Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Kitabları: ―Qocalığda yorğalıq‖, ―Qara yel‖ və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
Yüklə 13,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kitabları: ―Qocalığda yorğalıq‖, ―Qara yel‖ və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 179
(1912-1983) Şair, tərcüməçi Cəfər Bağır ( Bağırov Cəfər Səfər oğlu) Naxçıvanın Ordubad rayonundakı Dəstə kəndində, yoxsul ailədə doğulmuşdur. Kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun fılologiya fakültəsinə daxil olmuşdur. Eyni zamanda "Gənc işçi" qəzetində şöbə müdiri işləmişdir. Bu dövrdə ilk hekayələrini qələmə almışdır. "Kommunist" qəzetində şöbə müdirinin müavini (1934-1936), "Kirovabad bolşeviki" qəzetində məsul katib (1936-1937), Yazıçılar İttifaqı Gəncə fılialının məsul katibi olmuşdur. 1955-ci ildə Bakıya qayıdıb bədii yaradıcılığa başlamışdır. Oçerk, hekayə, miniatürlər yazmaqla yanaşı, bədii tərcümə ilə də məşğul olmuşdur. Onun rus dilindən etdiyi tərcümələr sayəsində oxucular T.Drayzer, P.Abrahams, A.Sent-Ekzüperi, R.Taqor, Əziz Nesin, M.Broden, A.Kamenova, S.Kardiaşvili kimi yazıçıların əsərləri ilə tanış olmuşlar. O, Azərbavcan Dövlət Nəşriyyatında bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri (1955-1960), redaktoru (1960-1966), məsləhətçi redaktor (1966-1967), bədii tərcümə redaksiyasının müdiri (1967-1973) vəzifələrində çalışmışdır. 1973- cü ilin martından fərdi təqaüdə çıxmışdır. Cəfər Bağır 1983-cü il aprelin 17-də vəfat etmişdir.
ürəyi‖ (1969), ―Bir ömür azdır‖ (1971), ―Səni görəndə‖ (1973), ―Mən yadına düşəndə‖ (1975), ―Miniatürlər‖ (1977), ―Bitməmiş gündəlikdən‖ (1979), ―Xoşbəxt o adamlar ki‖ (2014) və s. Tərcümələri: Teodor Drayzer ―Dahi‖, ―Kerri bacı‖, Berzan Yuri ―Bir məhəbbətin tarixi‖, Rabindranat Taqor ―Seçilmiş əsərləri‖. Filmoqrafiya:‖Yoxlanılmış, inanılmış...‖ (film, 1971) Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 180
oğlu) Gəncə qəzasının Şəmkir dairəsinin Seyfəli kəndində anadan olmuşdur. Gəncə Ruhani Seminariyasında (1906- 1912), Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix və filologiya fakültəsində (1922-1927) təhsil almışdır. Quba Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri (1920-1922), Gəncədə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda Azərbaycan və rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent, kafedra müdiri (1930-1933), Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının tərcümə şöbəsində redaktor (1934), "Azərbaycanfilm" studiyasında sənədli filmlər şöbəsinin müdiri (1935-1936) işləmişdir. Şeirləri 1913-cü ildən çap edilmişdir. Yaradıcılığa lirik şeirlə başlayan şairin 1916- cı ildə "Qoşma" adlı ilk kitabı çapdan çıxmışdır. 1919-cu ildə isə "Dalğa" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. Onun məşhur "İstiqlal uğrunda şeirlər" kitabı isə 1928-ci ildə İstanbulda buraxılmışdır. Əhməd Cavadın həbs edilməsindən sonra mətbuatda onun əleyhinə verilmişdir. Azərbaycanı müstəqil, doğma xalqını xoşbəxt görmək istəyən Əhməd Cavad haqsız olaraq həbs edilmiş, dəhşətli işgəncələrə məruz qalmış, 1937-ci ilin 9 oktyabrında cəza tədbirlərinin qurbanı olmuşdur.
