Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq
Yüklə 2,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan şəraitində
- Azərbaycanda RS və AP
- Qeyri-rəsmi ödənişlər
- Məqsədlər
|
xi
Bizim məsləhətlərimiz aşağıdakılardan ibarətdir: 1. Tibb işçilərini ətraflı kontraseptiv məsləhətlərin verilməsi işində aşağıdakı yollarla həvəsləndirmək, xüsusilə də abort müştəriləri üçün: a. Mümkün bütün üsullar vasitəsilə, AP üzrə məsləhətlər də daxil olmaqla, abortdan sonra tibbi xidmət üçün ətraflı protokolun tərtib edilməsi yolu ilə; b. Həyata keçirilmiş prosedurun əks olunması və AP məsləhətlərinin bu həyata keçirilmişlərdə bir göstərici kimi protokollara əlavə edilməsilə stimul yaratmaq yolu ilə; 2. Tibb işçilərini AP xidmətlərinin tətbiqi üzrə təlimləndirmək: a. Üsulların effektliliyinə, əlavə təsirlərin mümkünlüyü və kəskinliyinə, UDV-lərin yerləşdirilməsi vərdişlərinə və məsləhət vermək bacarıqlarına xüsusi diqqət ayırmaqla, xidmət zamanı və xidmət öncəsi təlimlərdə istifadə olunan AP kurikulumlarını modifikasiya etmək yolu ilə; b. Razılıq əsasında birgə qərarlar və təkmilləşdirici təhsil proqramları vasitəsilə tibb mütəxəssisləri assosasiyasının yaydığı klinik təcrübələr üzrə müasir məlumatları təbliğ etmək yolu ilə; 3. Müxtəlif yerlərdə AP seçimləri haqda qadınları və geniş ictimaiyyəti məlumatlandırmaq: a. Partnyorlar, həkim və müştərilər arasında və eləcə də ailələr içərisində söhbətləri inkişaf etdirmək yolu ilə; b. İnsanları çoxsaylı üsullar haqda – mümkün əlavə təsirlərin, cəfəngiyat və səhv düşüncələrin, eləcə də məlumatlı seçimin gözlənilməsi ilə əlaqədar məlumatlandırmaq yolu ilə; 4. Həkimə artıq gəlişlərin və əlavə proseduraların AP qəbulunda baryer kimi fəaliyyət göstərməməsinə əmin olmaq üçün milli AP və abort protolkollarını ÜST və ya digər sübuta əsaslanmış rəhbər vəsaitlərə uyğunlaşdırmaq; 5. Müasir kontraseptiv üsulları Vacib Dərmanlar Siyahısına daxil etməklə onların yararlılığına əminlik yaratmaq; 6. Daha yaxşı anlamaq üçün tədqiqatların aparılması: a. Tibb işçilərinin və ictimaiyyətin AP üzrə təlimləndirilməsinin ən yaxşı yolları, o cümlədən, mədəni səviyyəyə münasib gələn messaj növləri; b. Çoxsaylı həkimə gəlişlərin məntiqi əsasını, ultrasəsə olan inamı, profilaktikanın və ən yaxşı klinik təcrübələrin dəstəklənməsi üçün təlim kurikulumlarının nəzərdən keçirilməsini; c. Apteklərdə satılan kontraseptivlərin olması, qiyməti və davamlı olaraq tapılması;
“RESPOND” layihəsi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər. 1
Bəzi məqamlar Şərqi Avropanın və Asiyanın bir çox ölkələrində abort halları nəzərəçarpacaq dərəcədə çoxdur və müasir kontraseptivlərdən istifadə az yayılmışdır. Bu regionda total abort tezliyi dünyada ən yüksək pillədədir (Sedgh et al., 2012; Westoff, 2005; Serbanescu et al., 2005). Baxmayaraq ki, kontraseptivlərdən istifadə hallarının yüksək olduğu məlumatları verilir, bir çox cütlüklər ənənəvi üsul kimi cinsi fəaliyyətin müəyyən bir müddət dayandırılması üsulundan istifadə edirlər (Serbanescu et al, 2005); faktiki olaraq, Qafqazda hazırda ərli qadınlar arasında AP üsulu kimi ən çox istifadə olunan üsul cinsi fəaliyyətin müəyyən bir müddət dayandırılması üsuludur. 1 Bu müasir olmayan kontraseptiv üsullar arzuolunmamış hamiləliklərin və bunun nəticəsi kimi abort hallarının yüksək olmasına aparıb çıxarır (SSC və Macro International, 2008).
