Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi

 
 
 
 
 
 
 
 
Sanitariya-epidemioloji 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
qaydalar və normativlərə 
Əlavə 6 
 
 
6. BALIQLARIN, XƏRÇƏNGKIMILƏRIN, MOLYUSKALARIN, SUDA-QURUDA 
YAġAYANLARIN, SÜRÜNƏNƏLƏRIN VƏ ONLARIN EMAL MƏHSULLARININ 
PARAZITOLOJI TƏHLÜKƏSIZLIK GÖSTƏRICILƏRI* 
 
 
                                                                                                                                                                                                           
Cədvəl 1 
 
Şirin su balıqları və onların emal məhsulları 
 
Ġn-
deks 
Məhsul qrupları 
 
Parazitoloji göstəricilər və onların yol verilən miqdarının həddi
 
 
Sürfələr diri Ģəkildə 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
1. 
Karp fəsiləsi 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
- 
2. 
Durnabalığı fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
3. 
Xanı balığı fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
- 
4. 
Qızılbalıq fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
5. 
Alabalıq fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
6. 
Xarius fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
7. 
Treska fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
8. 
Nərə fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/
v 
- 
- 
9. 
İlanbalığı fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
10. 
Xil balığı fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
11. 
Naqqa fəsiləsi 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
12. 
I-II  bəndlərində  göstərilən 
fəsilələrin balıqlarından farş 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v 
y/v 
13. 
I-II  bəndlərində  göstərilən 
fəsilələrin 
balıqlarından 
konservlər və preservlər 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v  
y/
v 
y/v 
y/v 
14. 
I-II  bəndlərində  göstərilən 
fəsilələrdən qızardılmış, 
şirə gəzdirilmiş,duzlanmış, 
marinada qoyulmuş,hisə 
 verilmiş,qaxac edilmiş 
 balıqlar 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v   y/v 
y/v 
y/v 
y/
v 
y/v 
y/v 
15. 
Balıq fəsilələrinin kürüləri: 
15.1. 
Durnabalığı,xanıbalığı, treska 
(nalim cinsi),xarius 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
15.2. 
Qızılbalıq 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
15.3. 
Alabalıq 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
15.4. 
Nərə (Amur hövzəsi,Volqa 
 aşağı axarı,Xəzər dənizi) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
y/v 
 
 
 
 
Qeyd: 1) y/v –yol verilmir (diri sürfələr) 
           2) parazitlərin sürfələri 
 
trematod 
sestod 
nematod 
3-opictorxislər 
12-difillobotriumlar 
13-anizakislər 
4-klonorxislər 
 
14-kontrasekumlar 
5-psevdamfistlər 
 
15-dioktofim 
6-metaqonimuslar 
 
16-qnatostom 
7-nanofietuslar 
 
 
8-exinoxazmuslar 
 
 
9-metorxislər 
 
 
10-rossikotremlər 
 
 
11-apofaluslar 
 
 
 
 
 

121 
 
Cədvəl 2 
 
 
Kürü tökmək üçün miqrasiya edən  balıqlar və onların emal məhsulları 
 
 
Ġndeks 
Məhsul qrupları 
 
Parazitoloji göstəricilər və onların yol verilən miqdarının həddi
 
 
Sürfələr diri Ģəkildə 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1. 
Qızılbalıqlar 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
2. 
Uzaq Şərq qızılbalıqları 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
3. 
1 və 2 bəndlərində göstərilən 
fəsilə balıqlarından qiymə: 
                      bənd 1 
                       bənd2 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
4. 
1  və  2  bəndlərində  göstərilən 
fəsilə balıqlarından konservlər və 
preservlər: 
                                   bənd 1 
                                    bənd 2 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
5. 
1  və  2  bəndlərində  göstərilən 
fəsilələrdən 
qızardılmış,şirə 
gəzdirilmiş,duzlanmış  marinada 
qoyulmuş,  hisə  verilmiş  qaxac 
edilmiş balıqlar: 
                                   bənd 1         
                                   bənd 2                             
                                                                                   
 
 
 
- 
 
 
 
y/v 
 
 
 
y/v 
 
 
 
- 
 
 
 
- 
 
 
 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
6. 
1  və  2  bəndlərində  göstərilən 
balıqların kürüləri 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
 
Qeydlər: 1) y/v- yol verilmir (sürfələr diri şəkildə) 
2)  Parazitlərin sürfələri: 
 
trematod 
sestod 
nematod 
skerbn 
3-nanofietuslar 
4-difillobotrium 
5-anizakis 
7-bolbozom 
6-kontrasekum 
8-korinozom 
                                                                                                                                                                                                                                 
                                                                                                                                                                                                            
   Cədvəl 3 
Dəniz balıqları  və onların emal məhsulları                                                                                   
 
Ġndeks 
Məhsul qrupları 
 
Parazitoloji göstəriciləri və yol verilən miqdarının həddi
 
 
 
