinə gəlib çatdıqda, Mahmudun, məlikzadələrin 810
və Sistan əmirlərinin sığnaq yeri olan Poştzərə adasında dayandılar, adaların möhkəmliyini və Nimruz vilayətinin igid adamlarını müşahidə etdilər. Həmzə bəy onlara tərəflərarası pis vəziyyətin islah olunması və münaqişənin həlli xüsusunda bir məktub yazdı. Məliklər zümrəsindən Məlik Mahmudun əmisi Məlik Qiyasəddin Məhəmməd o mirzələrin yanına gəldi, çoxlu qiylü- qaldan sonra belə qərara gəldilər: Müzəffər Hüseyn Mirzə, Məlik Mahmudun izzət sarayında yaşayıb boya-başa çatan qızını öz nikahına gətirsin, Həmzə bəyin qızı isə Məlik Mahmudun oğlu Məlik Cəlaləddinə verilsin, Sistanı Məlik Mahmuda verib geriyə dönsünlər və [bundan sonra] Məlik Mahmud qoy mirzələrə qarşı razılıq və tabeçilik yolunu tutsun. Məlik Mahmud bu məsləhətə əməl etdi və tərəflər arasında anlaşma yarandı. Müzəffər Hüseyn Mirzə şad-şadiman Sistandan Qəndəhara qayıtdı. Amma, bu işə görə Rüstəm Mirzə qardaşından narazı oldu. O, istəyirdi ki, öz ölkəsi qardaşının ölkəsinə nisbətən olduqca kiçik olduğundan, habelə onun və qardaşlarının məişətini ödəyə bilmədiyindən, Sistanı işğal edib özünə götürsün. Həqiqətən də, bu fikrə əsasən, həmçinin mülkün itaətə gətirilməsindən ötrü Sistan məmləkəti də Qəndəhara əlavə olundu. Beləliklə də, qardaşlar arasındakı ziddiyyət aradan götürüldü. Bu əsnada bir neçə qızılbaş və kürd oymağı Müzəffər Hüseyn Mirzəyə təsir etdilər və o, Həmzə bəyə qəsd etdi. Cənab mirzə Həmzə bəyin böyük iqtidar və istiqbala malik olması, özününsə onun işlərinə dəxalət edə bilməməsi səbəbindən, həmin oymaq adamlarının sözləri ilə razılaşdı, onun qətlinə qərar verdi. Bundan agah olan Həmzə bəy özünü Qəndəhardan Zəmindavərə çatdırdı, Rüstəm Mirzəni özü ilə götürüb Qəndəhara yollandı. Qarşı tərəfdən də Müzəffər Hüseyn Mirzə bəzənmiş ləşkərlə qardaşı ilə cəngə əzm etdi. Ərğəndab çayının kənarında aralarında bərk döyüş baş verdi. Cəng vaxtı Həmzə bəylə müttəfiq olan Müzəffər Hüseyn Mirzə ləşkərinin bir dəstə adamı Rüstəm Mirzənin mərdanə həmləsindən qorxub, fərar etdi. Buna görə də, Zəmindavər ləşkərindən zəif olan Müzəffər Hüseyn Mirzə qoşunu qorxuya düşərək az miqdar döyüşçü tərəfindən məğlubiyyətə uğradıldı və o, Qəndəhara qayıtdı. Rüstəm Mirzə və Həmzə bəy isə şəhərin yaxınlığına çataraq Maşur qapısında ləşgərgah qurdular. [Bu zaman] bir neçə oymaq ağsaqqalı mirzə və Həmzə bəy ziddiyyətinin aradan qaldırılmasından ötrü bir yerə yığışdı. Onlar arada xeyli ucalmış kin 811
və qorxunu əhd-peyman suyu ilə yudular və aralarında anlaşma yarandı. Rüstəm Mirzə istər-istəməz həmin sülh əhd-peymanı ilə razılaşdı, öz ülkasına qayıtdı, Həmzə bəysə şəhərə gedərək, əvvəlki qaydada mirzənin vəkalət və Qəndəharın mülkiyyət işləri ilə məşğul oldu. O, bir ilədək cənab mirzənin yanında mülk və mal işlərinin müstəqil icraçısı oldu. Amma, bir dəstə qızılbaş cahili və Qəndəharın fitnəkar adamları gizlicə olaraq mirzə ilə tanışlığa yol tapdılar, Həmzə bəyin qətlini məsləhət gördülər. Həmzə bəy də gizlicə Rüstəm Mirzənin yanına adam yolladı və Rüstəm Mirzə sübh vaxtı qəfildən şəhərə daxil oldu. Bir dəstə əmir və Qəndəhar camaatı Həmzə bəylə birlikdə onun yanına cumub, Qəndəhar hökumətinin gəlinini onun nəzərində cilvələndirdi və onların məsləhəti ilə Qəndəharın hakimliyi Rüstəm Mirzəyə keçdi. Həmzə bəyin damadı və bayat tayfasının ağsaqalı olan Məhəmməd bəy Bayatı Müzəffər