Kitabları: ‖Azərbaycanın maarifpərvər qadınları‖(1960), ―Canlı xatirələr‖ (1960),
―18 ay düşmən arxasında‖ (1965), ―Üç qız, üç tale‖ (1970), ―Nurlu ömürlərin
dastanı‖ (1975), ―İşıqlı ömürlər, kövrək talelər‖ (1991), ―Hər sətirdə bir tarix‖
(1994), ―‖Qadın, gözəllik və ülviyyət‖ (2001) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur – “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik
məlumat kitabı, Bakı, 2011.
244
Xarici ədəbiyyat
24 İyul - Fransız yazıçısı Aleksandr Dümanın anadan olmasının 215 illiyi ,
(1802-1870)
Fransız yazıçısı, dünyada ən çox oxunan və başqa
dillərə tərcümə olunan Aleksandr Düma çox məhsuldar
yazıçı olmuş, müxtəlif janrlarda yazmışdır. Onun əsərləri
100-dən çox dilə tərcümə olunmuşdur. O, yazıçılıq
karyerasına pyeslər yazmaqla başlamışdır. Dümanın
əsərləri 100.000 səhifədən çoxdur. Onun ən məşhur
romanları – ―Qraf Monte-Kristo‖ və ―Üç muşketyor‖
yazıçıya böyük şöhrət qazandırmışdır. Onun oğlu da yazıçı
olduğu üçün adına ―Ata‖ sözü də əlavə olunur ki, səhv
salınmasın.
Aleksandr Düma 1802-ci ildə general Tom Aleksandr Dümanın ailəsində
anadan olmuşdur. Gənc yaşlarından dramaturq olmağa qərar verir. Onun yazdığı
―III Henrix və onun sarayı‖ dramı 1829-cu ildə tamaşaya qoyulur və uğur qazanır.
Onun ―Antoni‖ pyesi də 1831-ci ildə böyük uğurla tamaşaya qoyulur. 1851-ci ildə
çevriliş zamanı Belçikaya qaçır və burada özünün ―Memuarlar‖ını qələmə alır.
1858-1859-cu illərdə Rusiyaya səfəri çərçivəsində Qafqazda da olur. Parisə
qayıdan Düma bu səfərdən aldığı təəssüratları öz həmvətənləri ilə bölüşmək
arzusunda olur. Bu məqsədlə o, özünün mətbəəsini açır və artıq 1859-cu ilin
aprelindən ―Qafqaz. Gündəlik nəşr olunan səyahətlər və romanlar qəzeti‖nin
nəşrinə başlayır. Həmin il ―Qafqaz‖ Parisdə ayrıca kitab kimi də çapdan çıxır.
Səyahət haqında təəssüratlar 1859-cu ildə Parisdə, 1861-ci ildə Tiflisdə rus dilində,
1862-ci ildə isə Nyu-Yorkda ingilis dilində çapdan çıxır.
Yazıçı ən məşhur romanları olan ―Qraf Monte Kristo‖ (1844-1845), ―Üç
muşketyor‖ (1844), ―İyirmi ildən sonra‖ (1845), ―Kraliça Marqo‖ (1845),
―Qrafinya de Monsoro‖ (1846) və s. əsərləri dəfələrlə ekranlaşdırılmışdır.
Aleksandr Düma 5 dekabr 1870-ci ildə vəfat etmişdir.
Kitabları: ―Üç müşketyor‖ (1844), ―Qraf Monte Kristo‖ (1845-46), "İki Diana"
(1846), "Kraliça Marqo" (1845), "Qara zanbaq" (1850), "Qafqaz səfəri: Bakı" və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
245
26 İyul - Amerika yazıçı Pol Uilyam Qellikonun anadan olmasının 120 illiyi,
(1897-1976)
Amerika yazıçı Pol Uilyam Qelliko Nyu-Yorkda, Avstriyadan Amerikaya
mühacirət etçiş italyan ailəsində anadan olmuşdur. Gələcək yazıçının pianoçu olan
atası oğlunu musiqiçi kimi görmək istəyir, lakin gənc Pol həkim olmağı qərara alır.
Bütün planların əksinə olaraq, o, 1921-ci ildə Kolumbiya Universitetini incəsənət
bakalavrı ixtisası üzrə bitirir. Sonralar özünün yazdığı kimi o, uşaqlıqdan yazıçı
olmağı arzulayırdı. Lakin gənc yazıçının inadla müxtəlif jurnalların redaksiyalarına
göndərdiyi hekayələri isə geri qayıdırdı.