 
Sürfələr diri Ģəkildə 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
Dəniz balıqları,o cümlədən vətəqə rayonları və  fəsilələr üzrə 
1. 
Barents dənizi 
1.1. 
Keçid  qızılbalıqlar 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
1.2. 
Koryuşka 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
1.3. 
Siyənək 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
1.4. 
Treska 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
1.5. 
Skorpen 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
1.6. 
Kambala 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2. 
Şimali Atlantika 
2.1. 
Koryuşka 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.2. 
Siyənək 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
2.3. 
Treska 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.4. 
Makrurus 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.5. 
Merluza 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.6. 
Skumbriya 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
2.7. 
Skorpen 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.8. 
Kambala 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
3. 
Cənubi Atlantika 
3.1. 
Merluza 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
3.2. 
Stavrida 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
3.3. 
Voloxvost 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
4. 
Baltik dənizi 
4.1. 
Koryuşka 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
4.2. 
Siyənək 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 

122 
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
4.3. 
Treska 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
5. 
Qara, Azov, Aralıq dənizləri 
5.1. 
Xulbalıq 
- 
y/v 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
5.2. 
Kefal 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
6. 
Subantraktika,Antraktika 
6.1. 
Treska 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
6.2. 
Merluza 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
6.3. 
Oşibnievie 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
6.4. 
Nototenie 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
6.5. 
Ağqanlı 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
7. 
Hind okeanı 
7.1. 
Stavrida 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
7.2. 
Skumbriya 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
7.3. 
Neteperie 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
8. 
Sakit okean 
8.1. 
Qızılbalıq 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
y/v 
y/v 
8.2. 
Ançous 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
8.3. 
Siyənək 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
8.4. 
Stavrida 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
8.5. 
Terpuqovıe 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
y/v 
- 
8.6. 
Kambala 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
y/v 
- 
8.7. 
Skorpen 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
8.8. 
Beriks  
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
8.9. 
Qempil 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
8.10. 
Tunes (skumbriya) 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
8.11. 
Treska 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
9. 
1-8 
bəndlərində 
göstərilən  fəsilələrin 
balıqlarından qiymə 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
10. 
1-8 
bəndlərində 
göstərilən  fəsilələrin 
balıqlarından konserv-
lər və  preservlər 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
11. 
1-8 
bəndlərində 
göstərilən  fəsilələrdən 
qızardılmış,şirə gəzdi- 
rilmiş,duzlanmış,mari- 
nada qoyulmuş,hisə 
verilmiş,qaxac edilmiş 
balıqlar 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
y/v 
12. 
Treska,mintay kürüsü 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
13. 
Treska qara ciyəri 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
 
Qeyd: 1) y/v –yol verilmir (diri sürfələr) 
2)parazitlərin sürfələri: 
 
trematod 
sestod 
nematod 
skrebn 
3-nanofietuslar 
8-difillobotriumlar 
11-anizakislər 
14-bolbozom 
 
4-heterofietuslar 
9-diploqonoporuslar 
12-kontrasekumlar 
15-korinozom 
 
5-kriptokortiluslar 
10-piramikosefaluslar 
13-psevdoterranlar 
 
 
6-rossikotremlər 
 
 
 
 
7-apofaluslar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

123 
 
                                                                                                                                                                                                                  
Cədvəl 4 
 
Xərçəngkimilər,dəniz molyuskaları,suda-quruda yaĢayanlar,sürünənlər və onların emal məhsulları 
 
Ġndeks 
Məhsul qrupları 
Parazitoloji göstəricilər və onların yol verilən 
miqdarının həddi 
Sürfələr diri  Ģəkildə 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
1. 
Xərçəngkimilər və onların emal məhsulları: 
 
1.1. 
Uzaq Şərq (Rusiya,Koreya yarım adası,Çin,ABŞ-ın 
su hövzələrindən xərçənglər 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
1.2. 
Uzaq  Şərqin  (Rusiya,  Koreya  yarımadası)  su 
hövzələrindən şirin su krevetləri 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
1.3. 
Şirin su krabları (Rusiyanın Uzaq şərq, Cənub-şərqi 
Asiya  ölkələri,  Şri-lanka,  Mərkəzi  Amerika,  Peru, 
Liberiya,  Niqeriya,  Kamerun,  Meksika,  Filippinin 
su hövzələrindən) 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
1.4. 
Şirin su krablarından souslar ( 1.3. bəndi) 
 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
2. 
Dəniz molyuskaları və onların emal məhsulları 
 
2.1. 
Kalmarlar 
 
- 
- 
y/v 
y/v 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.2. 
Osminoqlar ( səkkizayaqlı ilbiz) 
 
- 
- 
y/v 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
2.3. 
Qrebeşki 
 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
2.4. 
Maktrı (spizula) 
 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
2.5. 
İstridyalar 
 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/
v 
3. 
Suda-quruda yaşayanlar (qurbağalar) 
 
- 
y/v 
- 
- 
- 
y/v 
y/v 
- 
- 
4. 
Sürünənlər 
 
4.1. 
İlanlar 
 
- 
y/v 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
4.2. 
Tısbağalar 
 
4.2.1. 
Dənizdə 
 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
4.2.2. 
Şirin suda 
 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
y/v 
- 
- 
Qeyd: 1) y/v –yol verilmir (diri sürfələr) 
                                                                                     