izahı çox geniş faktorlarla əlaqəli olub, həm tələbat və həm də təchizat diapazonunu əhatə edir. Tələbat sahəsində müasit kontraseptiv üsulları haqda adekvat olmayan biliklər və bu üsullara qarşı olan neqativ münasibət AP işlərini tormozlayır (CDC və ORC Macro, 2003; Serbanescu et al, 2005). Təchizat sahəsində postsosialist səhiyyə maliyələşdirilməsi və təşkilatı, dövlət siyasəti və müasir üsulların əldə olunmasındakı məhdudiyyətlər hamısı bir yerdə kontraseptiv üsullardan istifadənin qarşısına maneələr qoyur (CDC və ORC Macro, 2003; David et al., 2007; Kovács, 1999). Reproduktivlik seçimləri ilə əlaqəli az diqqət cəlb edən bir sistem səviyyəli amil səhiyyə xidmətinə görə qeyri-rəsmi ödənişlərin edilməsinin geniş yayılmasıdır.
Səhiyyə xidmətləri üçün qeyri-rəsmi ödənişlərin edilməsi keçmiş socialist ölkələrində tam adi bir haldır (Shishkin et al., 2003; Lewis, 2000; Vian və Burak, 2006; Balabanova et al., 2004). Qeyri-rəsmi ödəniş tibb xidmətçisinə xəstə və yaxud digərləri tərəfindən ödənilən nəğd pul və ya “hədiyyə” şəklində “göstərilən hər hansı tibbi xidmətə görə bilavasitə ödəmədir” (Gaal et al., 2006). Regionda qeyri-rəsmi ödənişlərin rolunu başa düşmək üçün mədəni və tarixi situasiya başa düşülməlidir. Qeyri-rəsmi ödənişlər regionda socialist tarixçəsinin qismən ümumi məhsuludur. Regionda səhiyyə xidməti sistemi SSRİ və digər socialist rejimləri tərəfindən mərkələşdirilmiş şəkildə planlaşdırılmış olub. Bu o deməkdir ki, təchizat, ştatlar, qiymətlər və müalicələr ciddi nəzarətdə olub. Səhiyyə müəssisələri bu daxil olunanları tənzimləyə bilmədiklərindən, “müştəri yüklənməsini”, gözləmə vaxtını və keyfiyyəti idarə etmək üçün normativ xidmətlər tətbiq olunub (Ensor, 2004; Lewis, 2000). Bu isə daha yaxşı və tez tibbi xidmət əldə edilməsində şəxsi kontakt və/yaxud ödəniş istifadə edilməsi sistemini asanlaşdırıb. Regionda sosializm dağılandan sonra bir çox ölkələr yüksək dərəcədə mərkəzləşdirilmiş sistemin idarə olunması üçün vəsait, yaxud təchizata malik deyildi (Allin, Davaki, və Mossialos, 2006; Balabanova et al., 2004). Vəsaitlərin azılığı, sonradan ştatların əmək haqlarının azalması qeyri-rəsmi ödənişləri bir
1 MEASURE DHS STATcompiler. Müraciət edilib 8 oktyabr 2012-ci il tarixində www.statcompiler.com .
“RESPOND” layihəsi
Hesabat No. 11 Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və 2 ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
qədər də gücləndirdi, belə ki, dövlət sektoru işçiləri minimal əmək haqqı qazanmaq cəhdi ilə bilavasitə müştərilərin ödəniş aparmağına təsir etdilər (Ensor, 2004; Shishkin et al., 2003).
Qeyri-rəsmi ödənişlər sisteminin iki yolu xidmətlə təchiz edənlərin fəaliyyətini stimullaşdıra bilər: təchiz olunan xidmətlərin tipinə və təchiz edilən testlər, yaxud proseduraların miqdarına təsir etməklə. Əgər bir xidmət digərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən gəlir verərsə, həkimlər, yəqin ki, daha çox fayda verən o xidməti inkişaf etdirərlər (Kovács, 1999). Məsələn, abort xidmətləri üçün çox yüksək ödənişlər edilirsə, tibbi xidmətlə təchiz edənləri nisbətən az gəlir verən AP xidmətlərini dəstəkləmələrindən çəkindirə bilər. Əgər ödənişlər əsas xidmət üçün “qonarar” kimi ödənilibsə bu ödənişlər ikinci stimul şəklində tətbiq oluna bilər. Əgər xidmət göstərənlərə həyata keçirilmiş test və yaxud proseduraların miqdarına görə ödəmələr aparılıbsa, o zaman tibbi xidmət göstərənlər lazım olandan çox testlərin olunmasına maraqlı olacaqlar.
