Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi

 
2)  Təhlükəsizlik göstəriciləri (istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd,mqr/kq,çox olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,05 
 
arsen 
0,05 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,005 
 
Mikotoksinlər: 
aflatoksin M
1
 
yol verilmir 
<0,00002 
Antibiotiklər*: 
levomisetin 
yol verilmir 
<0,01 
tetrasiklin qrupu 
yol verilmir 
<0,01 vah/qr 
penisilin 
yol verilmir 
0,01 vah/qr 
streptomisin 
yol verilmir 
<0,5   vah/qr 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,005 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,005 
 
Radionuklidlər: 
3.3.1.bəndi üzrə 
 
Mikrobioloji göstəricilər: 
quru məhsulda 
MAFAnMM 
2·10 
3
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 37-
50
0 
C-də 
bərpa edilən qatışıqlar üçün 
3·10 
3
 
KƏGV/qr,çox  olmamalı,70-
85
o
 C-də 
 bərpa edilən qatışıqlar üçün 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
E.coli 
10 
həmin qaydada 
S.aureus 
10 
həmin qaydada 
B.cereus 
100 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
patogenlər,o cümlədən salmonellalar 
100 
kütləsində (qr) yol verilmir 
L.monocytogenes 
100 
həmin qaydada 
kiflər 
50 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
10 
həmin qaydada 
 
 
*Qrizinin,basitrasinin,tetrasiklin qrupu antibiotiklərinin,penisillinin,streptomisinin təyininin kimyəvi üsullarının istifadəsi zamanı 
onların vah/qr-la faktiki miqdarının hesablanması standartın aktivliyi üzrə aparılır. 
**Ərzaq xammalının istehsalı zamanı istifadə olunmuş pestisidlərin də qalıq  miqdarlarına  nəzarət edilməlidir. 
(3.8,3.8.1., 4.5.3.1. bəndlərinə baxmalı) 
***    1  yaşdan  böyük    uşaqların    qidalanması  üçün  nəzərdə  tutulmuş  fenilalaninsiz,  yaxud  onun  miqdarı  aşağı  olan  məhsullar 
təhlükəsizlik göstəricilərinə görə 3.3.5.1.bəndinin tələblərinə cavab verməlidirlər. 
 
 

106 
 
3.4. Səhiyyə sistemi süd mətbəxlərində hazırlanan uĢaq  
qidaları üçün süd məhsullarının mikrobioloji göstəriciləri 
  
 
Ġndeks,məhsul 
qrupları 
MAFAnM
M, 
KƏGV/qr,ç
ox 
olmamalı 
Məhsulun kütləsində (qr,sm
3
) yol verilmir 
Qeyd 
BÇQB 
(koli-
formalar) 
E.coli 
S. 
aureus 
Patogenlər,o 
cümlədən 
salmonellalar və 
L.monocytogenes 
3.4.1. 
Qeyri  aseptik  süzülən 
sterilizə 
edilmiş 
məhsullar (uyğunlaş- 
dırılmış  süd  qatışıq-
ları,  sterilizə  edilmiş 
süd,  sterilizə  edilmiş 
qaymaq və s.) 
100 
10,0 
10,0 
10,0 
100* 
*yalnız salmonellalar 
3.4.2. 
Bərpa 
edilən 
pasterizə 
edilmiş 
qatışıqlar 
500 
10,0 
10,0 
10,0 
100 
B.cereus  20  KƏGV/qr,çox 
olmamalı 
3.4.3. 
Turş süd məhsulları: 
-bütün 
məhsullar 
(bifilindən başqa) 
- 
3,0 
10,0 
10,0 
50 
Bifidobakteriya 
1·10 
6  
KƏGV/qr, 
 
az 
olmamalı, 
onlardan 
istifadə 
edilməklə 
hazırlanan məhsullar- 
da;  Asidofil  bakteriyalar 
1·10
7  
KƏGV/qr, az olmamalı, 
onlardan  istifadə  edilməklə 
hazırlanan məhsullarda; 
mikroskopik 
preparat 
3.1.1.4. 
bəndi üzrə 
-bifilin 
- 
10,0 
10,0 
10,0 
50 
Bifidobakteriyalar 
1·10
7 
KƏGV/qr
 
az olmamalı; 
mikroskopik 
preparat 
3.1.1.4. 
bəndi üzrə 
3.4.4. 
Kəsmik məmulatları: 
-uşaq 
kəsmiyi,asidofil 
pasta, 
aşağılaktozalı  zülal 
pastası və s. 
- 
1,0 
- 
1,0 
50 
mikroskopik 
preparat 
3.1.1.5. bəndi üzrə 
-susuzlaşdırılmış 
kəsmik 
100 
1,0 
- 
1,0 
50 
 
