Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu



Yüklə 1,2 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/15
tarix21.01.2017
ölçüsü1,2 Mb.
#6185
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15

si
 
Alt
-s
tan
d
ar
tın
 
n
öm

si
 

 
 
Emal texnologiyaları 


 
Emal texnologiyalarının özünəməxsus cəhətlərini anladığını nümayiş etdirir. 

 
 
41 
 



Əl alətlərindən 
istifadə etməklə 
emal 
texnologiyalarını 
izah edir. 
H-b.:1.1.1 
A-d.:1.2.1.;1.2.2. 
 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərindən istifadə 
etməklə emal 
texnologiyalarını izah 
edir. 
H-b.:1.1.1 
A-d.:1.2.1.;1.2.2.; 
 
Maşın, qurğu və 
dəzgahlardan istifadə 
etməklə emal 
texnologiyalarını izah 
edir. 
H-b.:1.1.1 
A-d.:1.2.1.;1.2.2.; 1.2.4 
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğulardan istifadə 
etməklə emal texno-
logiyalarını şərh edir 
A-d.:1.2.1.;1.2.2.;1.2.4 
Elektron 
texnologiyalarından 
istifadəyə dair emal 
texnologiyalarını şərh 
edir, təqdimatlar 
hazırlayır. 
 
 


 
Emal prosesinə hazırlıq işlərini yerinə yetirir. 



Əl alətlərindən 
istifadə etməklə 
hazırlanacaq 
məmulata görə iş 
yerini təşkil edir. 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərindən istifadə 
etməklə hazırlanacaq 
məmulata görə iş yerini 
təşkil edir. 
Maşın, qurğu və 
dəzgahlardan istifadə 
etməklə məmulat 
hazırlamaq üçün iş 
yerini təşkil edir. 
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğulardan istifadə 
etməklə hazırlanacaq 
məmulata görə iş 
yerini təşkil edir. 
Elektron 
texnologiyalarından 
istifadə etməklə 
hazırlanacaq məmulata 
görə iş yerini təşkil edir. 



Əl alətlərindən 
istifadə etməklə 
məmulatın 
hazırlanması üçün 
iş ardıcıllığını 
müəyyənləşdirir. 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərindən istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması 
ardıcıllığını 
müəyyənləşdirir. 
Maşın, qurğu və 
dəzgahlardan istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması 
ardıcıllığını 
müəyyənləşdirir. 
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğulardan istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması 
ardıcıllığını 
müəyyənləşdirir. 
Elektron 
texnologiyalarından 
istifadə etməklə 
məmulatın hazırlanması 
ardıcıllığını 
müəyyənləşdirir. 
T-i. 2.1.2., 2.2.1. 



Əl alətlərindən 
istifadə etməklə 
məmulatın 
hazırlanması üçün 
uyğun emal 
texnologiyası 
seçilir. 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərindən istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması üçün 
uyğun emal 
texnologiyası seçir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 
2.2.1. 
Maşın, qurğu və 
dəzgahlardan istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması üçün 
uyğun emal 
texnologiyası seçir. 
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğulardan istifadə 
etməklə məmulatın 
hazırlanması üçün 
uyğun emal 
texnologiyası seçir. 
Elektron 
texnologiyalarından 
istifadə etməklə 
məmulatın hazırlanması 
üçün uyğun emal 
texnologiyası seçir. 
 


 
Verilmiş materiallardan (oduncaq, metal, plastik kütlə, parça, ərzaq) müxtəlif məmulatlar hazırlayır. 

 
 
42 
 



Verilmiş 
materiallardan bir 
sadə detaldan 
ibarət məmulat 
hazırlayır. 
Verilmiş materialdan 
2-3 detaldan ibarət 
məmulat hazırlayır. 
Verilmiş materialdan bir 
mürəkkəb detalı olan 
məmulat hazırlayır. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2, 2.2.1. 
Verilmiş 
materiallardan 2-3 
mürəkkəb detaldan 
ibarət olan məmulat 
hazırlayır. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 
2.2.1. 
Verilmiş materiallardan 
müxtəlif sayda 
detallardan ibarət 
məmulat hazırlayır. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 2.2.1. 