Hüseyn Mirzəyə lələ təyin edərək, mirzəni həmin vilayətin və Qəndəharın Həzarecat mahalının ən məşhur qalası olan Qollaha yolladılar. Qollahın və Həzarəcatın məhsullarını mirzənin məişətinin ödənilməsi üçün yığıb, qərara aldılar ki, həmin qalada qalanlar rahatlıqla ömür sürsünlər. Bayat camaatının beş yüz nəfər döyüşçüsü həmişə mirzənin yanında qalmaqdaydı. Beləliklə, altı ay ötdü. Mirzə və Məhəmməd bəy arasında tam bağlantı yarandı, bayat tayfası mirzənin hökmranlığı uğrunda canfəşanlıq etdilər. Onlar belə qərara gəldilər ki, Qollah qalasını iki yüz bayata tapşırsınlar və yerdə qalan üç yüz nəfərlə biyaban yolunu keçib, Sistana yollansınlar. Bu məqsədlə də hərəkətə başlayıb bir neçə məsafə yol qət etdikdən sonra Sistana yaxınlaşdılar. Cənab mirzənin gəlişindən agah olan Məlik Mahmud istiqbal mərasimi qurdu, mizbanlıq və xidmətkarlığa başlayaraq, bir neçə gün eyş-işrət və layiqli toy mərasimi hazırladı. Bundan bir qədər əvvəl Məlikin qızını mirzəyə nikah etdikləri üçün gəlini bəyə tapşırdılar və mirzə ilə Məlik Mahmud arasında altı ay yaxınlıq oldu. Nəhayət, həmişə fitnəkar və düşmənçilik atəşi yandırmaqla məşğul olan Sistan əmirləri mirzəni məlikdən döndərdilər. [Belə ki,] günlərin bir günü, şikar əzmi ilə məlikin evindən atlara süvar olub, Pəştərə adasına - Sistanın böyük əmirlərinin yaşadıqları və məlikin həsəd dairəsində olan Tağrun qalasına getdilər və bir həftə müddətində Zərə və Əmrudun mir və nəqibləri, həmçinin Sistanın qəbilə başçıları onların yanına yığışdılar. Dəyişkən xasiyyətli və hər sözə qulaq asan adam olan o nadan mirzə Fərah və ətraf yerlərdən mirzənin 812
köməyinə gələn xüsusi mülazimlərinin, sistanlıların və qızılbaşların təhriki ilə məlikin dəf olunması və məlik təbəqəsinin cəzalandırılması məqsədiylə istiqlal xəyalına düşdü. Onlar əvvəlcə Carunək qalasında olan Məlik Mahmudun əmisi Məlik Nəsirəddinin üstünə hücüm etdilər, bir ay həmin qalanı mühasirədə saxladılar. O müddət ərzində Hirmənd çayı kənarındakı Daslək adlı yerdə yaşayan və mirzənin gedişindən sonra yanında bir adamı da qalmayan Məlik Mahmud tezliklə zor, silah, at və yaraq bağışlamaqla böyük bir ləşkər hazırladı, öz qohumlarına kömək etmək əzmi ilə Carunək qalasına yollandı. O, oğlu Məlik Cəlaləddini əmisi oğlanları Məlik Mahmudi Məlik Şahhüseyn və başqa qohumlarıyla birlikdə irəli göndərdi, özü isə qalın qoşunla onların arxasınca hərəkət etdi. Məlik Mahmud doqquz yüz doxsanıncı ilin səfər ayının onunda (miladi 1582, 16 mart), pəncşənbə günü qala ayağına çatdı və aralarında cəng başlandı. O günün sonunda cənab mirzənin yoldaşları döyüşdən əl çəkərək, mirlərlə birgə meşələrə və adaya tərəf qayıtdılar, qələbə Məlik Mahmuda çatdı. Bir həftədən sonra o diyarın bir dəstə seyid, sülhsevər və xeyrxah adamı mirzənin yanına gələrək və tərəflər arasındakı xoşagəlməz işlərdən ötrü bir-birindən üzr istəyərək, xahiş etdilər ki, qoy düşmənçilik büsatı göz nuru ilə, söz-sov (dəğdəğə) və vahimə isə görüşlə aradan silinsin və bir-birlərini sevindirsinlər. Xahiş müqabilində cənab mirzə öz mənzil və məqamına getdi. Bir neçə gündən sonra söhbətə və eyş-işrətə başladılar. Məlik Mahmud Sistanın bir nəfər mötəbər adamını Həmzə bəyin yanına elçi sifəti ilə yola saldı, onu mirzənin xoşuna gəlməyən rəftar lərzindən əl çəkməyə çağırdı, nəsihətlər etdi.
Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|