―Azərbaycan marşı‖ (1992), ―Gəlmə Bismillah‖ (1994) və s. Haqqında olan əsərlər: Salmanlı R. ―İstiqlal şairi Əhməd Cavad haqqında‖ (2003), Rzalı R. ―Altunlar yurdudur bu kasıb ölkə‖ - ―Azərbaycan himninin müəlliflərindən biri‖ (2002), Mustafayeva G. ―Müstəqil Azərbaycan Respublikasının Əhməd Cavad yaradıcılığında rolu‖ (2006) və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
181
(1947-2011) Rüzgar Əfəndiyeva Bərdə şəhərində, qulluqçu ailəsində anadan olmuş, 3 saylı orta məktəbdə təhsil almışdır (1954-1965). Əmək fəaliyyətinə 1 saylı Bərdə uşaq bağçasında tikişçi kimi başlamışdır (1963-1965). ADU-nun filologiya fakültəsini bitirdikdən sonra (1965- 1970), Bakı şəhər 248 saylı orta məktəbdə dil-ədəbiyyat müəllimi işləmişdir (1970-1974). 1975-ci ildə―Maarif‖ nəşriyyatında korrektor, kiçik redaktor, redaktor və ―Azərbaycan dili və ədəbiyyatı dərslikləri‖ redaksiyasının müdiri (1994-2005) vəzifələrində çalışmışdır. Bədii yaradıcılığa orta məktəbdə ikən həvəs göstərmişdir. İlk mətbu şeirləri (―Könül verərsənmi?‖, ―İstərəm‖) universitet qəzetində çap olunmuşdur. Dövri mətbuatda, ədəbi almanaxlarda müntəzəm çıxış etmişdir. Şeirləri bolqar, fars, türk, rus, özbək və s. dillərə tərcümə olunub. 80-dək şeirinə musiqi bəstələnmişdir. Onun ―Axtarma məni‖ (musiqisi Bahadur Hüseynovundur) mahnısını məşhur türk müğənnisi Əməl Sayın, ―Sənli günlərim‖ i (musiqisi Oqtay Kazımovundur) isə Nəşə Qaraböcək oxuyur. O, həm də romanlar, povestlər və hekayələr müəllifidir. ―Yol gözləyənlər‖ povesti 1997-ci ildə ―İki sahil‖ qəzetində çap olunmuşdur. Ruzgar xanım həm də ―Natəvan‖ оpеrasının ariya və duеt mətnlərinin müəllifidir. Əsər 2003-cü ildə Оpеra və Balеt Tеatrında səhnəyə qоyulmuş və böyük uğur qazanmışdır. Şairə ―Araz‖ ali ədəbi (1997), ―Heyran xanım‖ ədəbi (1994), ―Qızıl qələm‖(2005), ―Nigar Rəfibəyli‖ (2006) adına mükafatların laureatıdır. R. Əfəndiyeva Azərbaycan poeziyasında xüsusi mövqeyi olan, öz dəsti-xətti ilə seçilən şairədir. Şeirləri dərsliklərə və dərs vəsaitlərinə salınmışdır. ―Rüstəm Napoleonun yavəri‖ romanı onun yaradıcılıının çoxşaxəliliyindən xəbər verir. Rüzgar Əfəndiyeva 2011-ci il də vəfat etmişdir.
(1995), ―Lalənin ləçəyi‖ (1996), ―Aydınlıqdan gedən yolda‖ (1997), ―Gedən də var, qalan da var‖ (1999), ―Xatirələr çiçəkləyəndə‖ (1999), ―Vətəndir Arifin səsi‖, ―Əbədi günəş‖ və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 182
(1927-1994) Əhməd Mirzəcəfərli Samux rayonunun Mirzəcəfərli kəndində, əkinçi ailəsində doğulmuşdur. Orta məktəbin 8-ci sinfində oxuyarkən İkinci Dünya Müharibəsi başlandığına görə təhsilini yarımçıq qoyub kolxozda işləmişdir. 42 saylı Bakı Fəhlə-Gənclər Orta Məktəbini, sonra M.F. Axundov adına Dövlət Dil və Ədəbiyyat Pedoqoji İnstitutunu bitirmişdir (1948-1950). Sonra üç il Samux rayonunun Qarasaqqal kəndində rus dili müəllimi işləmişdir. ―Bilik‖ Cəmiyyətində inspektor və ‖Kənd həyatı‖ jurnalının əməkdaşı olmuşdur. 