Bir sadə detaldan 
ibarət məmulat 
hazırlayarkən 
tərtibat bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
2-3 detaldan ibarət 
məmulat hazırlayarkən 
tərtibat bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 
2.2.1. 
Bir mürəkkəb detaldan 
obarət məmulat 
hazırlayarkən tərtibat 
bacarıqları nümayiş 
etdirir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 2.2.1. 
2-3 mürəkkəb detaldan 
ibarət məmulat 
hazırlayarkən tərtibat 
bacarıqları nümayiş 
etdirir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 
2.2.1. 
Materialları müxtəlif 
olan detallardan 
məmulat hazırlayarkən 
tərtibat bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 2.2.1. 



Qrup tərkibində 
müxtəlif 
məmulatlar 
hazırlayarkən 
birgə fəaliyyət 
bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
Qrup tərkibində 
müxtəlif məmulatlar 
hazırlayarkən birgə 
fəaliyyət bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
Qrup tərkibində 
müxtəlif məmulatlar 
hazırlayarkən birgə 
fəaliyyət bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 2.2.1. 
Qrup tərkibində 
müxtəlif məmulatlar 
hazırlayarkən birgə 
fəaliyyət bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
Qrup tərkibində 
müxtəlif məmulatlar 
hazırlayarkən birgə 
fəaliyyət bacarıqları 
nümayiş etdirir. 
T-i. 2.1.1. 



Məmulatların 
hazırlanması 
prosesində işin 
xarakterinə uyğun 
təhlükəsizlik və 
sanitariya-
gigiyena 
qaydalarına əməl 
edir. 
H-b.;4.2.1.;4.1.1 
Məmulatların 
hazırlanması 
prosesində işin 
xarakterinə uyğun 
təhlükəsizlik və 
sanitariya-gigiyena 
qaydalarına əməl edir. 
H-b.;4.2.1.;4.1.1 
Məmulatların 
hazırlanması prosesində 
işin xarakterinə uyğun 
təhlükəsizlik və 
sanitariya-gigiyena 
qaydalarına əməl edir. 
H-b.;4.2.1.;4.1.1 
Məmulatların 
hazırlanması 
prosesində işin 
xarakterinə uyğun 
təhlükəsizlik və 
sanitariya-gigiyena 
qaydalarına əməl edir. 
H-b.;4.2.1.;4.1.1 
Məmulatların 
hazırlanması prosesində 
işin xarakterinə uyğun 
təhlükəsizlik və 
sanitariya-gigiyena 
qaydalarına əməl edir. 
H-b.;4.2.1. 
 


 
Şəraitə və təbii imkanlara uyğun əmək bacarıqları (becərmə, bəsləmə, tədarük, emal) nümayiş etdirir.* 

 
 
43 
 



Tərəvəz 
bitkilərinin 
yetişdirməsi 
texnologiyasına 
aid bilik və 
bacarıqlar 
nümayiş etdirir. 
Meyvə bitkilərinin 
yetişdirilməsi və 
tədarükü üzrə bilik və 
bacarıqlar nümayiş 
etdirir. 
H-b.:1.2.1 
Bio.:3.2.1 
Ev quşlarının 
bəslənməsi 
texnologiyasına aid 
bilik və bacarıqlar 
nümayiş etdirir. 
H-b.:1.2.1 
Bio.:2.1.1 
Ev heyvanlarının 
bəslənməsi 
texnologiyasına aid 
bilik və bacarıqlar 
nümayiş etdirir. 
H-b.:1.2.1 
 
Ev quşları və heyvanlar 
üçün yem tədarükü və 
emalı texnologiyasına 
aid bilik və bacarıqlar 
nümayiş etdirir. 
Bio.:4.2.2 

 
 
Texnika elementləri 


 
Texnoloji maşın, cihaz və vasitələr haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir. 



Əl alətlərini təsnif 
edir və növlərini 
sadalayır. 
A-d.:1.2.2 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərinin iş 
prinsiplərini şərh edir. 
A-d.:1.2.4 
Maşın, qurğu və 
dəzgahları təsnif edir, iş 
prinsiplərini şərh edir 
A-d.:1.2.4
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğuların iş 
prinsiplərini şərh edir. 
A-d.:1.2.4 
Elektron 
texnologiyalarla işləyən 
qurğuların iş 
prinsiplərini şərh edir. 
A-d.:1.2.4 



Elektrik 
enerjisinin 
mahiyyətini, 
alınması yollarını 
izah edir. 
Elektrik enerjisinin 
ötürülməsi və istifadəsi 
yollarını izah edir. 
Elektrotexniki 
avadanlıqların iş 
prinsipini izah edir. 
Avtomat cihaz və 
qurğuların iş prinsipini 
izah edir. 
Elektron cihazların iş 
prinsipini izah edir, 
layihələr hazırlayır və 
təqdim edir. 