Müxtəlif peşələri sınaqdan keçirən Pol Qelliko 1936-cı ildə Avropaya köçür
və özünü yazıçılığa həsr edir. 40-cı illərdə o, şöhrətlənir, bu məşhurluğa isə nəşr
etdirdiyi ―Qar qazı‖ kitabı səbəb olur. Bundan sonra onun bütün kitabları
bestsellerə çevrilir. Bu əsərlərdən ən məşhurları – ―Cenni‖, ―Yeddi gəlinciyə
məhəbbət‖, ―Tomasina‖, ―Missis Harris üçün güllər‖, ―Missis Harris Nyu-Yorka
gedir‖ və s.-dir. P.Qelliko heyvansevər olmuş, xüsusən pişikləri çox sevmişdir.
Onun evində 23 pişik yaşayırdı. ―Cenni‖ və ―Tomasina‖ adlı maraqlı nağılların
yaranmasına da məhz bu heyvanlar səbəb olmuşlar. Yazıçının əsərlərinin
əksəriyyəti ekranlaşdırılmışdır.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
246
İncəsənət
18 İyul - Xalq rəssamı, heykəltəraş Tokay Məmmədovun anadan olmasının
90 illiyi , (1927)
Tokay Həbib oğlu Məmmədov Bakıda anadan
olmuşdur. Atası Həbib Qurban oğlu Məmmədov
texniki elmlər doktoru, anası Zivər xanım isə
Azərbaycanın ilk qadın heykəltəraşı olub. İlk təhsilini
anasından alıb. 1942-ci ildə yeddinci sinfi bitirdikdən
sonra Tokay Bakı Rəssamlıq Məktəbinə imtahan
verir. O zaman Bakı Rəssamlıq Məktəbinin nəzdində
heykəltəraşlıq şöbəsi yenicə təşkil edilmişdi. 1945-ci
ildə Tokay Məmmədov Əzim Əzimzadə adına Bakı
Rəssamlıq Məktəbinin üçüncü kursunu bitirərək Leninqrad şəhərinə gedir və
İ.E.Repin adına Rəssamlıq Akademiyasının heykəltəraşlıq fakültəsinə qəbul
olunur. Ali təhsil aldığı dövrdə, yəni 1947-ci ildə Azərbaycanın xalçaçı
rəssamı Lətif Kərimovun portret büstünü hazırlayır. T. Məmmədov 1948-ci
ildə Moskvada təşkil edilmiş sərgidə rus şərqşünaslığının banisi, görkəmli
Azərbaycan alimi Mirzə Kazımbəyin portretini nümayiş etdirir. O, 1953-cü ildə ilk
dəfə ağacdan Azərbaycanın dahi şairi Nizami Gəncəvinin təsvirini yonub. Bu
qəbilədən onun "Səməd Vurğun", "Xalq rəssamı Qəzənfər Xalıqov", dövlət
xadimi, həkim və yazıçı "Nəriman Nərimanov", uzunömürlü azərbaycanlı "Şirəli
Müslümov" və başqa portretlərini qeyd etmək olar. Onun Azərbaycanda opera
yanrının əsasını qoymuş, musiqiçi alim "Üzeyir Hacıbəyov", ―Xalq rəssamı
Rüstəm Mustafayev", qadın rəssamımız "Vəcihə Səmədova", ―yazıçı Süleyman
Rəhimov", polyak bəstəkarı "F.Şopen" və Avstriya bəstəkarı "V.A.Motsart" kimi
dahilərin büst - portretlərini qeyd etmək olar. 1960-ci ildə dahi bəstəkar Üzeyir
Hacıbəyovun heykəlini Konservatoriya binası qarşısında qoyurlar. Heykəltəraş
monumental sahədə həmçinin Azərbaycan şairi İmaməddin Nəsiminin abidəsini
yaradıb. Tokay Məmmədov yaradıcılığının ilk günlərindən başlayaraq
heykəltəraşlığın qabartma sahəsində bir çox insanın surətlərini canlandırıb. Bu
qabartmalardan ən dəyərlisi Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadənin
portretidir. T.Məmmədov xalq qəhrəmanı Koroğlunun obrazı üzərində on ildən
çox işləyib.