 
3.4.5. 
Hazır südlü sıyıqlar 
(undan  və  bütün 
adlarda 
yarmalardan) 
1·10 
3
 
1,0 
- 
1,0 
50 
 
3.4.6. 
Cövhərlər  
(itburnun- 
dan, 
qara 
qarağatdan və s.) 
5·10 
3
 
1,0 
10,0 
- 
50* 
*yalnız salmonellalar 
3.4.7. 
Mayalar (maye) 
- 
10,0 
- 
10,0 
100 
Maya mikroflorası 
mikroorqanizm- 
ləri 1·10 
8
 KƏGV/qr,az 
olmamalı; mikroskopik  
preparat   3.1.1.4. bəndi 
üzrə. 

107 
 
 
 
3.5. Hamilə və uĢaq əmizdirən qadınların qidalanması üçün məhsullar 
 
3.5.1. Süd əsaslı və soya zülalı izolyatı əsaslı məhsullar 
 
1)  Qida dəyərliliyi (istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 
Zülal 
qr/l 
30-100 
+ 
 
Piy 
həmin qaydada 
8-35 
+ 
 
Karbohidratlar 
həmin qaydada 
100-140 
+ 
 
Energetik dəyərliliyi 
kkal/l 
610-1300 
+ 
 
Mineral maddələr: 
kalsium 
mqr/l 
1200-2000 
+ 
 
fosfor 
həmin qaydada 
900-1400 
+ 
 
kalsium/fosfor 
- 
1,1-2,0 
- 
 
kalium 
mqr/l 
1400-2500 
+ 
 
natrium 
həmin qaydada 
450-750 
+ 
 
kalium/natrium 
- 
2-3 
- 
 
maqnezium 
həmin qaydada 
150-250 
+ 
 
mis 
mkqr/l 
600-1000 
+ 
 
manqan 
həmin qaydada 
200-250 
+ 
 
dəmir 
mqr/l 
30-50 
+ 
 
sink 
həmin qaydada 
10-40 
+ 
 
xloridlər 
həmin qaydada 
1000-1600 
- 
 
yod 
mkqr/l 
100-250 
+ 
 
kül  
qr/l 
9-12 
+ 
 
Vitaminlər: 
retinol (A) 
mqr/l 
0,5-1,5 
+ 
 
tokoferol (E) 
həmin qaydada 
10-40 
+ 
 
kalsiferol (D) 
mkqr/l 
10-15 
+ 
 
vitamin K 
həmin qaydada 
50-120 
+ 
 
tiamin (B
1
) 
mqr/l 
0,8-1,5 
+ 
 
ribovlavin (B
2
) 
mqr/l 
0,8-1,5 
+ 
 
pantoten turşusu 
həmin qaydada 
8-12 
+ 
 
piridoksin (B
6
) 
həmin qaydada 
1,5-3,0 
+ 
 
niatsin (PP) 
həmin qaydada 
10-25 
+ 
 
fol turşusu (Bc) 
həmin qaydada 
0,8-2,0 
+ 
 
sianokobalamin (B
12
) 
mkqr/l 
3,0-8,0 
+ 
 
askorbin turşusu (C) 
mqr/l 
100-300 
+ 
 
inozit 
həmin qaydada 
80-120 
+ 
 
xolin 
həmin qaydada 
80-120 
+ 
 
biotin 
mkqr/l 
80-200 
 
 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd,mqr/kq,çox olmamalı 
Qeyd 
1 
2 
3 
Turşumadan xarab olma göstəriciləri: 
Peroksid ədədi 
4,0 
aktiv oksigen mmol/kq piy 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,05 
 
arsen 
0,05 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,005 
 

108 
 
 
 
 
 