 
Texnoloji  maşın, cihaz və vasitələrdən istifadə bacarıqları nümayiş etdirir. 



Əl alətlərindən 
istifadə edir. 
Mexanikləşdirilmiş əl 
alətlərindən istifadə 
edir. 
Maşın, qurğu və 
cihazları idarə edir. 
Avtomat və 
yarımavtomat 
qurğuları idarə edir. 
Elektron 
texnologiyalarla işləyən 
qurğuları idarə edir. 



Sadə elektrik 
mənbəyindən 
istifadə edərək 
elektrik dövrəsi 
qurur. 
Cərəyan mənbəyindən 
istifadə etməklə 
elektrik dövrəsi qurur. 
Elektrotexniki 
avadanlıqları dövrəyə 
qoşur, onlara xidmət 
göstərir. 
Avtomat cihaz və 
qurğuları dövrəyə 
qoşur, onlara xidmət 
edir. 
Elektron cihazları 
dövrəyə qoşur, onlara 
xidmət edir. 
 

 
 
Məişət mədəniyyəti 


 
Məişətdə zəruri hesab edilən bilik və bacarıqlara yiyələndiyini nümayiş etdirir. 

 
 
44 
 



Ailədə mədəni 
davranış və 
ünsiyyət 
qaydalarını şərh 
edir. 
H-b.:3.2.1; 3.2.2 
Məktəbdə mədəni 
davranış və ünsiyyət 
qaydalarını şərh edir. 
H-b.:3.2.1; 3.2.2 
Küçədə və nəqliyyatda 
mədəni davranış və 
ünsiyyət qaydalarını 
şərh edir. 
H-b.:3.2.1; 3.2.2 
Xidmət sahələrində 
mədəni davranış və 
ünsiyyət qaydalarını 
şərh edir. 
H-b.:3.1.1 
Mədəniyyət ocaqlarında 
mədəni davranış və 
ünsiyyət qaydalarını 
şərh edir. 
H-b.:3.1.1 



Yaşayış yerində 
sadə təmir işlərini 
yerinə yetirir. 
Məktəbdə sadə təmir 
işlərini yerinə yetirir. 
Yaşayış yerində və 
məktəbdə sadə təmir 
işlərini yerinə yetirir. 
Yaşayış yerində və 
məktəbdə sadə təmir 
işlərini aparır, 
dekorativ bəzək işlərini  
yerinə yetirir. 
Yaşayış yerində və 
məktəbdə sadə təmir, 
dekorativ, bəzək və 
interyer tərtibatı ilə 
bağlı təqdimatlar edir. 
T-i. 2.1.2., 2.2.1. 


 
Ailə və onun büdcəsinin idarə olunması haqqında bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir. 



Ailə büdcəsi və 
onun 
formalaşmasını 
şərh edir. 
Ailə büdcəsinin 
müəyyənlədirilməsi 
haqqında fikirlərini 
şərh edir. 
Büdcəyə uyğun ailənin 
tələbatlarının 
müəyyənləşdirilməsi 
haqqında fikirlərini şərh 
edir. 
Büdcəyə qənaət və 
şəxsi büdcə haqqında 
fikirlərini şərh edir. 
Ailə və onun büdcəsinin 
formalaşmasında 
sahibkarlıq fəaliyyətinin 
rolunu izah edir. 

 
 
Qrafika 


 
Məmulatların texniki spesifikasiyasını şərh edir. 



Müxtəlif formalı 
detalları olan 
məmulatların 
spesifikasiyasını 
şərh edir. 
T-i. 1.2.2., 1.3.1., 
2.1.1. 
Düzbucaqlı detalları 
olan məmulatların 
spesifikasiyasını şərh 
edir. 
Quraşdırma elementləri 
olan məmulatların 
spesifikasiyasını şərh 
edir. 
T-i. 2.1.1., 2.1.2., 2.2.1. 
Aksonometrik 
proyeksiyalarda 
yuvarlaq detalları olan 
məmulatların 
spesifikasiyasını şərh 
edir. 
T-i. 2.2.1. 
Müxtəlif birləşmələri 
olan məmulatların 
spesifikasiyasını şərh 
edir. 
T-i. 2.1.1. 