Tokay Məmmədov yaratdığı əsərlərə görə 1978-ci ildə SSRİ Dövlət Mükafatı,
1982-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Mükafatına layiq görülüb. O, həmçinin "Şərəf
nişanı", "Xalqlar dostluğu", "Şöhrət" ordenləri ilə təltif olunub.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
247
Milli Qəhrəmanlar zirvəsi
2 İyul - Azərbaycanin Milli Qəhrəmanı Qəmbərov Ramiz Bulud oğlunun
anadan olmasının 55 illiyi, (1962-1992)
Ramiz
Qəmbərov
Şuşa
şəhərində
anadan
olmuşdur. 1979-cu ildə H.Hacıyev adına Şuşa şəhər
orta məktəbini bitirmişdir. 1980-ci ildə hərbi xidmətə
çağırılmış, 1982-ci ildə ordudan tərxis olunaraq Şuşaya
qayıtmışdır. 1986-cı ildə Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri
İnstitutuna daxil olmuşdur. Amma təhsilini başa çatdıra
bilməmişdir. Erməni təcavüzkarlarının başlatdığı Qarabağ
müharibəsi minlərlə qeyrətli Azərbaycan oğulları kimi
Ramizi də torpaqlarımızın müdafiəsinə qalxmağa məcbur
etmişdir.
Ramiz 1988-ci
ildən
xalq
hərəkatına
qoşulmuşdur. O, 1992-ci ildə könüllü özünümüdafiə
batalyonu yaratmış və bu batalyonun başçısı olmuşdur. Onun taboru Şuşa
şəhərinin, Kərkicahan, Kosalar, Nəbilər, Qaybalı, Malıbəyli, Quşçular, Göytala
kəndlərinin müdafiəsində mərdliklə vuruşmuşdur. 29 aprel 1992-ci ildə erməni
işğalçıları Kosalar və Kərkicahan kəndləri yaxınlığındakı postlara hücum edən
zaman Ramiz Qəmbərovun taboru döyüşə atılmış və bu döyüşdə cəsur komandir
ağır yaralanmışdır. Bir gün sonra, 30 aprel 1992-ci ildə o, dünyasını dəyişmişdir.
Ramiz Qəmbərov Şuşa şəhərində dəfn edilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 iyun 1992-ci il tarixli 833 saylı fərmanı
ilə Qəmbərov Ramiz Bulud oğlu ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
adına layiq görülmüşdür.
Bakı şəhərindəki küçələrdən biri onun adını daşıyır. Ramiz Qəmbərov
haqqında rejissor Kəmalə Musazadənin quruluşunda ―Şuşalı şəhid‖ adlı film
çəkilib.
Göz açdığım qədim torpaq,
Dayağımsan sən dünyada.
Doğma anam, ey mehriban,
Ey qəhrəman, Azərbaycan!
Şəhidlərin al qanından,
Lalə açmış yollar ilə,
İstiqlalın sabahına
Qürurla get, Azərbaycan!
Nəbi Xəzri
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
248
26 İyul - Milli Qəhrəman Asif Yusif oğlu Məhərrəmovun anadan olmasının
55 illiyi, (1952-1994)
Asif Yusif oğlu Məhərrəmov (Fred Asif) Ağdam
şəhərində anadan olub. On bir uşağı olan bir ailənin ilki
idi. Uşaqlıqdan boks və futbolla məşğul olub. 1969-cu
ildə Ağdam şəhər 1 saylı orta məktəbi bitirib, Ağdam
Dəzgahqayırma Zavodunda fəhlə kimi əmək fəaliyyətinə
başlayıb. 1991-ci ilin 15 noyabrında ―Haqq Cəbhəsi‖
batalyonunu yaradıb. Qardaşları Ədalət, Səxavət, Bəhlul
və Mahir də onun batalyonunda döyüşüblər. 1991-ci il 31
dekabr Xramort kəndinin
azad
edilməsində
xüsusilə
fərqlənib. Ağdamın Muradbəyli kəndi ərazisindəki hərbi
hissəni müxtəlif siyasi qüvvələr dağıdıb, ordakı silah-sursatdan hakimiyyət
uğrunda mübarizədə istifadə etmək istəyən zaman Fred Asif bunun qarşısını alıb.