Bu regionda qeyri-rəsmi ödəniş sisteminin olması stimul yaratmaqla kontraseptiv tələbata və təchizata təsir edə bilər. Baxmayaraq ki, belə stimullar regiondakı bütün qadınların RS seçimlərini tam şəkildə izah edə bilmir, USAID Avropa və Asiya Bürosu “RESPOND” layihəsindən 2 RS qərar qəbul edilməsində bir amil kimi qeyri-rəsmi ödəmə sisteminin abortlarla müqayisədə AP tətbiqinə necə təsir edə bilməsini araşdırmağı xahiş edib. Cavabında “RESPOND” layihəsi Avropa və Asiya regionunda (Patel və Janowitz, 2010) RS xidmətləri üçün köməkçi materialları işləyib araşdırdı və sonra Azərbaycan və Albaniyada olmaqla ölkəyə-müvafiq iki tədqiqat apardı. Bu hesabat Azərbaycanda aparlmış tədqiqat üçün spesifikdir.
Azərbaycan şəraitində Azərbaycan Respublikasında təxminən 9,5 milyon insan vardır ki, onlardan 20%-i ölkənin mərkəzi olan Bakı şəhərində yaşayır (CIA, 2012). Əhali əsasən müsəlmanlardan (93%) ibarətdir və çoxu savadlıdır: yaşı 15-dən yuxarı olan adamların əksəriyyəti (99%) yazmağı və oxumağı bacarır (CIA, 2012). 2009-cu ildə adam başına düşən ümumi milli aylıq gəlir 321 yeni Azərbaycan manatı (AZN) (US $400) olub (World Bank Group, 2012). 2011-ci ilin dekabr ayında olan sonuncu artımdan sonra dövlət sektorunda işləyən həkimlərin orta aylıq əmək haqqı 234 AZN (US $298) (RFE/RL, 2011) olub ki, bu da adam başına düşən ümumi milli aylıq gəlirin ancaq 72%-ni təşkil edir.
2 RESPOND USAID-nin liderliyi ilə Koperativ Razılıq Assosiasiyası ilə 2008-ci ilin oktyabrından fəaliyyət göstərən beşillik bir layihə olub, məqsədi kontraseptiv seçimlər və proqram xidmətlərini genişləndirməklə AP ehtiyaclarını araşdırmaqdır. Onun son məqsədi yüksək keyfiyyətli AP/RS xidmətlərinin istifadəsini inkişaf etdirməıkdir. RESPOND layihəsi tədqiqatın rolu məlumatlılıq baxışlarının inkişafı, seçilmiş modellərin effektliliyinin, eləcə də bu sfera proqramlarına yanaşmanın nümayişi və proqramlaşdırılması yolu ilə bu sahəyə qlobal biliyin əlavə edilməsidir. RESPOND layihəsi beş təşkilatla, o cümlədən RS sahəsində tədqiqat sahəsində dəstək olan FHI 360-la əməkdaşlıq edirək, EngenderHealth tərəfindən idarə olunur.
“RESPOND” layihəsi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər. 3
Azərbaycanın səhiyyə sistemində tibbi xidmət əsasən Səhiyyə Nazirliyinin dövlət sektorunun müəssisələri vasitəsilə təmin edilir. Xidmətlərin əldə olunması yolu universaldır. 2008-ci ildə Səhiyyənin Maliyələşdirilməsi İslahatları üzrə Milli Konsepsiya istifadəçilərin əsas xidmət paketi üçün etməli olduqları ödənişlərin qanunsuz olması və dərman preparatlarının dövlət müəssisələrində alınacağı qərarını çıxardı; AP konsultasiyası/üsulların tətbiqi, antenatal xidmət (ANX) və abort xidmətləri bu xidmət paketinə daxil edilsə də, AP üsullarının özü bura daxil edilmədi.