 
Məmulat və onun detallarının texniki sənədləşdirilməsi bacarıqlarını nümayiş etdirir. 



Düzbucaqlı 
detalları olan 
məmulatların 
qrafik təsvirini, 
Müxtəlif formalı 
detalları olan 
məmulatların qrafik 
təsvirini, çertyojunu, 
Quraşdırma elementləri 
olan məmulatların 
qrafik təsvirini, 
çertyojunu, texnoloji 
Aksonometrik 
proyeksiyalarda 
verilmiş yuvarlaq 
detalları olan 
Müxtəlif birləşmələri 
olan məmulatların 
qrafik təsvirini, 
çertyojunu, texnoloji 

 
 
45 
 
çertyojlarını, 
texnoloji xəritəsini 
çəkir və oxuyur 
texnoloji xəritəsini 
çəkir və oxuyur. 
xəritəsini çəkir və 
oxuyur. 
məmulatların qrafik 
təsvirini, çertyojunu, 
çəkir və oxuyur. 
xəritəsini çəkir və 
oxuyur. 
T-i. 2.1.2., 2.2.1. 
 
İXTİSARLAR  
 
A-d. – Ana dili 
İnf. – İnformatika 
T-i. – Təsviri incəsənət  
Riy. – Riyaziyyat  
 
H-b.- Həyat bilgisi                                                                                                                                                     
F-t. –  Fiziki tərbiyə  
B.- Biologiya  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
46 
 
II. Təlim strategiyaları 
2.1. Texnologiya təliminin təşkilinə verilən əsas tələblər 
Başqa  fənlərlə  inteqrativ  şəkildə  tədris  olunan  «Texnologiya»  fənnində  hər  bir 
müəllim  mövzunun  xarakterinə,  şagirdlərin  yaş  və  bilik  səviyyələrinə  uyğun  gələn 
müasir təlim üsullarından istifadə etməlidir.  
Bu  məqsədlə  təlim  prosesində  müəllim  tərəfindən  şagirdlərin  aktivliyini, 
maraqlarını  təmin  edən,  fiziki  hazırlıqlarını  artıran  və  birgəfəaliyyət  bacarıqlarını 
inkişaf  etdirən  interaktiv  (inter-qarşılıqlı,  act-fəaliyyət)  metod  və  üsullara  üstünlük 
verilməlidir.  
İnteraktiv  təlim  metodlarının  ənənəvi  təlim  metodlarından  üstünlüyü  aşağıdakı 
sxemlərdə daha aydın görünür: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
        Passiv metod                                                           Aktiv metod 
 
 
 
 
 
 
 
                                         
                                         İnteraktiv metod 
 Müasir  dövrdə  pedaqoji  proses  əvvəlcədən  müəyyən  olunmuş  nəticələri  əldə 
etmək  üçün  müəllimlərin  təşkiledici,  əlaqələndirici,  istiqamətverici,  məsləhətçi, 
şagirdlərin  isə  tədqiqatçı,  təcrübəçi,  yaradıcı  subyektlər  kimi  qarşılıqlı  əməkdaşlıq 
fəaliyyətləri əsasında aşağıdakı prinsiplər nəzərə alınmaqla qurulur: 

 
Pedaqoji prosesin tamlığı 

 
Təlimdə bərabər imkanların yaradılması 

 
Şagirdyönümlülük 

 
İnkişafyönümlülük 

 
Fəaliyyətin stimullaşdırılması 

 
Dəstəkləyici  mühitin  yaradılması 
Pedaqoji  prosesin  tamlığı  –  pedaqoji  prosesdə  təlim  məqsədləri  kompleks 
şəkildə  (öyrədici,  inikşafetdirici,  tərbiyəedici)  həyata  keçirilir,  real  nəticələrlə 
yekunlaşan müəllim və şagird fəaliyyətini əhatə edir. «Texnologiya» fənni üzrə təlim 
Müəllim 
 
Şagird 
 
Şagird 
 
 
Şagird 
 
Müəllim 
 
Şagird
 
Şagird
 
Şagird
 
Müəllim
 
Şagird
 
Şagird
 
Şagird
 

 
 