Sonra öz batalyonunu həmin hərbi hissənin ərazisində yerləşdirib və ordakı sursat
yalnız Azərbaycanın müdafiəsi üçün istifadə olunub. Azərbaycan Respublikasının
müdafiə naziri Dadaş Rzayevin sərəncamı ilə Asifə polkovnik-leytenant hərbi
rütbəsi verilib. Asifin hərbi təhsili olmamasına baxmayaraq, o, 859 saylı
batalyonun ilk komandiri olub. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən
gecə Xocalı əhalisini xilas etmək üçün Ağdam-Əsgəran istiqamətində dəhlizin
açılmasında batalyonu ilə iştirak edib. Həmin ilin mart ayının 20-də Füzuli
şəhərini öz batalyonunun köməyi ilə düşməndən qoruyub. 1993-cü ilin 27
oktyabrında Asif Şelli uğrunda gedən döyüşdə iştirak edib, onun səhhəti vərəmə
görə ağırlaşıb, hərbi hissəni təhvil verərək və müalicəyə gedib. Lakin 1 iyul 1994-
cü ildə vərəmdən vəfat edib. Bakıda II Şəhidlər xiyabanında dəfn edilib.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 dekabr 1992-ci il tarixli 350 nömrəli
Fərmanı ilə Məhərrəmov Asif Yusif oğlu Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına
layiq görülüb.
Bakıdakı küçələrdən biri onun adını daşıyır. 2007-ci ildə X siniflər üçün nəşr
edilən ―İbtidai hərbi hazırlıq‖ dərslikliyinə ilk dəfə olaraq Fred Asif haqqında
məlumat daxil edilib. 2008-ci ildən Fred Asif adına İnkişaf Fondu fəaliyyət
göstərir.
Yandır haqqın məşəlini, aləm nura dönsün,
Çıxsın yağı düşmən önünə, ərlər öyünsün,
Üçrəngli bayrağı qaldır, dünyada görünsün.
Çal cəngini, olsun yağının bağrı qızıl qan,
Azərbaycan, türkün Vətəni, can sənə qurban.
Ələkbər Sadiq
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
249
30 İyul - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əliyev Nadir Alış oğlunun anadan
olmasının 55 illiyi, (1962-1993)
Əliyev Nadir Alış oğlu Ağdam rayonunun
Əliağalı kəndində doğulub. 1977-1981-ci illərdə Bakı
Politexnik Texnikumunda təhsil alıb.
1991-ci ildə DTK-nın F.E.Dzerjinski adına Ali
Məktəbini, 1993-cü ildə isə Bakı Dövlət Universitetinin
hüquq fakültəsini bitirib. 1991-ci ildən Mili Təhlükəsizlik
Nazirliyində həqiqi hərbi xidmətdə olan N.Əliyev 1991-
ci ilin sentyabr ayından dekabr ayınadək Azərbaycan
DTK-nın (1991-ci ilin noyabr ayından MTN-nin) Mardakert
(Ağdərə) rayon bölməsində, 1992-ci ildən isə Azərbaycan
Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin Qarabağ üzrə İdarəsinin Ağdərə
Rayon Bölməsində baş əməliyyat müvəkkili işləyib. 1993-cü ilin yanvar ayında
MTN-nin Ağdam Rayon Şöbəsinə baş əməliyyat müvəkkili təyin olunub. Ağdərə
uğrunda döyüşlərin qızğın dövründə cəbhə bölgəsinə ezam edilməsi üçün
könüllü surətdə rəhbərliyə raportla müraciət edib, MTN-nin xüsusi təyinatlı hərbi
dəstəsinin tərkibində Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndində gedən döyüşlərdə
rəşadət göstərib, Ağdam rayonunun Qiyaslı kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə
düşmənə əsir düşməmək üçün sonadək müqavimət göstərib və qəhrəmancasına
həlak olub. Ailəli idi. İki övladı var. Bakı şəhərinin Şəhidlər xiyabanında dəfn
edilib.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 oktyabr 1994-cü il tarixli 218 saylı
Fərmanı ilə Əliyev Nadir Alış oğlu ölümündən sonra Azərbaycan Milli Qəhrəmanı
adına layiq görülüb.
Suraxanı rayonundakı 282 saylı orta məktəb qəhrəmanın adını daşıyır.
Yaşadığı binanın önünə xatirə lövhəsi vurulub.
Od ürəkli , od nəfəsli diyarımsan
Ocağına canım qurban , Azərbaycan !