  2) Parazitlərin sürfələri: 
trematod 
sestod 
nematod 
 
3-paraqonimuslar 
4-spirometrlər 
5-anizakislər 
 
 
6-kontrasekumlar 
 
 
 
7-psevdoterranlar 
 
 
8-dioktofim 
 
 
9-qnatostom 
 
 
 
10-sulkaskarislər 
 
 
 
11-exinosefaluslar 
 
 

124 
 
Sanitariya-epidemioloji  
qaydalar və normativlərə 
Əlavə 7 
 
 
   
7. QIDA MƏHSULLARININ HAZIRLANMASI ÜÇÜN ISTIFADƏ ZAMANI 
INSAN ORQANIZMINƏ ZƏRƏRLI TƏSIR  GÖSTƏRMƏYƏN 
QIDA ƏLAVƏLƏRI 
 
 
Ġndeks 
Qida əlavələrinin adları (latın yazısı ilə göstərilməklə) 
Texnoloji funksiyaları 
 
1 
2 
3 
E 100 
Kurkuminlər ( CURCUMİNS) 
(i) Kurkumin (Curcumin) 
Curcuma longa və digər növlərindən təbii rəngləyicilər 
(ii) Turmerik (Turmeric) Turmerik- sarıkök kökündən toz 
 
rəngləyici 
E 101 
Riboflavinlər (RIBOFLAVİNS) 
(i) Riboflavin (Riboflavin) 
(ii)  Riboflavin  5-  fosfatın  natrium  duzu    (Riboflavin  5- 
phosphate sodium) 
 
rəngləyici 
E 102 
Tartrazin (TARTRAZINE) 
rəngləyici 
E 103 
Alkanet,Alkanin (ALKANET) 
rəngləyici 
E 104 
Sarı xinolin  (QUİNOLİNE YELLOW) 
rəngləyici 
E 107 
Sarı 2G (YELLOW 2 G) 
rəngləyici 
E 110 
Sarı «Solneçniy zakat» (SUNSET YELLOW  FCF) 
rəngləyici 
E 120 
Karminlər (CARMİNES) 
rəngləyici 
E 122 
Azorubin,Karmauzin (AZORUBİNE) 
rəgləyici 
E 124 
Ponco 4 R,Al-qırmızı 4R (PONCEAU 4R) 
rəngləyici 
E 128 
Qırmızı 2 G (RED 2G) 
rəngləyici 
E 129 
Qırmızı cazibədar AC ( ALLURA RED AC) 
rəngləyici 
E 131 
Göy patentləşdirilmiş (PATENT BLUE V) 
rəngləyici 
E 132 
İndiqokarmin (İNDİGOTİNE) 
rəngləyici 
E 133 
Göy parlaq FCF (BRİLLİANT BLUE FCF) 
rəngləyici 
E 140 
Xlorofill (CHLOROPHYLL) 
rəngləyici 
E 141 
Xlorofill mis kompleksləri (COPPER CHLOROPHYLLS) 
(i) xlorofill mis kompleksi (chlorophyll copper complex) 
(ii)  Xlorofilin  mis  kompleksinin  natrium  və  kalium  duzları 
(Chlorophyllin copper complex, sodium and potassium salts) 
rəngləyici 
E 142 
Yaşıl S (GREENS) 
rəngləyici 
E 143 
Yaşıl davamlı  FCF (FAST GREEN FCF) 
rəngləyici 
E 150 a 
Sadə I şəkər çaları (CARAMEL 1-Plain) 
rəgləyici 
E 150 b 
«Qələvi-  sulfit»  texnologiyası  üzrə  alınan  II  şəkər  çaları 
(CARAMEL II- caustik sulphite process) 
rəngləyici 
E 150 c 
«Ammonyak»  texnologiyası  üzrə  alınan  III  şəkər  çaları 
(CARAMEL III-Ammonia process) 
rəngləyici 
E 150 d 
«Ammonyak- sulfit» texnologiyası üzrə alınan IV şəkər çaları 
(CARAMEL IV –Ammonia sulphite process) 
rəngləyici 
E 151 
Qara parlaq PN ( BRİLLİANT BLACK PN) 
rəngləyici 
E 152 
Kömür (CARBON BLACK  (hidrocarbon)) 
rəngləyici 
E 153 
Bitki kömürü ( VEGETABLE CARBON) 
rəngləyici 
E 155 
Qəhvəyi  HT (BROWN  HT)  
rəngləyici 
E 160 a 
Karotinlər (CAROTENES) 
(i) beta-Karotin sintetik ( Beta-carotene synthetic) 
(ii) Təbii karotin ekstraktları  (NATURAL  EXTRACTS) 
rəngləyici 
E 160 b 
Annato ekstraktlar  (ANNATO EXTRACTS) 
rəngləyici 
 
E 160 c 
Qırmızı istiot yağ qətranları (PAPRİKA OLEORESİNS) 
rəngləyici 

125