1 
2 
3 
Antibiotiklər* 
süd əsaslı məhsullar üçün 
levomisetin 
yol verilmir 
<0,01 
tetrasiklin qrupu 
yol verilmir 
<0,01 vah/qr 
penisillin 
yol verilmir 
<0,01 vah/qr 
streptomisin 
yol verilmir 
<0,5   vah/qr 
Mikotoksinlər: 
aflatoksin M
1
 
yol verilmir 
<0,00002,süd əsaslı məhsullar üçün 
aflatoksin B
1
 
yol verilmir 
<0,00015,soya əsaslı məhsullar üçün 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  
(α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
50 
B
k
/l 
stronsium-90 
40 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər: 
3.5.1.1. Ġnstant hazırlanmıĢ quru məhsullar 
MAFAnMM 
2·10 
3
 
KƏGV/  qr,çox  olmamalı,37-50
o
  C-də  bərpa 
edilən qatışıqlar üçün 
3·10 
3
 
KƏGV/  qr,çox  olmamalı,37-85
o
  C-də  bərpa 
edilən qatışıqlar üçün 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
E.coli 
10 
həmin qaydada 
S.aureus 
10 
həmin qaydada 
B.cereus 
100 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
patogenlər,o cümlədən salmonellalar 
və L. monocytogenes 
100 
kütləsində (qr) yol verilmir 
kiflər 
50 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
10 
həmin qaydada 
3.5.1.2. Sterilizə edilmiĢ Ģirin maye məhsullar 
Hazırkı Sanitariya qaydalarının 8-ci əlavəsinə uyğun olaraq sterilizə edilmiş süd üçün sənaye sterilliyi tələblərini ödəməlidirlər 
3.5.1.3. TurĢ süd və turĢudulmuĢ soya əsaslı maye məhsullar 
BÇQB (koliformalar) 
3 
həcmində (sm
3
) yol verilmir 
S.aureus 
10 
həmin qaydada 
Patogenlər,o 
cümlədən 
salmonellalar və L. monocytogenes 
50 
həmin qaydada 
Bifidobakteriyalar 
1·10 
6
 
KƏGV/qr,az 
olmamalı,onlardan 
istifadə 
etməklə hazırlanarkən 
Süd turşu mikroorqanizmləri 
1·10 
7
 
KƏGV/qr,az olmamalı 
kiflər 
10 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
10 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
 
3.5.2.Süd-yarma əsaslı sıyıqlar (instant hazırlanan) 
1) Qida dəyərliliyi (100 qr məhsulda) 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
 
markalanan 
 
1 
2 
3 
4 
5 
Nəmlik 
qr 
4-6 
- 
 
Zülal 
qr 
10-14 
+ 
 
 

109 
 
  
 
 
1 
2 
3 
4 
5 
Piy 
qr 
2-10 
+ 
 
Karbohidratlar 
həmin qaydada 
70-80 
+ 
 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
340-460 
+ 
 
Kül  
qr 
0,5-3,5 
- 
 
Mineral maddələr: 
natrium 
mqr, çox olmamalı 
250 
+ 
 
kalsium 
mqr 
200-500 
+ 
zənginləşdirilmiş məhsullar üçün 
dəmir 
həmin qaydada 
20-50 
+ 
həmin qaydada 
Vitaminlər: 
vitamin A 
mkqr 
300-400 
+ 
vitaminləşdirilən məhsullar üçün 
vitamin E 
mqr 
5-12 
+ 
həmin qaydada 
vitamin D 
mkqr 
5-10 
+ 
həmin qaydada 
vitamin C 
mqr 
30-120 
+ 
həmin qaydada 
tiamin (B
1
) 
mqr 
0,2-0,7 
+ 
həmin qaydada 
riboflavin (B
2
) 
mqr 
0,3-0,8 
+ 
həmin qaydada 
niatsin (PP) 
mqr 
5-12 
+ 
həmin qaydada 
fol turşusu (B
c
) 
mkqr 
600-1200 
+ 
həmin qaydada 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd,mqr/kq,çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,3 
 