Bakıda RS xidmətləri doğum evlərində, qadın məsləhətxanalarında (ancaq qadınlara xidmət edən kiçik klinikalar), Milli Mamalıq/Ginekologiya Tədqiqat İnstitutunda, AP mərkəzlərində, perinatal mərkəzlərdə və poliklinikalarda təklif olunur. Son zamanlar müəssisələrin yenidən qurulması ilə əlaqəli bəzi doğum evləri və qadın məsləhətxanaları birləşdirilmişdir. Bütün müəssisələr AP məsləhətlərini və ANX həyata keçirirlər, ancaq sonuncu xidmət qadın məsləhətxanalarında daha tez-tez edilir, nəinki doğum evlərində. Poliklinikalar və perinatal mərkəzlərin, demək olar ki, hamısı abortlar edirlər. Qadın məsləhətxanaları ancaq ambulator xidmətləri həyata keçirir və qanuna, müvafiq olaraq, 6 həftə və daha az hamiləlik müddəti olan hamilə qadınlara abort əməliyyatını tətbiq edir. 12 həftəyə qədər hamiləliyi olan qadınlara abortlar doğum evlərində edilir.
Azərbaycanda RS profile abortun yüksək səviyyəsi və müasir kontraseptiv dominantlığın aşağı səviyyəsi ilə xarakterizə olunur. Azərbaycan qadınlarının 70%-i reproduktivlik yaşındadır (15–49 yaşlar). Hər bir qadın üçün ömrünün total nəsilartırma kofisenti 2,0 doğuş olduğu halda, reproduktivlik müddətində hər bir qadına düşən abortların sayı 2,3 olması (SSC və Macro International, 2008) bir çox qadınların həyatında doğuşlarla müqayisədə abortların daha çox olmasını nümayiş etdirir. Ərdə olan qadınlar arasında müasir kontraseptiv üsullardan istifadə çox aşağı səviyyədədir (14%) və onlar arasında daha çox istifadə olunan üsul cinsi əlaqədən çəkinməkdir (33%) (SSC və Macro International, 2008). Müasir üsullardan ən çox istifadə olunanı UDV-dir: hazırda ərdə olan qadınların 9%-i bu üsuldan istifadə edir (SSC və Macro International, 2008). Azərbaycan qanunlarına görə qadının arzusu ilə 12 həftəlik hamiləliyə qədər abortlara icazə verilir. 12-28 həftəlik hamiləliyin abort olunması müəyyən tibbi və sosial-ekonomik vəziyyətlər (məsələn, ərin ölümü, boşanma, əlil uşağı olma və s.) səbəbindən, yaxud həkimlərin ekspert rəyi ilə icazə verilir (SN, 2003; United Nations Secretariat, 2008). Abort etmək ancaq mama-gonekoloqlara icazə verilir və abort xidməti tibbi təhsil kurikulumunun bir tərkib hissəsidir. Abort xidmət, tibbi göstəriş, yaxud könüllü olmasından asılı olmayaraq, bazis xidmətlər paketinin bir hissəsidir və odur ki, qanunla tələb olunur ki, ictimai sector müəssisələrində pulsuz həyata keçirilsin. Abortdan sonrakı dövr üçün xidmətlə əlaqəli milli protocol olmamasına baxmayaraq, abortdan sonrakı dövr üçün AP xidməti haqda ANX protokolunda toxunulur (SN, 2008): burada deyilir ki, abortdan, yaxud düşükdən dərhal sonra və ya yeddi gün ərzində qadınlara AP haqda məsləhətlər verilməlidir və nəhayət, ideal hal odur ki, AP haqda məsləhətlər qadınlara abortdan əvvəl, yaxud onlar klinikanı tərk etməmiş verilsin.
“RESPOND” layihəsi
Hesabat No. 11 Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və 4 ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
USAID və UNFPA tədqiqatlar və proqramlar vasitəsilə Azərbaycanda müasir kontraseptiv üsulların inkişaf etdirilməsi üçün çox əhəmiyyətli səylər etmişlər. 2004-ci ildən 2010-cu ilə qədər USAID tərəfindən maliyələşdirilən ACQUIRE layihəsi AP/RS-ın əldə olunması, ona aparan yollar və istifadəsini inkişaf etdirmək üçün yollar axtarıb (ACQUIRE Project, 2010). ACQUIRE yanaşmasına səhiyyə sistemini gücləndirmək, təchiz edənləri təlimləndirmək, AP/RS kurikulumlarını inkişaf etdirmək, AP üsullarını təklif edən özəl aptekləri həvəsləndirmək və AP/RS ilə əlaqəli kommunikasiya təlimləri daxildir. Bu layihə 2008-ci ildə təsdiqlənmiş Milli RS Strategiyasının inkişafında fəal iştirakçı olmuşdur. Bundan əlavə, ACQUIRE SN-nə AP üzrə klinik rəhbərlik və protokolların inkişaf etdirilməsində, o cümlədən, yeddi AP üsulu və bir AP məsləhəti (bunlar hal-hazırda Milli Reproduktiv Sağlamlıq və Ailə Planlaşdırılması protokollarının bir hissəsidir) üzrə texniki yardım göstərmişdir (SN, 2009). ACQUIRE layihəsi AP məsləhətləri, UDV-nin yerləşdirilməsi və keyfiyyətin yaxşılaşdırılması üzrə yeddi rayondan və Bakı şəhərindən olan xidmət təchizçiləri üçün təlimlər həyata keçirib. Dövlət Tibb Universiteti öz təlim kurslarında tətbiqi üçün ACQUIRE təlim kurikulumunu rəsmi olaraq qəbul edib.
