AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adına ƏDƏBİyyat institutu
Yüklə 3,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1812 M.F.Axundzadə iyun ayının 30-da Nuxa (Indiki Şəki) şəhərində anadan olmuşdur. Atası Mirzə Məmmədtağı Təbrizin yaxınlığındakı Ximnə kəndindəndir. Anası Nanə- xanım Axund Hacı Ələsgərin qardaşı qızıdır.
Ata-anası ilə birlikdə Nuxa şəhərindən Təbrizin yaxınlığındakı Ximnə kəndinə köçür.
Atası Mirzə Məmmədtağı Mirzə Fətəlini Ximnədə mollaxanaya qoyur.
Anası Nanəxanımla birgə Qaradağda (Cənubi Azər- baycan) Horanid kəndində yaşayan Molla Ələsgərin yanına gəlir və onun himayəsində yaşayır. 1823-1824 Hacı Ələsgərlə El-ənkut mahalına köçən Mirzə Fətəli burada Vəlibəyli obasında yaşayır.
M.F.Axundzadənin ailəsi Vəlibəylidən Qafqaza - Gəncəyə köçür.
- 117 -
Hacı Ələsgərlə Gəncədən – Nuxa şəhərinə köçür. Bu- rada Mirzə Fətəli təhsilini davam etdirərək, Hacı Ələsgərdən ərəb və fars dillərində dərs almağa başlayır.
Gəncəyə gəlir, Hacı Ələsgərin tanışlığı ilə Molla Hüseyn adlı bir müdərrisin yanında fiqh və məntiq elmlərinə yiyələnir. Burada o Mirzə Şəfi Vazehlə tanış olur və ondan nəstəliq xətti ilə yazmaq öyrənir.
Nuxa şəhərində açılan ―Rus-tatar‖ məktəbinə daxil olur. Lakin yaşı çox olduğu üçün bu məktəbdə yalnız bir il oxuyur.
1834 M.F.Axundzadə Nuxadan Tiflisə gəlir. Noyabr ayının 1-dən Qafqaz idarəsinin baş dəftərxanasında müvəqqəti olaraq mütərcim şagirdi vəzifəsinə təyin olunur. O, bu vəzifədə üç aya qədər maaşsız çalışır. Sonra ona 10 manat maaş təyin edilir. 1836 Qafqaz İdarəsinin Baş dəftərxanasında çalışmaqla bərabər, M.F.Axundzadə Tiflis qəza məktəbinə Azərbaycan dili müəllimi təyin olunur. 1837 Böyük rus şairi A.S.Puşkinin xaincəsinə öldürülməsi xəbərini eşidərək, Mirzə Fətəli qatillərə nifrət yağdıran ―Puşkinin ölümü haqqında Şərq poeması‖nı yazır. May - Rusiya ordularının Qafqaz Baş Komandanı Ba- ron Rozenin komandası altında Abxaziyaya göndərilən ordu hissəsində Şərq dilləri mütərcimi olaraq iştirak edir.
- 118 -
Ədibin ―Puşkinin öülümünə Şərq poeması‖ Bestujev – Marlinski tərəfindən nəsr şəklində ruscaya tərcümə edilir. 10 aprel - Qafqaz İdarəsinin Baş Dəftərxanasının mütərcimi təyin olunur. 23 mart - Türkiyə sərhəd məsələsini yoluna quymaq üçün təyin olunan ştabs kapitan Nemiroviç – Dançenkonun mütərcimi sifətilə Quriyaya göndərilir. Dekabr - kapitan Putyoninlə Astaraya gedir. 1841 M.F.Axundzadə xidmət işlərinin çox olmasına bax- mayaraq, yaradıcılıqla da məşğul olur, ―Təcnis‖, ―Təcnisi- digər‖, ―Molla Əli‖ (həcv) və ―Müxəmməs‖ sərlövhəli şeir- lərini yazır.
3 iyul - mülki praporşik rütbəsi alır. Rusiya ilə İran arasında olan danışıqlarda iştirak etdiyi üçün, İran şahı tərəfindən 3-cü dərəcəli Şiri- Xurşid nişanına layiq görülür. Hacı Ələsgərin vəfatından sonra, onun qızı Tubu xa- nımla evlənir və Hacı Ələsgərin ailəsini himayəyə götürür.