arsen 
0,2 
 
kadmium 
0,06 
 
civə 
0,03 
 
Mikotoksinlər: 
aflatoksin M
1
 
yol verilmir 
<0,00002 
aflatoksin B
1
 
yol verilmir 
<0,00015 
dezoksinivalenol 
yol verilmir 
<0,05 buğda,arpa yarması olanlar üçün 
zearolenon 
yol verilmir 
<0,005  qarğıdalı,buğda,arpa  yarması 
olanlar üçün 
T-2 toksin 
yol verilmir 
<0,05 
Pestisidlər** 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,01 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Benz(a) piren 
yol verilmir 
<0,2 mkqr/kq 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
50 
B
k
/kq 
stronsium-90 
30 
həmin qaydada 
Zərərli qarıĢıqlar: 
çörək ehtiyatları zərərvericiləri ilə çirklənmə 
və yoluxma (həşəratlar ,gənələr) 
yol verilmir 
 
 
metal qarışıqları 
3·10 
-4
 
%, ayrı-ayrı hissəcikləri ölçüsü ən böyük 
xətti 
ölçmədə  0,3  mm-dən  çox 
olmamalıdır. 
Mikrobioloji göstəricilər:    
 
 
MAFAnMM 
5·10
4 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB (koliformalar) 
0,1 
kütləsində (qr) yol verilmir 
patogenlər,o  cümlədən  salmonellalar  və 
L.monocytogenes 
25 
həmin qaydada 
kiflər 
200 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
100 
həmin qaydada 
 

110 
 
3.5.3.Meyvə-tərəvəz əsaslı məhsullar (meyvə,tərəvəz Ģirələri,nektarları və içkiləri) 
 
1) Qida dəyərliliyi (100 qr.məhsulda) 
 
Kriterilər və göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
 
markalanan 
Quru maddələrin kütlə payı 
qr,az olmamalı 
10 
 
şirələr 
Karbohidratlar 
qr 
10-20 
 
 
Mineral maddələr: 
 
dəmir 
mqr 
2-4 
 
zənginləşdirilmiş məhsullar üçün 
Vitaminlər: 
askorbin turşusu (C) 
mqr 
15-30 
 
vitaminləşdirilən məhsullar üçün 
β -karotin 
həmin qaydada 
1-2 
 
həmin qaydada 
fol turşusu (Bc) 
mkqr 
100-400 
 
həmin qaydada 
retinol (A) 
mqr 
0,1-0,3 
 
həmin qaydada 
 
2) Təhlükəsizlik  göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən  hədd mqr/kq,çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,3 
 
arsen 
0,2 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,01 
 
Mikotoksinlər: 
patulin 
yol verilmir 
0,02,tərkibində 
alma, 
tomat, 
çaytikanı  
olanlar üçün 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,01 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,005 
 
Nitratlar 
200 
tərəvəz və meyvə-tərəvəz əsasında 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
60 
Bk/kq 
stronsium-90 
40 
həmin qaydada 
5-Oksimetilfurfurol 
20 
mqr/l,şirələr üçün 
Mikrobioloji göstəricilər: 
Hazırkı  Sanitariya  qaydalarının  8-ci  əlavəsinə  uyğun  olaraq  müvafiq 
konserv qrupları üçün sənaye sterilliyi tələblərini ödəməlidirlər 
 
3.5.4.Otlu instant çaylar (bitki əsaslı) 
Təhlükəsizlik göstəriciləri (istifadəyə hazır məhsulda) 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd,mqr/kq,çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,05 
 
arsen 
0,05 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,005 
 
Pestisidlər** 
heksaxlorsikloheksan (α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
200 
Bk/kq 
stronsium-90 
100 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər: 
MAFAnMM 
5·10 
3
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
B.cereus 
100 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
patogenlər,o cümlədən salmonellalar 
25 
kütləsində (qr) yol verilmir 
kiflər 
50 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
50 
həmin qaydada 
 
*Qrizinin,basitrasinin,  tetrasiklin  qrupu  antibiotiklərinin,pensillinin,  streptomisinin  təyininin  kimyəvi  üsullarının  istifadəsi 
zamanı  
onların vah/qr-la faktiki miqdarının hesablanması standartın aktivliyi üzrə həyata keçirilir. 
**Ərzaq xammalının istehsalı zamanı istifadə olunmuş pestisidlərin də qalıq miqdarına nəzarət edilməlidir (3.8.,3.8.1., 4.5.3.1. 
 bəndlərinə baxmalı). 