1973-cü ildən qüvvəsini bədii yaradıcılığa həsr etmişdir. Əsərləri rus, çex, alman və polyak dillərində çap olunmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatında oçerk janrının inkişafında xidmətləri böyükdür. Oçerk müsabiqələrində dəfələrlə mükafata layiq görülmüşdür. Əhməd Mirzəcəfərli 1994-cü il aprelin 19-da Bakıda vəfat etmişdir. Kitabları: ―Altı qız‖ (1962), ―Dağlara karvan gedir‖ (1965), ―Görüş‖ (1971), ―Qırılmaz ülfət‖ (1975), ―Gülnamə‖ (1979), ―Xoşbəxtliyi qoruyun‖ (1980), ―Qarabağ hekayələri‖ (1985), ―Samux əfsanəsi‖ (1988), ―Su altında illər‖ (1990) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
183
10 May - Şair Musa Yaqubun anadan olmasının 80 illiyi, (1937)
Musa Yaqub (Yaqubov Musa Səfiməmməd oğlu) İsmayıllı rayonunun Buynuz kəndində anadan olmuşdur. Göyçay Pedaqoji Məktəbini bitirdikdən sonra Tircan kənd orta məktəbində müəllim (1957-1958), Buynuz kənd ibtidai məktəbində müəllim və direktor (1958-1967) işləmişdir. ADU-nun filologiya fakültəsində qiyabi təhsil almışdır (1967-1973). Bakıya köçəndən sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının Bədii Ədəbiyyatı Təbliğ Bürosunda direktor müavini, "Azərbaycan" jurnalında poeziya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır (1974-1978). Daha sonra İsmayıllı rayonunda çıxan "Zəhmətkeş" qəzetinin redaktoru olmuşdur (1978). Ədəbi fəaliyyətə 1957-ci ildə "Azərbaycan gəncləri" qəzetində çap olunan "İki qəlb, iki dünya" poeması ilə başlamışdır. Moldovada Sovet ədəbiyyatı, Ukrayna və Özbəkistanda Azərbaycan ədəbiyyatı günlərində və digər ümumittifaq tədbirlərində iştirak etmişdir. Azərbaycan KP İsmayıllı rayon Partiya Komitəsinin büro üzvü, rayon Xalq Deputatları Soveti ticarət və məişət xidməti daimi komissiyasınm sədri olmuşdur (1979). Milli Məclisin deputatı (1995-2000-ci illər üzrə) seçilmişdir. M.F.Axundov adına Mükafata layiq görülmüşdür.
məhəbbət yaşadır məni‖ (1970), ―Mənim kainatım‖ (1973), ―Üzü bəri baxan dağlar‖ (1977), ―Yaxşı ki, sən varsan‖ (1979), ―Bir sim üstə‖ (1983), ―İki qəlbin işığı‖ (1985), ―Mənim sevgi taleyim‖ (1988), ―Ürəyimdə yerin qaldı‖ (1992), ―Nanə yarpağı‖ (1996), ―Payızdan yaza yol varmı‖ (1999), ―Ruhumla söhbət‖ (2000), ―Bu dünyanın qara daşı ğöyərməz‖ (2007), ―Dövrün dəyirmanı‖ (2012) və s.
184
(1932-2000)
Allahverdi Tagızadə Naxçıvanın Yaycı kəndində anadan olub. Kənd məktəbini bitirdikdən sonra, Naxcıvan Muəllimlər İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur (1949). Sonra Gəncə Pedoqoji İnstitunun filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Bədii yaradıcılığa tələbəlik illərindən başlamışdır. ―Tarlada‖ adlı ilk şeiri 1955-ci ildə ―Azərbaycan gəncləri‖ qəzetində dərc edilmişdir. Bundan sonra ―Şərq qapısı‖ qəzetində şeirlərini və vətənpərvərlik mövzusunda yazdığı əsərlərini dərc etdirmişdir. Onun sonrakı həyatı Baki ilə- Azərbaycan Dövlət Xarici Dillər İnstitutu ilə baglı olmusdur. SSRİ və xarici ölkə xalqları ədəbiyyatından poetik tərcümələr etmişdir. Azərbaycan Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi kollegiyasının Fəxri Tərifnaməsinə layiq görülmüşdür (1977). Allahverdi Tağızadə 8 mart 2000-ci ildə dunyasını dəyişmişdir.
soragında‖ (1975), ―Görüş‖ (1980), ―Ömürdən nişanə‖ (1986), ―O tayda bir çinar‖ (1990) və s.
