Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 
 
 
77 
Yazıçı həyatı təsvir edərkən arxetip obrazlar vasitəsilə yal-
nız öz fikirlərini ifadə etmir, kütləvi təfəkkürün dərin qat-
larında müstəsna yer tutmuş və unudulmaqda olan dəyərlə-
ri  yenidən  bərpa  etmək  üçün  arxetip  obrazlara  müraciət 
edərək,  mənəvi  dəyərləri  gələcək  nəsillərə  ötürülməsini 
həyata keçirir. Azərbaycan postmodern ədəbiyyatında Də-
də Qorqud, Koroğlu, at (Qırat), qılınc (Misri qılınc), Təpə-
göz və digər mifoloji mənşəyə bağlı olan obrazlara tez-tez 
müraciət  edilir.  Kamal  Abdullanın  «Yarımçıq  əlyazma», 
İlqar  Fəhminin  «Qarğa  yuvası»,  Kəramət  Böyükçölün 
«Çöl» və s. əsərləri misal gətirmək olar. 
Sabir  Rüstəmxanlının  «Göy  Tanrı» 
41
  romanında  qur-
tuluş  rəmzinə  çevrilmiş  qurdun  təsviri  diqqəti  cəlb  edir. 
Qurd tarixən türklərdə xilaskar, nicat, yol göstərən, şəfqət-
li, cəsarətli, uğurlu, xeyirxah varlıq kimi qəbul edilmişdir. 
Sabir  Rüstəmxanlı  da  romanda  qurdu  müqəddəslik  rəmzi 
kimi  vermişdir.  Qurdun  öldürülməsi  isə  pis  əlamət  kimi 
qəbul edilir. Əsərdə  Qara  xan  oğlu Oğuzun bu müqəddəs 
heyvana  əl  qaldırmasını  pisləməsi  məhz  qurdun  müqəd-
dəsliyinə, toxunulmazlığına diqqəti cəlb edir. Müəllif Oğu-
zun qurda əl qaldırmasını dolayı olaraq türklərin soyköklə-
rinə  qarşı  çıxmasını  göstərməyə,  bu  addımın  faciəvi  nəti-
cələrini açıqlamağa cəhd etmişdir. 
Postmodern  romanlarda  sosial  siyasi  proseslərin  tə-
zadlı məqamların tarixi şəxsiyyət olmuş bədii qəhrəman-
ların  simasında  əks  olunması  maraq  kəsb  edir.  Lakin  bu 
tarixi  şəxsiyyətlər  müəllif  interpretasiyasında  verilir. 
Postmodern  romanlarda  tarixi  qəhrəmanlar  adi  insanlara 
çevrilir.  Postmodernistlər  tarixdən  ibrət  almaq  deyil,  tari-
                                                 
41
 Rüstəmxanli S. Göy tanrı. Bakı, 2005. 416 s. 

---