Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu IL tarixli

Xroniki arterial hipertenziya – hamiləliyin 20-ci həftəsinə 

qədər mövcud olan və doğuşdan 6 həftə keçdikdən sonra saxlanılan 

hipertenziyadır. 

Hestasion arterial hipertenziya – hamiləliyin 20-ci həftəsindən 

sonra arterial təzyiqin yüksəlməsidir. 

Preeklampsiya – adətən arterial təzyiqin yüksəlməsi və 

proteinuriya ilə müşayiət olunan polisistem sindromdur. 

Preeklampsiyanın hamilələr arasında yayılma tezliyi 5-7%-dir. 

Hamiləliyin bu ağırlaşması yüngül formada olduqda əksərən ana və 

dölün sağlamlığına ciddi təsir göstərmir. Preeklampsiyanın ağır 

forması isə ana və dölün vəziyyətində ciddi pozğunluqlar törədərək, 

hətta ölümlə belə  nəticələnə bilər. Ağır preeklampsiya zamanı ilk 

növbədə böyrəklər, qaraciyər, qanın laxtalanma sistemi, baş beyin, 

cift zədələnir. Preeklampsiyanın inkişafı zamanı  əlamətlər kifayət 

dərəcədə  aşkar (arterial təzyiqin yüksəlməsi, epiqastral nahiyədə 

ağrıların olması, proteinuriya ) və ya nəzərə çarpmayan (məsələn, 

qanda trombositlərin sayının tədricən azalması, qaraciyərin 

funksiyasının pozulması) ola bilər. Preeklampsiyanın erkən aşkar 

edilməsi üçün hamiləyə müntəzəm doğuşaqədər nəzarətin aparılması 

olduqca vacibdir. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

7

Eklampsiya –  preeklampsiyası olan hamilələrdə digər beyin 

pozğunluqlarının təzahürləri (epilepsiya və ya beyindaxili qansızma) 

ilə  əlaqəli olmayan, bir və daha artıq qıcolmanın meydana 

çıxmasıdır. 

Epidemiologiya 

Hamiləlik zamanı hipertenziv vəziyyətlər ana ölümünün aparıcı 

səbəbləri arasında ikinci yerdə qalmaqdadır. Hər il dünyada 63000-ə 

yaxın hamilə qadın preeklampsiya və eklampsiyadan dünyasını 

dəyişir ki, bu da ÜST-nün (2006) məlumatına əsasən ana ölümünün 

strukturunda 16% təşkil edir (UNDP/UNFPA/WHO/World Bank 

Special Programme, 2006). 

Amerika Mama Ginekoloqlar Cəmiyyətinin məlumatına (2002) 

əsasən hamiləlik zamanı hipertenziv vəziyyətlər 12-22% hallarda 

hamiləliyin gedişini ağırlaşdırır və ana ölümü səbəblərinin 

strukturunda 17,6% təşkil edir. 

Etiologiya 

Hamiləlik zamanı hipertenziv vəziyyətlərin yaranmasını izah 

edən bir sıra nəzəriyyələr mövcuddur (endotelial, neyrogen, 

tromboksan-prostasiklin, hormonal, immunoloji, plasentar, genetik). 

Müəyyən olunmuşdur ki, preeklampsiyanın inkişafı üçün zəmin artıq 

hamiləliyin ilkin mərhələlərində yaranır. Lakin hipertenziv 

vəziyyətlərin yaranmasının dəqiq səbəbi məlum deyil.