47 
 
məqsədlərinin  öyrədici  xarakter  daşıması  o  deməkdir  ki,  təlim  prosesində  şagirdlər 
materialların əl ilə emalı texnologiyaları və məmulatların quruluşu haqqında biliklərlə 
tanış  edilir,  alətlərdən  istifadə  olunarkən  təhlükəsizlik  qaydalarına  riayət  etməyi, 
nümunə, təlimat xəritəsi, sxem, çertyoj üzrə işləməyi, informasiyaları əldə etməyi və 
onlardan  istifadə  etməyi,  möhkəmləndirməyi,  təkmilləşdirməyi,  genişləndirməyi 
öyrənirlər.  
«Texnologiya»  dərsləri  şagirdlərdə  əzələlər  və  barmaqların  motorikasını, 
təqribi  ölçməni,  fəza  təsəvvürlərini,  hazırlanacaq  məmulatı  əyani  təsəvvür  etməyi, 
diqqəti və estetik zövqü, texnoloji yaradıcılıq təfəkkürünü (texnologiya və məmulatın 
quruluşuna  dəyişiklik  etmək  bacarıqlarını,  tapşırığın  yerinə  yetirilməsinin  əlverişli 
yollarını axtarmağı) inkişaf etdirir.  
Bunlarla  yanaşı,  bu  dərslər  şagirdlərdə  müşahidə,  müqayisə  və  təhlil  etmək, 
nəticə  çıxarmaq,  ümumiləşdirmə  aparmaq  və  planlaşdırmaq,  özünənəzarət  və 
qiymətləndirmə  kimi  ümumtəlim  bacarıqlarının,  əmək  və  ekoloji  mədəniyyət 
elementlərinin formalaşdırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. 
Təlimdə  bərabər  imkanların  yaradılması  –  bütün  şagirdlərə  eyni  təlim  şəraiti 
yaradılır və pedaqoji proses onların potensial imkanları nəzərə alınmaqla tənzimlənir. 
Şagirdyönümlülük – şagird pedoqoji prosesin mərkəzində dayanır. Bütün tədris 
və təlim işi şagirdin maraq və tələbatlarının öyrənilməsi və təmin edilməsinə, onların 
istedad  və  qabiliyyətlərinin,  potensial  imkanlarının  inkişafına  yönəldilir.  Təlim 
prosesi  şəxsiyyətin  formalaşdırılmasına  istiqamətləndirilir,  şagirdlərin  müstəqil 
həyata hazırlanmasına  və peşəseçiminə köməklik göstərir.  
İnkişafyönümlülük – şagirdlərin idrak fəallığı izlənilir, nailiyyətləri təhlil edilir, 
bilik,  bacarıq  və  vərdişlərinin  inkişaf  səviyyəsi  tənzimlənir.  Nəzərdə  tutulan 
bacarıqların  mənimsənilməsi  şəxsiyyətin  inkişafını  təmin  edir,  şagirdlərin  müstəqil 
həyatda səmərəli fəaliyyət  göstərmələri üçün zəmin yaradır.  
Fəaliyyətin  stimullaşdırılması  –  pedaqoji  prosesin  səmərəli  və  effektiv 
qurulması, şagirdlərin təlimə marağının artırılması üçün onların fəaliyyətindəki bütün 
irəliləyişlər  qeyd  olunur  və  dəyərləndirilir,  nəticə  etibarı  ilə  şagirdlərin daha  uğurlu 
təlim  nəticələrinə  istiqamətləndirilməsi  təmin  olunur.  Zəif  nəticə  göstərən  şagirdlər 
həvəsləndirilir,  onların  hər  bir  uğurlu  addımı  rəğbətləndirilir.  Eləcə  də  şagirdlərin 
bacarıqlarının  dəyərləndirilməsi  və  rəğbətləndirilməsi  üçün  yarış  və  müsabiqə 
xarakterli tədbirlər həyata keçirilir.  
Dəstəkləyici  mühitin  yaradılması  -    pedaqoji  prosesin  münasib  maddi-texniki 
baza  əsasında  və  sağlam  mənəvi-  psixoloji  mühitdə  təşkil  edilməsi  keyfiyyətin  və 
səmərəliliyin yüksəldilməsi üçün əlverişli və təhlükəsiz təlim şəraiti yaradır.  
«Texnologiya»  üzrə  təlimin  təşkilinə  verilən  əsas  tələblər  aşağıdakılardan 
ibarətdir: 
1.  Dərsin  məqsədinin  dəqiqliyi.  Hər  bir  dərsdə  bir  və  ya  bir  neçə  didaktik 
məsələ  həll olunur  və onlardan biri  üstünlük təşkil edir. Belə ki, şagirdlər bilik əldə 
edir, onlarda bacarıq və vərdişlər formalaşır, texniki yaradıcılıq qabiliyyətləri inkişaf 
edir və s. Lakin bu sadalananlara istənilən dərsdə eyni dərəcədə nail olunmur. Bu və 
ya digər təlim məsələsinin həlli dərsin məqsədindən asılı olaraq reallaşdırılır.  