Bütün bu səylərə baxmayaraq, AP-nın istifadəsi və müasir üsulların sağlamlıq üçün riskli olması kimi anlam aşağı səviyyədə qalmaqda davam edir. Bakıdakı İctimai Sağlamlıq və İslahatlar Mərkəzi və UNFPA ilə əməkdaşlıq edərək IPPF (International Planned Parenthood Federation) tərəfindən son zamanlar Bakı və Azərbaycanın iki rayonunda aparılmış son tədqiqat göstərdi ki, kişi və qadınlar müasir üsulların, xüsusilə də oral kontraseptivlərin istifadəsini öz sağlamlıqları üçün ziyanlı olmasını hesab edirlər. Bu focus qrupunda iştirak edənlər onu da qeyd etdilər ki, xidmət təchizçiləri tərəfindən məsləhətlər almırlar (IPPF European Network, 2012). Bundan başqa, özəl sector əməkdaşları (Private Sector Partnerships (PSP)-One Project) USAID tərəfindən maliyələşdirilən “Abt Associates” təşkilatının nəticələrinə görə məlum olub ki, əlkə əhalisinin içərisindən ərdə olan qadınlardan 19%-i hazırdsa müasir üsullardan istifadə edir. İstifadə etməyənlər arasında bu üsuldan xəbəri olan, amma onları istifadə etməyə qarşı çox az marağı olan böyük bir hissənin (37%) olması (onları “şübhə ilə yanaşanlar” kimi adlandırıblar) aşkarlandı (Patsika et al., 2009).
Aərbaycanda AP-na olan siyasi dəstəkdə qarışıqlıq vardır. ACQUIRE ilə SN tərəfindən inkişaf etdirilmiş Milli RS Strategiyası 2008-ci ildə SN tərəfindən təsdiqlənməsinə baxmayaraq, bu hesabatın yazılı şəkli kimi, o hələ də dövlət tərəfindən qanuniləşməmişdir. Bundan başqa, baxmayaraq ki, SN UDV və oral kontraseptivləri 2008-2009-cu illərdə Vacib Dərmanlar Siyahısına daxil etməyə cəhd etmişdir ki, bu da o dərmanların ölkə daxilində tapılması ilə nəticələnməli idi, amma onlar əlavə olunmayıb. Vacib Dərmanlar Siyahısı hər il təzələnsə də, müasir üsullar daxil edilməmişdir. Onlar, eləcə də, dövlət müəssisələrində pulsuz buraxılan dərman preparatları siyahısına da daxil edilməmişdir.
1994-cü ildən 2004-ci ilə qədər səhiyyə müəssisələrinin ictimai sektorunda AP üsulları pulsuz olaraq təchiz olunmuşdur (Senlet və Capps, 2009). Bu proqramla təchiz olunan vasitələr mis T UDV, kondomlar, həblər və inyeksiya oluna bilən hormonal kontraseptivlər olub. 2004-cü ildən pulsuz kontraseptivlər ehtiyatı azalmışdır və 2007-ci ildə aparılmış tədqiqat göstərdi ki, bu vasitələr artıq əlçatan deyil, həmin inyeksiyalar isə bütün nümunəvi müəssisələrdə yoxdur (Bradley et al., 2007). Qlobal Fond və sosial marketinq təşkilatları
“RESPOND” layihəsi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər. 5
hələ də kondomla təchiz edə bilərlər (Senlet və Capps, 2009). Qadınlar kontraseptiv vasitələri özəl apteklərdən pulla ala bilərlər. Mirena © UDV ancaq çox az özəl apteklərdə tapılır.
