Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 13
səvvürüdür. Postmodern romanlarda bu «ikili»yə önəmli
yer verilir.
Postmodern romanın başlıca obyekti mətn olur və bü-
tün diqqət mətnə yönəlir. Mətnin qavranılması isə postmo-
dernizmin aparıcı kateqoriyalarından biri olan dekonstruk-
siya əsasında həyata keçirilir. J. Derridanın «cənab mətn»
adlandırdığı fenomen postmodernistlərə kompozisiyanı,
süjet, üslub və bədii əsərin janr strukturunu səciyyələndi-
rən digər elementləri «sökmək» və özümlü şərh əsasında
yenidən «yığmaq» imkanını verir. Bu prosesi həm yazıçı,
sonra isə oxucu həyata keçirir. Hər bir oxucu mətnin yara-
dıcısına çevrilir. R. Bart hesab edir ki, mətnin mənbəyi ya-
zıda deyil, oxudadır. Bu baxımdan da, mətnin məna və
mahiyyətləri bütövlükdə oxucuda cəmləşir. Göründüyü ki-
mi, postmodern roman süni şəkildə ortaya çıxmış mətnə
malikdir. İtalo Kalvinoya görə yazıçı «romanvari bir
oyun»u nə qədər çox qurarsa, əsər bir o qədər də mənalı
olar.
Postmodern ədəbiyyatda janr qarışıqlığının əhəmiyyəti
artmışdır. I. Hassan postmodernizmin xüsusiyyətləri ara-
sında «aşağı» və «ali» janrların qarışmasını xüsusi qeyd
edir
6
. Postmodern yazarların yaradıcılığında janr kanonla-
rının «aradan qaldırılması» tendensiyası üstünlük təşkil
edir. Ənənəvi janr konstruksiyalarını inkar etmək postmo-
dern qavrayış çərçivəsinə daxildir: «Postmodernizm şübhə
altına qoyduğu anlayışları eyni zamanda istifadə və rədd
edir, yaradır və sonra dağıdır, – bu istər memarlıqda, istər
ədəbiyyatda, istər kinoda, istər fəlsəfədə, istərsə də dilçi-
6
Hassan Ihab. Making sense: the triumph of postmodern discourse
// New literary history, vol. 18, № 2, 1987. P. 445-446;