 
 
48 
 
2. Təlim  və tərbiyənin  vahidliyi. Təlimin tərbiyəedici  xarakter daşıması bütün 
fənlərə aid olduğu kimi, «Texnologiya» fənninə də aiddir. Bu dərslərdə şagirdlərə bir 
çox  keyfiyyətlər  (böyüklərə  hörmət,düzlük,  qənaətçillik,  vətənpərvərlik  və  s.) 
aşılanır. Eləcə də şagirdlərin əmək tərbiyəsi üçün xüsusi əlverişli şərait yaranır. Buna 
görə  də  şagirdlərə  əmək  tərbiyəsinin  aşılanması  fənn  qarşısında  qoyulan  əsas 
tələblərdən biridir.  
3.  Tədris  materialının  düzgün  seçilməsi.  Tədris  materialı  seçildikdə  bir  çox 
faktorlar nəzərə alınmalıdır. Bu faktorlara dərsin məqsədi, şagirdlərin keçmiş dəsrdə 
əldə  etdikləri    bilik  və  bacarıqlar,  onların  elmin  əsasları  üzrə  bilikləri  və  fiziki 
inkişafları aiddir.  
4. Təlim metodlarının düzgün seçilməsi. Müəllim tərəfindən təlim metodları və 
üsulları  düzgün  seçilmədikdə  istənilən  dərsin  məqsədinə  nail  olmaq  qeyri- 
mümkündür.  «Texnologiya»  fənni  üzrə  dərslərin  əsas  mərhələsi  şagirdlərin  sərbəst 
praktiki  işidir.  Bu  işdə  müvəffəqiyyətin  əldə  edilməsi  müəllim  tərəfindən  təlim 
metodları və üsullarının düzgün seçilməsindən asılıdır.  
5. Dərsin təşkilinin dəqiqliyi. Hər bir dərs onun təşkili və keçirilməsi nöqteyi- 
nəzərindən  dəqiq  olmalıdır.  Dərsin  hər  bir  mərhələsinə  müəllim  tərəfindən  vaxtın 
düzgün ayrılması təlimin təşkilinə verilən əsas tələblərdəndir. 
6.  İş  zamanı  şagirdlərin  təhlükəsizliyinin  təmin  olunması.  «Texnologiya» 
dərslərində  şagirdlər  müxtəlif  kəsici  alətlərdən  istifadə  edir,  materialları  emal  edir, 
elektrik  dövrələrini  montaj  edirlər.  Bu  zaman  görülən  iş  üzrə  təhlükəsizlik 
qaydalarına  riayət  edilmədikdə  şagirdlər  müxtəlif    xəsarətlər  ala  bilərlər.  Odur  ki, 
şagirdlərin  təhlükəsizliyinin təmin edilməsi  təlimin  təşkilinə   verilən  tələblərin ən 
mühümüdür.  
 
2.2. Texnologiya təliminin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar 
barədə 
 
Müasir  təhsil  sistemi  təlimin  qeyri–standart  formada  aparılmasını  tələb  edir. 
Qeyri-standart dərslər inteqrativ şəraitdə aparılır və aşağıdakı formalarda qurula bilər: 
Fərdi 
Cütlərlə 
Qruplarla 
Kollektivlə 
 
Fərdi  forma  hər  bir  şagirdin  xarakterik  xüsusiyyətlərinin,  qabiliyyətlərinin, 
maraq və ehtiyaclarının nəzərə alınmasını tələb edir.  
Cütlərlə  işləyərkən  şagirdlər  texnoloji əməliyyatların  yerinə  yetirilməsində  öz 
tərəf-müqabilləri  ilə  sadə  ünsiyyət  qurmaq  imkanı  əldə  edirlər.  Bu  zaman  şagirdlər 
bir-biri ilə daha yaxından tanış olur, əməkdaşlıq etmək  bacarığına yiyələnirlər.  
Qruplarda  işləyərkən  şagirdlər  bir-biri  ilə  sıx  ünsiyyətdə  olurlar,  onlarda 
qrupun işinə görə məsuliyyət hissi yaranır. 
Kollektivdə  işləmək,  kollektiv  fəaliyyətə  alışmaq  bacarığının  bünövrəsi 
qoyulur, şagirdlərdə ünsiyyətyaratma bacarığının  təşəkkülü və inkişafı təmin edilir. 