M.F.Axundzadə Qafqaz İdarəsinin Baş Dəftərxana- sındakı vəzifəsindən naməlum səbəbə görə azad edilir. İşsiz qaldığı bir il ərzində böyük ehtiyac içərisində yaşayır. 1846 3 iyul - M.F.Axundzadə podparuçik rütbəsilə işə qəbul edilir.
4 noyabr - Nəsrəddin şahın taxta çıxması münasibəti ilə Rusiya çarı I Nikolayın təbrik məktubunu Tehrana aparan general-leytenant Şillenqə mütərcim təyin edilir. - 119 -
1849 - cu il mart ayının 7- nə kimi Tehranda qalır. İranın bir çox bölgələrini gəzərək əhalinin vəziyyəti və ölkənin üsul-idarə sistemi ilə yaxından tanış olur.
7 Mart - İrandan Tiflisə qayıdır. 1850 M.F.Axundzadəyə poruçik rütbəsi verilir. ―Hekayəti-Molla İbrahim Xəlil kimyagər‖, ―Hekayəti Musyö Jordan həkimi nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni – məşhur‖ və ―Sərgüzəşti – vəziri – xani – Lən- kəran‖ komediyalarını yazır. 1851 ―Hekayəti Musyö Jordan və Məstəli şah‖ komediyası ilk dəfə Tbilisidə ―Qafqaz‖ qəzetində (№15,16,17), rus di- lində hissə - hissə çap olunur. Əsər xülasə şəklində Peterbur- qda nəşr olunan «Литературная летопись»də dərc edilir. ―Musyö Jordan‖ komediyası ilk dəfə Peterburqda rus dilində tamaşaya qoyulmuşdur. ―Hekayəti – Molla İbrahim Xəlil kimyagər‖ kome- diyası ―Qafqaz‖ qəzetində (№44, 45) çap olunur. 26 mart - İmperator Rus Coğrafiya Cəmiyyəti Qafqaz şöbəsinə həqiqi üzv seçilir.
―Hekayəti – xırs quldurbasan‖ və ―Sərgüzəşti – mərdi – xəsis‖ (Hacı Qara) komediyalarını yazır. M.F.Axundzadəyə ştabs kapitan rütbəsi verilir. Sərhəd boyunda olan qaçaqçılıqla mübarizə etmək üçün göndərilən podpolkovnik Meyerin mütərcimi təyin edildiyindən Qarabağa gedir. Qarabağda Cəfərquluxan Nə-
- 120 -
va, Qasımbəy Zakir və Xurşidbanu Natəvan ilə şəxsən tanış olur.
31 yanvar - ―Hekayəti – xırs quldurbasan‖ komediyası Tiflis teatrında rus dilində tamaşaya qoyulur. 16 aprel - M.F.Axundzadnin İmperator Rus Coğrafiya Cəmiyyətinə üzv - əməkdaş seçilməsi xüsusunda fərman verilir.
Tiflisdən Nuxaya gedir. Burada şəhərə su çəkilmək üçün hökumət idarələrinə müraciət edir. Ədib beş komediyasını rus dilində kitab halında cap etdirir. ―1618- ci ildə Bağdad ətrafında Türkiyə ordusunun vəziyyəti‖ adlı rus dilində yazdığı məqaləsi Tiflisdə çıxan ―Qafqaz‖ qəzetinin 25 və 29 iyul tarixli 53 və 54- cü nömrələrində çap etdirir. Tiflisdə rusca çap olunan əsərləri haqqında alman məcmuələrindən ―Maqazin Fur Dieliteratur des Auslandes‖- adlı alman məcmuəsində bir resenziya və ―Hekayəti-Musyo Jordan həkimi - nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni - məşhur‖ əsərlərinin almanca qısa xülasəsi dərc edilir. 1854 Kapitan rütbəsinə layiq görülür. ―Qafqaz‖ qəzetinin katibi Verderevskinin dilindən İran Şahənşahına ―Mədhnamə‖ yazır. 1855 ―Mürafiə vəkillərinin hekayəti‖ komediyasını yazır. 1857 ―Aldanmış kəvakib‖ hekayətini tamamlayır. - 121 -
―Əlifbai cədidə‖ əsərini yazır və onu Türkiyə Sədr - əzəminə göndərir. Hökumətin icazəsilə öz əlifba lahiyəsini Peterburqa və Avropanın qabaqcıl ölkələrində olan elmi mərkəzlərə gön- dərir. Əlifbanı dəyişdirilməsinə dair Tehranda Hüseyn xan Nizamüddövləyə, İstanbulda olan Mirzə Melkum xana, Mir- zə Hacı Molla Məhəmmədə və başqa nüfuzu şəxslərə məktublar yazır. 1857-ci ilin noyabr ayından 1858 ilin noyabr ayının 5- ə qədər İrəvan quberniya və uyezd idarələrinin təftişində iştirak edir. 1858 Qafqaz Canişini dəftərxanasının yenidən fəaliyyətə başlaması ilə əlaqədar olaraq, baş idarənin mütərcimi təyin olunur.
