43
13. Malların paylanması sistemləri
13.1. Hazır məhsulların fiziki paylanmasının əsas formaları
Məhsulların fiziki paylanması dedikdə, hazır məhsulların istehsalçılardan son (və ya
aralıq) istehlakçılara hərəkətinin, satışının, satışdan əvvəl və ya sonrakı
servis xidmətinin təş-
kilindən ibarət kompleks logistik fəaliyyət nəzərdə tutulur.
Hazır məhsulların fiziki bölüşdürülməsi əməliyyatları-nı həm istehsalçı müəssisənin satış
struktur bölmələri, həm də çoxsaylı vasitəçilər həyata keçirirlər. Hazır məhsulların
bölüş-dürül-
məsinin təşkili iki əsas formaya ayrılır:
1. Müəssisənin özünə məxsus paylayıcı şəbəkəsi vasitəsilə məhsulların birbaşa son
istehlakçıya çatdırılmasının reallaşdırılması. Şirkətin satış
şəbəkəsi, yalnız şirkətin öz məhsul-
larının satışına yönəldilir, menecerlərin və satış agentlərinin bütün səyləri şirkətin ümumi marketinq
və satış strategiyasına uyğun olaraq paylanır. Bununla əlaqədar malların
hərəkəti, satış həcmi,
malların qaytarılması və onun səbəbləri üzərində ciddi hesabat və nəzarət sisteminin təşkili imkanı
ar-tır. Bu formanın üstünlüyü şirkətin məhsulların son istehlakçıları ilə birbaşa qarşılıqlı əlaqədə
olması imkanıdır. Birbaşa təmaslar bazar tələbini
adekvat qiymətləndirməyə, ilkin informasiyaya
malik olmaq isə optimal bazar strategiyasının for-malaşmasına imkan yaradır.
2. Məhsulların vasitəçilər vasitəsilə çatdırılmasının reallaşdırılması. Şirkətin özünə
məxsus paylayıcı şəbəkəsini ilkin yüksək xərclərdən qorumaq üçün müstəqil vasitəçilərdən istifadə
zərurəti yaranır. Bir şirkət yeni satış bazarlarına çıx-dıqda, öz satış sistemini hələ yaratmayıbsa, bu
formadan istifadə məqsədəuyğun sayılır. Şirkətlər tərəfindən təqdim olunan, həm maddi güclərinə,
həm də yaxşı bazar nüfuzuna və istehlakçılarla sıx təmaslarına görə firmanın satış bölməsi ilə güclü
rəqabət edə bilən vasitəçilərə firmanın əsas bazarında da ehtiyac vardır. Müstəqil satış təşkilatları ilə
münasibətlər qurmaq, eyni agentlərlə daha az əlverişli şərtlərlə əməkdaşlıq edən rəqib firmaları
bazarda sıxışdıra bilər. Belə bir sistem şirkət istehlakçıya bununla əlaqəli xidmətlər təqdim etməkdə
maraqlı olduqda və özü müstəqil təmin edə bilmədiyi halda satış şirkətləri bununla məşğul olurlar.
Əlavə olaraq, bu halda istehsalçının marka imicini qorumaq, lazımi
xidməti təşkil etmək və
qiymətlərə nəzarət etmək çətin olur. Son istehlakçı ilə əlaqənin olmaması, nəticədə məhsulun
rəqabət qabiliyyətinə təsir göstərə bilər.
Təcrübədə özünə məxsus satış şəbəkəsi, asılı və müstəqil vasitəçiləri olan kombinəedilmiş
varianta da rast gəlinir.
Dostları ilə paylaş: 