Əzilsən də , əyilməyən vüqarımsan
Bu çağına canım qurban , Azərbaycan !
Savaşlardan alnıaçıq çıxan zaman
Tarixlərə bağışladın neçə qurban.
Hər qonşuda bir parçası əsir qalan
Torpağına canım qurban , Azərbaycan !
Nəriman Həsənzadə
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
250
AVQUST
Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar
1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü, (2001)
3 Avqust - Ümumdünya Qarpız Günü
5 Avqust - Hərbi Donanma Günü, (1996)
5 Avqust - Beynəlxalq İşıqfor Günü, (1914)
8 Avqust - Beynəlxalq Alpinizm Günü, (1786)
12 Avqust - Beynəlxalq Gənclər Günü, (1999)
15 Avqust - ―Allo‖ sözünün ad Günü, (1877)
18 Avqust - Sərhəd Qoşunları Günü, (2002)
26 Avqust - Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Günü, (2010)
Bu tarixi unutmayaq
23 Avqust - Cəbrayıl rayonunun işğalı günü, (1993)
23 Avqust - Füzuli rayonunun işğalı günü, (1993)
31 Avqust - Qubadlı rayonunun işğalı günü, (1993)
Yubilyar yazıçı və şairlər
Şair Rüfət Zəbioğlunun 85 illiyi, (06.08.1932 - 20.07.1983)
Şair Hafiz Əlinin 80 illiyi, (08.08.1937)
Tərcüməçi Beydulla Musayevin 110 illiyi, (10.08.1907 - 23.06.1979)
Şair Vilayət Rüstəmzadənin 80 illiyi, (12.08.1937 - 26.02.2001)
Xalq şairi Mirvarid Dilbazinin 105 illiyi, (19.08.1912 - 12.07.2001)
Yazıçı İslam Ağayevin 85 illiyi, (20.08.1932 - 27.01.2014)
Şair Davud Nəsibin 75 illiyi, (25.08.1942 - 26.03.2003)
Ədəbiyyatşünas, publisist Qəzənfər Paşayevin 80 illiyi, (27.08.1937)
Şair İsgəndər Coşğunun 90 illiyi, (1927 - 10.12.1996)
Xarici ədəbiyyat
Belçika yazıçısı Moris Meterlinkin 155 illiyi, (29.08.1862-06.05.1949)
İncəsənət
Xalq artisti, müğənni Müslüm Maqomayevin 75 illiyi, (17.08.1942-25.10.2008)
Xalq artisti, dirijor Niyazinin 105 illiyi, (20.08.1912-02.08.1984)
Milli qəhrəmanlar zirvəsi
Əliyev Ehtiram İsrayıl oğlunun 45 illiyi, (01.08.1972)
Nəcəfov Yunis İsa oğlunun 50 illiyi, (31.08.1967)
251
Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar
1 Avqust - Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü, (2001)
“Dil hər bir xalqın mənəvi sərvəti, qürur yeridir.Tarixin sınağından çıxıb
cilalana-cilalana bu günümüzədək gəlib çatan Azərbaycan dili də bizim hər
birimiz üçün ana laylası kimi əziz və müqəddəsdir. Öz ana dilini bilməyən
adamlar şikəst adamlardır...”