1859-1860 Yanvar - Cəfərqulu xana nəzirə yazdığı məktub- mənzumədə yeni əlifbanın əleyhinə çıxan ruhanilərdən şikayətlənir: İstəmirik derlər xətti-cədidi, Əbəs yerə döymə soyuq hədidi, Üştüri-binoxta hərgiz budidi, Bizlərdə nöqtəsiz olmaz kitabət. Bilmirəm ki, nədir bu işə çarə, Gəlimmi mən Qarabağa dübarə, Olmasa gər Xandan cüzvi işarə, Əlifbey sarıdan olmanam rahət. 25 noyabr- Əsərlərinin Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsinə icazə verilir və ilk dəfə ―Təmsilat‖ adlı pyeslər məcmuəsi Tiflisdə nəşr olunur.
- 122 -
1861 Mayor rütbəsinə layiq görülür. 1862 May - Tiflis yaxınlığındakı Qocur yaylağında olduğu zaman Hidayət təxəllüslü tarixçi Rzaqulu xanın ―Röv- zətüssəfai-nasiriyyə‖ tarixi kitabını oxuyub bu kitaba tənqid yazır və məqaləsini Tehranda nəşr olunan ―Darül xilafə‖ qəzeti redaksiyasına göndərir. 1863 – 1864 Tərtib etdiyi yeni əlifbanı müzakirə etdirmək üçün İstanbula gedir. İstanbulda Mirzə Melkum xan ilə tanış olur və bu tanışlıq yaxın dostluğa çevrilir. Həmin ildə ―Çeşmə kitabəsi‖, ―Səidə xitab‖, ―Fuad paşanın mədhində‖ adlı mənzumələri və məşhur ―Kəmalüddövlə məktublari‖nı yazır. ―Kəmalüddövlə məktublari‖nı İran hökumətinin Tiflis konsulu Mirzə Yusif xanın köməyilə fars dilinə tərcümə edir.
Əlifbanı dəyişdirmək haqqında Türkiyə Cəmiyyəti- elmiyyəsinə ərizə yazır. ―Əlifbai cədidə‖ haqqında Türkiyə Cəmiyyət – elmiyyəsində qərar çıxarılır. Tiflis yaxınlığındakı Qocur yaylağında Şahmat oyunu haqqında mənzumə yazır. 1865 İranın Tiflis konsulu Əli xanın evində görüşdüyü İran hökumət adamlarından bıri haqqında ―Həcvi-Əbdürrəsul xan‖ adlı əsərini yazır. Sentyabr - ―Məsəli – həkim Sismond‖ adlı hekayə M.F.Axundzadənin özü tərəfindən tərcümə edilir. - 123 -
1866 - 1867 İranın ―Millət‖ qəzeti münşisinə (redaktoruna) yazdığı məktubunda, qəzetin xətti-hərəkətini şiddətli surətdə tənqid edir .
Borjomidə olduğu zaman ―Bakı quberniyasında kənd cəmiyyətləri haqqında qərardad‖ adlı sənədi Azərbaycan dilinə tərcümə edir.
