Y.M.Lotmanyazır ki, poeziya mifə nəsrdən daha yaxındır.22Böyük rus şairi Puşkinin həyatının bəzi məqamlarının süjetli şeirlərdə işarələrlə verildiyini nəzərə alan alim onun yaşadığı dövrdə senzura qadağalarına baxmayaraq, bədii sözün gücü ilə sürgün illərinə aid əhval-ruhiyyələrini qələmə aldığını bildirir. Bu mənada Nizami poeziyasında onun öz obrazının təsvirində iki cəhət nəzərə alınmalıdır.
Birincisi,klassik Şərq əlyazması – kitab tərtibi ənənəsinə görə şairin özü və ailəsi haqqında yazdığı fəxriyyələr, əhval-ruhiyyəsini əks etdirən poetik parçalar, oğluna müraciətlərdir ki, demək olar ki, «Leyli və Məcnun» poemasının rəsmi hissəsində hər birinə rast gəlirik.
İkincisiisə Y.M.Lotmanın irəli sürdüyü şəkildə şairin dolayı yolla dövrünün olaylarını içərisindən keçirib bədii dilin imkanları ilə süjetlərin içərisində əritməsidir. Əlbəttə, 850 il keçəndən sonra onları üzə çıxartmaq, müəyyənləşdirmək üçün birinci məlumatlar açar rolunu oynayır.