185
(1952-2010)
Eldar Nəsibli Sibirel Sibirin Baxçar rayonunun Çernişovka kəndində anadan olub. Çünki valideynləri 1948-ci ildə Sibirin Tomsk vilayətinə sürgün edilib. Valideyinləri bəraət aldıqdan sonra sürgündən öz doğma yurdlarına - Qazax rayonunun Sarıvəlli (İkinci Şıxlı) kəndinə qayıdıb və orta təhsili orada alıb. Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. Şairin "Ağacların söhbəti" adlı ilk şeri 1968-ci ildə "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzetində işıq üzü görüb. Eldar Nəsiblinin şeirləri bir çox dillərə tərcümə edib. O, uzun müddət "Elm və həyat" jurnalında məsul katib vəzifəsində çalışıb. "Mərhəmət" jurnalının baş redaktoru olub və "Azərbaycan" qəzetində bölgə müxbiri işləyib. 1982-ci ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqına üzv seçilib. E.Nəsiblinin şeirlərinin çapına respublika və İttifaq mətbuatlarında geniş yer ayrılıb. O, həm də tərcüməçidir. Marina Svetayeva, Yevgeni Yevtuşenko, Sergey Yesenin kimi bir çox tanınmış rus şairlərinin, eləcə də görkəmli rumın şairi Mixail Emneskonun əsərlərini Azərbaycan dilinə çevirib. Bir cox şerinə musiqi bəstələnib. Şair Eldar Nəsibli Sibirel 11 oktyabr 2010-cu ildə Qazaxda baş verən avtomobil qəzasında həlak olub. Kitabları: "Salam, dan ulduzu", "Məni səsləyən var", "Harayla məni", "Dünya məndən gəlib, keçir", "Bu da bir ömürdür ağlı, qaralı" "Bura Qazaxdır, oğlum!", "Turan Şərqisi" şeirlər kitablarının, "Yaddaş" poemasının və "Yaşamaq da igidlikdir" xatirə kitabının müəllifidir.
186
(1922-1984)
Dilanova Cahan Hüseyn qızı Tovuz rayonunun Öysüzlü kəndində doğulmuşdur. Gənclik dövründə Türkmənistanın Aşqabad şəhərində yaşamışdır (1938-1942). Sonra doğma vətənə qayıtmış, Tovuz şəhərində orta təhsili başa çatdırmışdır (1943). ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil almışdır (1945- 1950). Bakıda orta məktəbdə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi işləmişdir. Ədəbi fəaliyyətə 1940-cı ildən başlamış, aşıqvari (təcnis, qoşma, qoşa yarpaq, gözəlləmə) lirik şeirlərini dövri mətbuatda müntəzəm çap etdirmişdir. Onun yaradıcılığında ictimai-siyasi məzmunlu lirika da başlıca yer tutmuşdur. ―Şeirlər və poemalar‖(1954) almanaxında ―Dağlar‖ poeması çap olunmuşdur. Opera Teatrı üçün ―Etibar‖(1955) librettosunu, ―Qanqın işıqları‖, ―İlham pərisi‖ pyeslərini qələmə almışdır. Cahan Əfruz (Dilanova) həm də dramaturq idi. Onun ―İki ana‖, ―Sevgi sətirlə- ri‖, ―Şeirlər‖, ―Dağlar‖, ―İki bayram‖ kitabları rus, ispan, türkmən, hind dillərinə tərcümə olunub. Hindistanda baş verən hadisələrdən bəhs edən "Qanqın böyük dalğası", "Tahirin aqibəti" və digər əsərləri 1970-ci illərdə Moskvada səhnələşdi- rilib və böyük uğur qazanıb. "Gəldim ki, deyəm, sevirəm", "İlham pərisi" əsərləri Azərbaycanda və keçmiş SSRİ-nin başqa respublikalarında tamaşaya qoyulub. Cahan Əfruz 1984-cü il dekabrın 6-da Bakıda vəfat etmişdir.