M.F.Axundzadənin Cəfərquluxana yazdığı mənzum məktubu Adolf-Berje Leypsiqdə almanca nəşr etdiyi kitaba daxil etmişdir. ―Həkimi-ingilis
Yuma cavab‖ adlı məqaləsində M.F.Axundov, 1768 – ci ildə Yum adlı bir ingilis filosofunun Hind və Bombey müsəlman alimlərinə, kainatın quruluşu haqqında verdiyi sualına cavab verir. Türkiyəli Süavi əfəndinin ―Xəttimizin islahi‖ sərlövhəsilə yazdığı əsərini tənqid edir. İranın Tifıis konsulu Əli xandan İran xariciyyə vəziri Hacı Əli xanın və Pişaxanınşahın yaxın adamları olduqlarını eşidərək, əlifbanı dəyişdirmək haqqında şahdan vəsatət almaq üçün onlara məktub yazır. Əlifba məsələsi ilə əlaqədar Mahmud xana, Mirzə Hüseyn xana, Müstəfül- məmalikə, Hüseynəli xana, Mirzə Yusif xana, Mirzə Melkum xana və s. məktublar yazır. 1869 ―Yeni əlifba haqqında mənzumə‖də ədib əlifba haqqında çəkdiyi əzabları təsvir edir. Türkiyə və İran hökuməti vəzirlərinin cəhalətini ifşa edir. Aprel - Batumi qayimməqami ―Osman Şövqi əfəndiyə mədhiyyə‖ mənzuməsini yazır. - 124 -
Mirzə Yusif xana göndərdiyi məktubda Əbdürrəsul xan ilə arasında olan əhvalatı xəbər verir və Tehrana göndərdiyi əlifba layihəsindən cavab almadığını yazır.
İranın mütərəqqi fikirli adamlarından şahzadə Cəlaləddin Mirzə ilə tanış olur. Onların aralarında məktub- laşma davam edir. ―Təmsilat‖ kitabından bir nüsxə ona göndərir. Cəlaləddin Mirzə bu əsərin fars dilinə tərcümə edilməsini Mirzə Cəfər Qaracadağıya tapşırır. M.F.Axundov əlifbanı dəyişdirmək məsələsi ilə əla- qədar Mirzə Melkum xana, Münif əfəndiyə, sədr əzəm Əli paşaya, konsul Əli xana, Cəlaləddin Mirzəyə, Mirzə Yusif xana məktublar yazır. Cəlaləddin Mirzəyə göndərdiyi mək- tublarından birində əsərlərinin farsca İran səhnəsində oynanılması xüsusunda təşəbbüsdə olmasını xahiş edir. 1871 25 mart - Mirzə Məhəmməd Cəfərə yazdığı mək- tubunda ―Molla İbrahim Xəlil kimyagər‖ pyesini fars dilinə çox düzgün tərcümə etdiyini bildirir və Mirzə Məhəmməd Cəfərin ―Təmsilat‖da rast gəldiyi bəzi adlar və adamlar haq- qında izahat verir. ―Hekayəti - Molla İbrahim Xəlil kimyagər‖ kome- diyasını Mirzə Məhəmməd Cəfər fars dilinə tərcümə edərək Tehranda kitab şəklində çap etdirir. M.F.Axundzadə həmin ildə ―Bəcənab (XXA, XXB, XXS, XXE, XXD‖ şəklində yazdığı məktublarda yeni əlifbanı dəyişdirmək məsələsindən bəhs edir. 29 iyun - Cəlaləddin Mirzəyə göndərdiyi məktubunda İstanbulda əlifbanın ziddinə çıxış edən sarı üzlü adamlardan şikayət edir. 12 oktyabr - Mirzə Melkum xana yazdığı məktubunda Osmanlı Cəmiyyəti-elmiyyəsində onun əlifbası haqqında üç
- 125 -
təklif: ―Nüqtələrin atılması, səsli hərflərin artırılması, ümum hərflərin yapışması‖ edilməsini qeyd edir. Müxtəlif məsələlər, xüsusilə, əlifba haqqında bir çox adamlara məktublar yazır. 1872 18 may - Qafqaz Canişini Baş İdarəsinin sərəncamına görə Qafqaz Senzor Komitəsində Şərq dilləri üzrə senzor vəzifəsi müvəqqəti olaraq M.F.Axundzadəyə tapşırılır. 