 
 
49 
 
«Texnologiya»  fənninin  tədrisində  aşağıdakı  dərs  formalarından  istifadə 
edilməsi tövsiyə olunur: 
 
Kombinəedilmiş dərs. 
Nəzəri dərs. 
Praktik dərs. 
Laboratoriya işi dərsi. 
Yoxlayıcı dərs. 
1.  Kombinəedilmiş  dərs-nəzəri  və  praktik  məşğələlərin  elementlərini 
birləşdirən  dərs  formasıdır.  «Texnologiya»  fənninin  tədrisi  prosesində  bir  qayda 
olaraq şagirdələrə elmi və texnoloji məlumatların verilməsi  mühüm  əhəmiyyət kəsb 
edir.  Məhz  bu  məlumatların  əsasında  şagirdlərdə  həyati  bacarıqların 
formalaşdırılması üzrə praktik işlər qurulur. 
 2.  Nəzəri  dərs  –  Bu  dərslərdə  şagirdlər  materialşünaslıq  elementləri  ilə 
(müxtəlif  materialların: kağız və kartonun, plastilinin, parçanın, oduncağın, metalın, 
təbiət materiallarının və s.) xassələri və əldə edilməsi üsulları ilə  tanış olur, müxtəlif 
texniki  qurğuları  öyrənir,  materialların,  enerjinin  və  informasiyaların  dəyişdirilməsi 
texnlogiyalarını  əldə  edirlər.  Şagirdlər  texnoloji  xəritələri  tərtib  etməyi,  çertyoj  və 
eskizləri  oxumağı  öyrənir,  əməyin  təşkili,  mühafizəsi  və  təhlükəsizliyinin  ümumi 
qaydaları ilə, gigiyena və istehsalat sanitariyası tələbləri ilə tanış olurlar.  
3.  Praktik  dərs  –  bu  və  ya  digər  konkret  texnologiyalara  aid  şagirdlərin 
texnoloji  əməliyyatları  yerinə  yetirmələri  üzrə  bacarıq  və  vərdişlər  qazanmalarına 
xidmət  edir.  Praktik  dərslər  şagirdlərdə  əmək  və  ümumtexnoloji  mədəniyyətin 
formalaşması və inkşafında həlledici rol oynayır.  
4.  Laboratoriya  işi  dərsi  –  Bu  dərslər  tədqiqatçılıq  xarakteri  daşıyır,  şagirdlər 
müstəqil surətdə materialların (kağız, karton, plastilin, parça, təbiət materialları və s.) 
mexaniki,  texnoloji  və  digər  xassələrini  tədqiq  edir,  əmək  və  ölçü  alətlərinin, 
cihazların, digər texnoloji maşınların konstruktiv quruluşunu öyrənirlər.  
5. Yoxlayacı dərs – Bu dərslər şagirdlərin texnoloji hazırlıqlarının səviyyəsinin 
müəyyənləşdirilməsinə,  əldə  edilən  bilik,  bacarıq  və  vərdişlərin  mənimsənilməsi 
haqqında məlumatların əldə edilməsinə xidmət edir.  
Bu  kurikulumda    müəyyənləşdirilmiş  standartlara  uyğun  bilik  və  bacarıqların 
formalaşdırılması üçün «Texnologiya» fənninin təlimində ənənəvi təlim metodları ilə 
yanaşı, aşağıdakı interaktiv metod və üsullardan istifadə tövsiyə olunur:  
Beyin həmləsi 
 
 
 
 
Müşahidə   
 
Oyunlar 
 
 
 
 
 
Araşdırma 
Diskussiya (müzakirə)   
 
Ekskursiya            
Akvarium   
 
 
 
Təqdimat  
«Texnologiya»  fənni  üzrə  dərslərin  aşağıdakı  mərhələlər  üzrə  tədris  olunması 
tövsiyə olunur:  

 
 
50 
 
Yüklə 1,2 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin