Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
 
 
38 
çanın sıxlığı «qalıq» təsiri roman-pritçanın bədii dünyası-
nın  məkan-zaman  xüsusiyyətində  özünü  göstərir:  bədii 
məkan  yığcam olur, xronotop isə  yüksək şərtiliklə fərqlə-
nir. Qeyd etmək lazımdır ki, pritça zamansız, şərti-sxema-
tik  məkan  ilə  səciyyələnir.  Təsadüfi  deyil  ki,  K. Abdulla-
nın  «Sehrbazlar  dərəsi»  əsərinin  qəhrəmanları  zaman  və 
məkanı idarə edə bilirlər. 
Bəzi hallarda roman-parabola kimi növü göstərilir. Bi-
zim fikrimizcə, «roman-pritça» və «roman-parabola» məz-
mun  baxımından  üst-üstə  düşür.  Pritça  və  parabola  çox 
ümumi cəhətlərə  malikdir, lakin  eyni zamanda  onlar  ədə-
biyyatın  müxtəlif  janrlarıdır.  Parabola  özündə  sanki  əyri 
(parabola) xətt üzrə hərəkət edən kiçik həcmli didaktik he-
kayələrdir.  Mücərrəd  əşyalarla  başlayan,  hekayə  başlıca 
mövzuya  doğru  yaxınlaşır,  sonra  isə  yenidən  əvvəlki  və-
ziyyətinə  qayıdır.  Təhkiyənin  bu  xüsusiyyəti  ona  gətirib 
çıxarır ki, pritçadan fərqli olaraq parabola əsərin situasiya 
əsasını sarsıtmır 
22
. 
Postmodern  roman  janrı  hibrid  janr  konstruksiyaları 
yaradaraq  romanın  tipoloji  rəngarəngliyinə  yeni  çalarlar 
əlavə  edir.  İ. Hassan  postmodernizmin  özünəməxsusluğu-
nu araşdırarkən qeyd edib ki, janr xarici tendensiyaların tə-
siri altında hibridləşmə, aydın olmayan formalar yarada bi-
lər: «bir ədəbiyyat» (paraliteratura»), «bir tənqid» («para-
kritika»),  «qeyri-bədii  roman» 
23
.  Hibrid  janr  strukturuna 
malik olan Kamal Abdullanın «Yarımçıq əlyazma»sını nü-
                                                 
22
 Приходько Т.Ф.  Парабола  //  Литературный  энциклопеди-
ческий словарь. – М., 1987. – С. 267; 
23
 Керимов Т.X.  Постструктурализм  //  Современный  философ-
ский словарь. М.; Бишкек; Екатеринбург: Одиссей, 1996, С. 381-
382. 

---