1873 M.F.Axundzadə ―Əkinçi‖ qəzetinin nəşri üçün Həsən bəy Zərdabiyə kömək edir və H.Qayıbovu Azərbaycan şairlərinin əsərlərini toplamağa həvəsləndirir, özü isə Vaqiflə Zakirin divanını çapa hazırlayır. Lakin M.F.Axundzadə bu əsəri çap etdirə bilmir. ―Əlifbayi-cədidə üzrə hürufati-samitənin və müsəvvə vətənin şəkilləri və tərkibi-kəlimati ərəbiyyə və farsiyyə‖ adlı əsərini yazır. ―Molla Ələkbərlə mübahisə‖ adlanan məktubunda Qafqaz Ruhani İdarəsinin üzvü Səlyanlı Axund Molla Ələk- bərin oruc və namaz haqqında fikirlərinə etiraz edir. 2 mart - ―Hekayəti-vəziri-xani Lənkəran‖ komedi- yasını tamaşaya qoymaq üçün bir qrup Azərbaycan ziyalısı Bakı valisi Staroselskiyə müraciət edir. Staroselski özü icazə verə bilməyib, Qafqaz canişininə yazılı məruzə ilə müraciət edib icazə istəyir. 8 mart - ―Hekayəti-vəziri-xani Lənkəran‖ tamaşaya qoyulmasına icazə verilir. İyun - M.F.Axundzadə Təbrizdə olan Türkiyə hö- kumət adamlarından – Ömər Səbriyə yeni əlifba haqqında məktub yazır. ―Bir neçə kəlmənin fransızcaya tərcüməsi və yazılışda əlamətlərin göstərişi şəkilləri‖ adlı məqaləsini yazır. - 126 -
―Hekayəti-Musyo Jordan‖ pyesini Mirzə Məhəmməd Cəfər Qaracadağı fars dilinə tərcümə edir. ―Sərgüzəşti-Mərdi-Xəsis‖ (Hacı Qara) komediyası ilk dəfə Bakıda tamaşaya qoyulur. Bu pyesin Bakıda oyna- nılması haqqında Həsənbəy Zərdabi – ―Müsəlman teatırının banisi‖ məqaləsində (―Həyat‖ qəzeti, №117, 13 dekabr, 1905-ci il) geniş məlumat verir.
―Əlamət‖ adlı ―Əlifbai cədidə‖yə aid və hüruf samitə müsəvvədənin latın və ərəb əlifbası üzrə quruluşunu təsvir edən cədvəl düzəldir. 24 fevral - Fransanın Rəşt konsulu Müsyö Nikolaiyə, ona göndərdiyi bir kitab haqqında məktub yazır. Bestujev-Marlinskinin ruscaya tərcümə etdiyi ―Puş- kinin ölümü haqqında şərq poeması‖ Peterburqda «Русская старина» məcmuəsində nəşr edilir. ―Hekayəti-Musyö Jordan həkimi nəbatat və dərviş Məstəli şah cadukini-məşhur‖ və ―Sərgüzəşti-vəziri-xani- Lənkəran‖ əsərləri Aleksandr Yerifsov tərəfindən erməni dilinə tərcümə edilir. ―Hekayəti-xırs quldurbasan‖, ―Sərgüzəşti-mərdi-xəsis‖ (Hacı Qara), ―Mürafiə vəkillərinin hekayəti‖ və ―Aldanmış kəvakib‖ hekayəti farscaya tərcümə edilir. 1875 Parisdəki dostu Mirzə Yusif xandan onun yenicə çapdan çıxmış ―Yek kəlmə‖ əsərini alır və haqqında rəy yazır.
7 noyabr - Bəcənabi (XXN) şifrəli məktubda M.F.Axundzadə Mirzə Məhəmməd Cəfər Qaracadağlının fars dilinə tərcümə etdiyi kitabı aldığını məktubu yazdığı şəxsə bildirərək, ondan xahiş edir ki, bu kitabı öz dost - 127 -
aşnaları arasında yaysın ki, tərcüməçinin zəhməti hədər getməsin. Əlifbanı dəyişmək haqqında İstanbulda çıxan ―Hə- qayiq‖ qəzeti mühərririnə məktub yazır. 1876 May - dostu Manikçiyə yazdığı məktubda deyir: ―Yaşım altmış beşə çatıb, başım ağarıbdır, amma qüvvəm yerindədir. Gözüm işıqlıdır ümid edirəm ki, on il də yaşayam‖. İyul - Tiflis yaxınlığında Qocur yaylağında yaşayır. O burada Mollayi-Ruminin məşhur ―Məsnəvi‖sini oxuyur və Tiflisdə olan Şeyxülislam Şeyx Əhməd Hüseynzadəyə mək- tub yazır. O, bu məktuba üç şeir: ―Hekayəti pota Kərim və Səfəri-dəllək‖, ―Bədihəxani – Ərdəbili‖, ―Məşədi Buttan Səlyani‖, ―Hekayəti Seyid Ələm Səlyani‖ əlavə edir. Adolf Berjenin xahişi üzrə Varşavadan Tiflisə gəlmiş Vanda adlı bir polşalı qızı tərif edən qəsidə yazır. Rəşidbəy Axundovun fransızcadan tərcümə etdiyi böyük bir əsəri redaktə edib çapa hazırlayır.