Azərbaycanda ictimai sektorda səhiyyə xidmətləri üçün qeyri-rəsmi ödənişlər tez-tez baş verən və gözlənilən bir haldır. Faktiki olaraq, Azərbaycanda Dünya Bankının Yaşayış Standartları Meyarlarının Araşdırılması sorğularına cavab verənlərin ¾ hissəsindən çoxu səhiyyə xidmətlərinə görə qeyri-rəsmi ödənişlər etmişlər (Lewis, 2000). RS xidmətləri sahəsində vəziyyət fərqlənmir: Demographic and Health Survey (Demoqrafik və sağlamlığın təhlili), Patel və Janowitz (2010) aşkarlayıb ki, Azərbaycanda dövlət tibb müəssisələrində abort etdirmiş, UDV yerləşdirilmiş, ANX almış, yaxud uşaq dünyaya gətirmiş qadınların azı 74%-i xidmətlər üçün ödənişlərin edilməsini söyləyir. Abort, UDV- nın yeridilməsi və ANX ilə müqayisədə doğuşa yardım xədmətləri üçün ödənişlər daha böyük olmuşdur. 3 (Patel və Janowitz, 2010). Azərbaycanda dövlət tibb müəssisələrində RS xidmətlər üçün ödəniş rəsmi nəzərdə tutulmayıb, odur ki, istənilən ödəniş qeyri-rəsmi ödənişdir.
Bu tədqiqatın məqsədi Bakıda AP ilə müqayisədə abortlara inam üçün yardımçı olan münasibətlər, davranış və stimulların daha yaxşı başa düşülməsi, eləcə də müasir kontraseptivlərlə təçhizatın və onlardan istifadənin yaxşılaşdırılması işində müdaxilələrin planlaşdırılması idi. 4 Yaradıcı tədqiqatın spesifik məqsədləri aşağıdakılar idi: 1. Qadınların kontraseptiv istifadə etmələrini stimulə edən faktorların, bu kontraseptivlərə münasibətlərinin və bu haqda biliklərinin təxviri; 2. Təchizçilərin kontrasepsiyaya olan münasibəti və o haqda olan biliklərinin təsviri; 3. Təchizçilərin qadınlara kontrasepsiya haqda məlumat verib-verməmələrini və yekun həvəsləndirmə də daxil olmaqla, təchiz edənlərin bu müzakirələrə həvəsləndirmələrini müəyyənləşdirmək;
3 Bunların arasında kimlər ödəyib və nə qədər ödədiyini biləir. 4 USAID-də AP üsulu kimi abortların həyata keçirilməsi üçün ödənişlər aparılması, yaxud kiminsə məcburi, yaxud həvəsləndirmək yolu ilə abort olunması qanun tərəfindən qadağa olunur. Qanunvericilikdə 1973-cü ildən bu qanun qüvvəyə mindikdən sonra ABŞ-da AP yardımı ABŞ fondundan AP işində istifadə olunmaqla kimi abort olunma qanunla qadağan olunmuşdur. USAID AP üsularından istifadə etməklə abortlardan qoruyaraq, qadınların həyatını təhlükəsiz olmayan abortların fəsadlarından qoruyur, bu qadınları AP/RS
xidmətlərinə könüllü yönəltməklə sonrakı abortlardan qorunmaqda onlara yardımçı olur. Avropa və Asiya regionlarında USAID yardımı müasir AP vasitələrinin əldə olunması və onların istifadəsini genişləndirməklə abortların etibarlılığı azalacaq. Bu tədqiqatın nəticələri abortun qanuni olduğu ölkələrdə təkrar abortlara qarşı inamın azalması ilə yanaşı qadınların müasir kontraseptivlərdən istifadəsinin necə inkişaf etdirilməsi yolunda əlavə məlumatlarla təchiz edəcəkdir.
“RESPOND” layihəsi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər. 7
Tədqiqatın planı Bu, Azərbaycanın Bakı şəhərində qadın sağlamlığı müəssisələri ictimai sektorunda RS xidmətlərinin təsviri tədqiqatıdır. Müsahibə götürənlər mama-ginekoloqlardan və üç tip xidmət arayan qadınlardan qurulmuş sualları soruşublar: 2012-ci ilin mart ayında iki həftə ərzində abort, ANX və AP. Tədqiqatın aparılması üçün təsdiqlənmə “Protection of Human Subjects Committee of FHI 360” və Azərbaycan SN tərəfindən əldə olunub.
Yüklə 2,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|