―Xoşbəxtlikdən heç kəs ölməmişdir (1982) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
187
30 May - Şair Mirzə Ələkbər Sabirin anadan olmasının 155 illiyi, (1862-1911)
Ələkbər Zeynalabdin oğlu Tahirzadə (Sabir) Şamaxıda anadan olmuşdur. Sabir 12 yaşına qədər dini düzgün anlamayan və təbliğ etməyən mövhumatçıların yanında
oxumuş, sonra
məşhur şair Seyid Əzimin açdığı yeni üsullu məktəbə keçmişdir. Bu məktəb onun üçün faydalı olmuş, xüsüsilə biliyinin və şairlik istedadının inkişafına kömək etmişdir. Lakin bir-iki il sonra atası Ələkbəri təhsildən ayırıb öz dükanında köməkçi işlətmişdir. Ancaq elmə və ədəbiyyata həvəsi sönməyən gənc yenə oxuyub - yazmağında davam etmişdir. O, "Molla Nəsrəddin" jurnalını öz arzularına müvafiq həqiqi bir xalq jurnalı kimi qarşılamiş, onun ən fəal müəlliflərindən biri olmuşdur. Bu zamandan Cəlil Məmmədquluzadə ilə Sabir arasında qırılmaz dostluq münasibətləri yaranmışdır. 1908-ci il aprelin 11- də Bakı Quberniya Ruhani İdarəsində imtahan verən şair mayın 7-də Tiflisə getmiş, Qafqaz Şeyxülislamı İdarəsindən ana dili və şəriət müəllimi diplomu almışdır. Lakin Qoridən aldığı bir məktubdan sonra o, seminariyadan ümidini kəsməli olmuşdur. Bir müddət şair Şamaxı məktəblərindən birində köməkçi müəllim sifətilə dərs demişdir. Həmin ilin sentyabr ayında Sabir çoxdan arzuladığı "Ümid" məktəbini açmağa müvəffəq olmuşdur. Həmin məktəbdə 60-a qədər şagird oxuyurdu. 1910-cu ilin əvvəllərində Sabir Bakıya işləməyə gəlir. Əvvəlcə "Zənbur" jurnalının redaksiyasında çalışır. "Günəş" qəzeti hər həftənin cümə günü "Palanduz" sərlövhəsi ilə gülüş səhifəsi buraxırdı. Sabir bu səhifədə "Nizədar" və "Çuvalduz" imzaları ilə müntəzəm surətdə ifşaçı əsərlər çap etdirir. Şair eyni zamanda "Molla Nəsrəddin"ə də yazmaqda davam edir. Böyük şair 1910-cu ilin axırlarında ciyər xəstəliyinə tutulur və Şamaxıya qayıdır. 1911-ci ilin may ayında o,
müalicə üçün Tiflisə gedir, dostu C. Məmmədquluzadənin evində yatır. "Molla Nəsrəddin"in əməkdaşları şairə böyük qayğıkeşlik göstərirlər. M.Ə.Sabir 1911-ci il iyulun 12-də, həyatının və yaradıcılığının ən parlaq bir vaxtında vəfat edir.
M.Ə.Sabirin xatirəsinə hörmət əlaməti olaraq vəfatından bir il sonra, 1912-ci ildə arvadı Büllurnisə xanım, dostları Abbas Səhhət və M.Mahmudbəyovun səyi ilə onun şerləri "Hophopnamə" adı ilə çap olunur. Kitabları: ―Hophopnamə‖ və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 188
Tarverdiyev Fuad Cəfər oğlu İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. Orta məktəbin yeddinci sinfini bitirib Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində təhsil almışdır (1946-1951). Sonra ADU-nun filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsində təhsilini davam etdirmişdir (1951-1956). Əmək fəaliyyətinə C.Cabbarlı adına ―Azərbaycanfilm‖ kinostudiyasının xronika şöbəsində redaktor kimi başlamışdır (1956). 1957-ci ildən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verlişləri Şirkətində işləmişdir. Əvvəlcə proqram redaksiyasının baş redaktoru, sonra komitə sədrinin müavini olmuşdur (1983- 1990). Ədəbi yaradıcılığa ―Göyərçin‖ jurnalında çap etdirdiyi ―Alma‖ adlı ilk hekayəsi ilə başlamışdır. Bədii tərcümə ilə də məşğul olmuşdur. Xidmətlərinə görə ―Şərəf nişanı‖ ordeni, ―Azərbaycanın qabaqcıl maarif işçisi‖, ―Televiziya və radio əlaçısı‖ nişanları ilə təltif edilmişdir. Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər birliklərinin üzvüdür. Respublikanın Əməkdar jurnalisti (1990) fəxri adına layiq görülmüşdür.
əməliyyatı‖ (1985), ―Günüm, ayım, Günayım‖ (1989), ―Elçinurun üç səyahəti‖ (1992) və s.
Yüklə 13,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|