111 
 
3.6. UĢaq qidası məhsullarının hazırlanmasında istifadə edilən  
əsas xammal və komponentlər 
 
Ġndeks,məhsul qrupları 
Göstəricilər 
Yol verilən 
hədd,mqr/kq,çox 
olmamalı 
Qeyd 
3.6.1. 
Çiy,termiki emaldan keçiril- 
miş,quru süd,qaymaqlar və 
süd komponentləri 
Toksiki  elementlər,antibiotiklər,mikotoksinlər, 
pestisidlər, radionuklidlər 
3.1.1.1.bəndi üzrə 
quru  komponentlər 
üçün bərpa olunmuş 
məhsulda 
İnqibirləşdirici maddələr 
yol verilmir 
çiy 
süd 
və 
qaymaqlar 
Mikrobioloji  göstəricilər: 
Ġndeks,məhsul qrupları 
MAFAnMM, 
KƏGV/qr çox 
olmamalı 
Məhsulun kütləsində (sm
3
,qr) yol 
verilmir 
Kiflər,may
alar, 
KƏGV/qr 
çox 
olmamalı 
Qeyd 
BÇQB 
(koliforma- 
lar) 
S. 
aureus 
Patoqenlər,o 
cümlədən 
salmonellalar 
3.6.1.1. 
Çiy inək südü: 
-əla növ 
3·10 
5
 
- 
- 
25 
 
somatik 
hüceyrələr  1sm
3
-
da  5·10
5
-dən  çox 
olmamalı 
-birinci növ 
5·10 
5
 
- 
- 
25 
 
3.6.1.2. 
Yağın  kütlə  payı  25%  olan 
quru  süd,  yağsızlaşdırılmış 
quru süd 
2,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
riflər-100 
mayalar-50 
 
3.6.1.3.  Elektrodializ,  (ul-
trafiltrasiya 
və 
elektro-
dializ) üsulları ilə alınan süd 
zərdabları 
zülallarının 
konsentratları 
1·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.4. 
Karbohidrat-zülal konsen- 
tratı 
1·10 
4
 
1,0 
1,0 
50 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.5. 
Süd-zülal konsentratı 
1·10 
4
 
1,0 
1,0 
50 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.6. 
Pendir  zərdabından  quru 
karbohidrat-zülal modulu 
2,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.7.  
Kəsmik  zərdabından  quru 
karbohidrat-zülal modulları 
2,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.8. 
Maye 
parakazein 
konsentrantı 
- 
3,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-50 
mikroskopik 
preparat 
3.6.1.9. 
Quru parakazein konsentratı 
- 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-50 
həmin qaydada 
3.6.1.10. 
Quru kazesit 
1·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.11. 
Quru  uşaq  məhsulları  üçün 
quru yağsız süd komponenti  
1,5·10 
4
 
0,3 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.12. 
Səməni  ekstraktı  ilə  quru 
süd komponenti (maye uşaq 
məhsulları  üçün);  yağsız 
quru  süd  (BAƏ  istehsalı 
üçün) 
1,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-10 
 
3.6.1.13. 
Maye  uşaq  məhsulları  üçün 
karbohidrat-zülal 
konsentrantı  ilə  quru  süd 
komponenti 
2,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-50 
 
3.6.1.14. 
Quru uşaq məhsulları  
üçün kimyəvi emalsız  
yağsız quru süd kompo- 
nenti 
2,5·10 
4
 
1,0 
1,0 
25 
kiflər-50 
mayalar-50 
 

112 
 
 
Ġndeks, məhsul qrupları 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq,  çox 
olmamalı 
Qeyd 
1 
2 
3 
4 
3.6.2. 
Taxıl və taxıl məhsulları 
(un,yarma) 
Toksiki  elementlər,mikotoksinlər, 
pestisidlər,zərərli qarışıqlar,benz-(a) 
peren 
3.1.2.1.bəndi üzrə 
 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
50 
Bk/kq 
 
stronsium-90 
40 
həmin qaydada 
 
 
Mikrobioloji   göstəricilər: 
 
Ġndeks,məhsul qrupları 
MAFAnMM , 
KƏGV/qr,çox 
olmamalı 
Məhsulun kütləsində (sm
3
,qr) yol 
verilmir 
Kiflər,KƏGV/qr, 
çox 
olmamalı