Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti

4.16. Suda boğulana ilk yardım
Suda boğulana yardım edərkən, onu indi xilas ediləcəyi, onun suda 1–2
dəqiqə qalaraq özünü saxlaması barədə onu səslə ruhlandırmaq və dərhal boğulanın
yaxınlığına xilasedici dairə, taxta, kəndir və s. atmaq lazımdır. 
Xilas edən soyunmalıdır, əgər vaxt imkan vermirsə, üst geyimi və
çəkmələri çıxartmalıdır. Xilas edən boğulanın onun qolundan tutmasından
ehtiyatlanaraq sonuncuya arxadan üzərək yaxınlaşmalıdır; boğulanın saçından,
yaxasından və ya geyimindən tutaraq xilas edən kürəyi və ya böyrü üstə üzməlidir.
Əgər boğulan xilas edənin boynundan tutmağa cəhd edərsə, xilas edən dərhal
ovcunun içi ilə onun burnunu və ağzını tutmalı, o huşunu itirməyə başlayarkən
yuxarıda göstərilən kimi onu tutmalıdır.
Boğulanı sudan çıxartdıqdan sonra bir dəqiqə belə ləngimək olmaz. Onu
cəld geyimdən azad etmək və onları çıxartmaq, qarnı üstə dizinin və ya val kimi
yığılmış paltarın üstünə qoymaq, nəfəs yollarından suyu xaric etmək üçün bir neçə
dəfə kürəyindən basmaq lazımdır. Qusmaya səbəb olmaqdan çəkinməyərək ağzını,
boğazını və burnunu çirkdən, lehmədən, lildən, selikdən və digər kənar əşyalardan
təmizləmək lazımdır. Bundan sonra dili çəkib çıxarmaq və onu udmamasına
166

---

nəzarət etmək lazımdır. Bundan sonra dərhal süni nəfəsverməyə başlamaq
lazımdır. Eyni zamanda isti su ilə olan şüşələrlə və ya qrelkalarla bədəni isidir,
qıcıqlanmış dərini isə mahud və ya yun əskilərlə ovuşdururlar. Bu zaman naşatır
spirti ilə isladılmış pambığı nəfəs çəkmək üçün zərərçəkənin burnuna
yaxınlaşdırmaq lazımdır. İslanan geyimi qurusu ilə dəyişir və ya zərərçəkəni quru
isti ədyal ilə örtürlər.
4.17. Yad cisimlər
Dərinin içinə və ya dırnaq altına düşən yad cismi çıxartmaq olar, əgər
əminlik var ki, bunu asanlıqla və tamamilə etmək mümkündür. Cüzi çətinlik
olarkən bunu həyata keçirməyi həkimə həvalə etmək lazımdır. Xaric etdikdən
sonra yaralanan yerə yod məhlulu sürtmək və sarğı qoymaq lazımdır. 
Gözə düşmüş yad cisimlər, ən yaxşısı zərərçəkəni sağlam tərəfinə
uzadaraq gözün kənar küncündən (gicgahdan) daxilə (buruna) tərəf şırnağı
yönəldərək, bor turşusunun, təmiz suyun şırnağı ilə və ya nəm tamponla yumaqdır.
Gözü silmək lazım deyil. 
Yad cisim nəfəs boğazında və qida borusunda olan yad cisimləri həkimsiz
xaric etmək lazım deyil.