Ümummilli lider Heydər Əliyev
Ulu əcdadlarımız olan albanların 52 hərfdən ibarət
əlifbası vardı. Ölkəmizdə İslam dininin yayılması ilə
əlaqədar ərəb əlifbasından geniş istifadə olunmuş, yüz
illər boyu ərəb dili din, elm və təhsil dili rolunu
oynamışdır. Lakin əsrlərlə müxtəlif xalqların mədəni
əlaqələrinə xidmət etmiş ərəb qrafikası dilimizin səs
sistemini dolğunluğu ilə əks etdirə bilmir, onun
quruluşu və xarakteri haqqında tam aydın təsəvvür
yaratmırdı. Bu çatışmazlıqlar M. F. Axundzadə başda olmaqla, dövrün mütərəqqi
maarifçi ziyalılarında əlifba islahatı keçirmək ideyaları yaratmışdı. Lakin o vaxt bu
ideyanı həyata keçirmək mümkün olmamışdı.1922-ci ildə Azərbaycan
hökumətinin qərarı ilə Yeni Əlifba Komitəsi yaradıldı. Bu komitəyə Azərbaycan
(türk) dili üçün latın qrafikalı əlifba tərtib etmək tapşırığı verildi. Bu, yeni əlifbaya
keçilməsi yolunda atılmış ilk ciddi addım oldu. 1923-cü ildən etibarən latın
qrafikalı əlifbaya keçmə prosesi sürətləndirildi. 1926-cı ildə keçirilmiş Birinci
Ümumittifaq Türkoloji Qurultayın tövsiyəsinə əsasən, 1929-cu il yanvarın 1-dən
etibarən Azərbaycanda kütləvi şəkildə latın qrafikalı əlifba tətbiq edildi. Lakin
Türkiyə Cümhuriyyətində də latın qrafikalı əlifbaya keçilməsi və bunun
nəticəsində SSRİ-də və xaricdə yaşayan türk xalqları arasında mədəni əlaqələrin
güclənməsi qorxusu Sovet imperiyası rəhbərliyində Azərbaycan əlifbasının
yenidən dəyişdirilməsi planlarını yaratdı.1940-cı il yanvarın 1-dən kiril qrafikalı
əlifbaya keçmək haqqında qərar qəbul olundu. Sonralar kiril qrafikasının
Azərbaycan dilinin fonetik səs sisteminə uyğunlaşdırılması üçün Azərbaycan kiril
qrafikasında müəyyən dəyişikliklər aparıldı. Yarım əsrdən çox bir müddət ərzində
kiril qrafikası ilə Azərbaycan elmi və mədəniyyətinin qiymətli nümunələri
yaradıldı. Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra latın qrafikalı
Azərbaycan əlifbasının bərpası üçün tarixi şərait yarandı. Nəticədə 1992-ci ildə
latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının tətbiqi barədə Qanun qəbul olundu. 2001-ci
ildə isə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçid başa çatdırıldı.
Latın qrafikalı əlifbanın tətbiqinin Azərbaycan Respublikasının siyasi
həyatında, yazı mədəniyyətimizin tarixində mühüm hadisə olduğunu nəzərə alaraq
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev 2001-ci il avqustun 9-da fərman
imzalamışdır. Bu fərmanla avqustun 1-i Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan
Əlifbası və Azərbaycan dili Günü elan edilmişdir.
İnternetdə:
www.books.google.com
252
3 Avqust - Ümumdünya Qarpız Günü
Qarpız günü ilk dəfə avqustun 3-də Amerikada qeyd olunmuşdur. Bu
ölkənin, xüsusən latınamerikalı əhalisi qarpızı çox sevirlər. Orada bu şirin və dadlı
meyvə yay pikniklərinin zəruri atributlarından biridir. Ümumiyyətlə, qarpızı kim
sevmir ki? Bu böyük, orqanizmin susuzluğunu yatıran, təravət verən meyvə 90%
sudan ibarətdir. Şirin olmasına baxmayaraq, kalorisi az olan qarpızın bayramının
kim və nə zaman təyin edildiyi məlum deyil.
Qabaqkimilər fəsiləsindən olan qarpız birillik bostan bitkisidir. Qarpızın
qabığı müxtəlif rəngdə ola bilər: ağ və sarı rəngdən tünd yaşıla qədər. Üzərində isə
ləkə, zolaq və s. formalarda şəkilləri olur. Hazırda dünyanın 90-dan çox ölkəsində
qarpızın 1200-dən çox növü becərilir. Qarpızın vətəni Cənubi Afrika hesab olunur.
Hətta Qədim Misirdə aparılan qazıntılar sübut etmişdir ki, orada qarpız becərilib.
Qədim Misir miflərində və papiruslar üzərindəki qədim reseptlərdə bu meyvənin
adı çəkilir. Qarpız Qədim Romada da məlum idi. Qədim Çinə ticarət gəmiləri
vasitəsilə aparılan qarpız orada da sevilmişdir. Bu gün də dünyada qarpızın ən çox
becərildiyi yer Çindir. Qarpız Rusiya və Avropada təxminən XI-XII əsrlərdə (bəzi
faktlara görə, XIII-XIV əsrlərdə), Amerikada isə XVI əsrdə peyda olmuşdur.
Qarpızı sevənlər çox olduğu üçün bu günü qeyd etmək onlara əlavə bayram
əhval-ruhiyyəsi yaşadır.
Dostları ilə paylaş: |