―Məktəb və tədris məsələləri‖ sərlövhəsi altında Vəkili-naməlumi-millət imzasilə Həsənbəy Zərdabiyə iki kiçik məktub yazır. Bu məktublar ―Əkinçi‖ qəzetinin yanvar və fevral (№ 2,3) aylarında çap olunur.
26 fevral - M.F.Axundzadə Tiflis şəhərində ürək xəstəliyindən vəfat etmişdir.
- 128 -
ƏDIBIN XATIRƏSININ ANIM TARIXLƏRI:
1911- Anadan olmasının 100 illiyi 1928- Vəfatının 50 illiyi 1937- Anadan olmasının 125 iliyi 1953 – Vəfatının 75 illiyi 1958 - Vəfatının 80 illiyi 1957- Anadan olmasının 145 illiyi 1962 – Anadan olmasının 150 illiyi 1978- Vəfatının 100 illiyi 1982- Anadan olmasının 170 illiyi 1988 – Vəfatının 175 illiyi 2012 - Anadan olmasının 200 illiyi
- 129 -
I HİSSƏ 1.1. KİTABLAR 1. Təmsilat. - Tiflis: Sərkari-əşrəf əmcəd Canişini- Qafqazın basmaxanası, 1859 (1276 hicri). - 285 s. /ərəb əlifbası ilə/ Kitabın içindəkilər: Fehristi-kitab; Hekayəti-Molla İbrahim Xəlil kimyagər; Hekayəti-Müsyö Jordan həkimi- nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni- məşhur; Hekayəti-xırs quldurbasan; Hekayəti-və- ziri-xani-Sərab;Hekayəti-mərdi-xəsis (Hacı Qara); Hekayəti-vükəlayi mürafiə; Aldanmış kəvakib (povest). 2. Əsərləri: 3 cilddə: C I. Şeirlər və komediyalar /Tərt.: H.Araslı; Red.: M.Arif /SSRİ EA Azər- baycan filialı, Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İns- titutu.- Bakı: Azərnəşr, 1938.- 477s. Kitabın içindəkilər: F.Qasımzadə. Mirzə Fətəli Axundovun poeziya və dramaturgiyası. Mirzə Fə- təli Axundov haqqında bioqrafik məlumat. Şeirlər - Təcnis. Təcnisi-digər; Molla Əli; Müxəmməs; Hekayəti-Seyid Ələm Səlyani;Cəfərqulu xana mən- zum məktublar (üç məktub);Zakirə məktub; Çeşmə kitabəsi; Səidə xitab; Mədhiyyə; Fuad paşanın mədhinə; Puşkinin ölümü haqqında poema (Azər- baycan, fars və rus dillərində); Onların təqlidi elmi bərbad etdi (Azərbaycan, fars dillərində); - 130 -
Yenə ünsü cin və adamlar arasında bu nə qarı- şıqlıqdır (Azərbaycan, fars dillərində); Mən ad və şöhrət axtararaq (Azərbaycan, fars dillərində);- Yeni əlifba haqqında mənzumə (Azərbaycan, fars dillərində); Həcvi-Əbdürrəsul xan (Azərbaycan, fars dillərində); Vanda; Mədhnamə;Qəsidə (Azər- baycan, fars dillərində). Komeiyalar: Hekayəti- Molla İbrahim Xəlil kimyagər; Hekayəti-Müsyö jordan həkimi-nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni-məşhur;Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran; Hekayəti-xırs-quldurbasan; Sərgüzəşti-Mərdi-Xə- sis (Hacı Qara); Mürafiə vəkillərinin hekayəti. Kommentariyalar, lüğət və adlar cədvəli. Yüklə 3,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|