Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

 
Açar sözlər:
lobya, zülal, triptofan 
Ключевые слова
: фасоль, белок, триптофан 
Key words: 
common bean, protein, tryptophane 
Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində standartla müqayisədə ən çox zülal 
miqdarının lobyanın t/5 (25,93%); t/15 (26,13%); PHA-73 (26,18%) və K-6064 
(26%) nümunəsində olması müəyyən edilmişdir. Triptofanın miqdarı isə t/15 

---

373 
(260mq), K-6075 (240mq), K-6061 (250mq), K-6064 (250mq) və K-34 (260mq) 
nümunələrində çox olmuşdur. Bu nümunələr gələcəkdə seleksiya istifadə edilə bilər. 
Aparılan bır sıra elmi tədqiqat işlərində hibridləşmə yolu ilə alınan noxud 
sortlarında zülalların miqdarının 21-23% arasında dəyişildiyi qeyd olunur [6]. Digər 
alimlərin apardıgı elmi işlərdə isə, müxtəlif şəraitdə becərilən şənbələ bitkisinin 
toxumunda zülalların spektrində əsaslı dəyişiklik olmadığı göstərilir[4].
Apardığımız tədqıqat işində lərgə və inək noxudu kolleksiya nümunələrində 
məhsuldarlığın struktur elementləri və biokimyəvi göstəriciləri öyrənilmişdir[5]. 
Aparılan analızlərin nəticəsindən aydın olmuşdur ki, öyrənilən nümunələr arasında 
keyfiyyət göstəriciləri 3 lərgə və 1 inək noxudu nümunələrində daha yüksəkdir. Bu 
nümunələrin də seleksiya işlərində istifadə olunması tövsiyə olunur. Həmçinin, çöl 
noxudu və lərgə bitkilərinin muxtəlif inkişaf fazalarında yarpaqlarda xlorofil və 
karotinoidlərin miqdarı tədqıq olunmuşdur [1]. Məlum olmuşdur ki, bu bitkilərin 
yarpaqlarında xlorofil və karotinoidlər arasında müsbət korelyasiya bitkilərin 
çiçəkləmə fazasında daha çox müşahidə olunur.
Tədqiqat materialı kimi muxtəlif lobya kolleksiya nümunələri götürülmüşdur. 
Bu nümunələrdə ümumi azot (protein Nx6.25) və triptofanın miqdarı
öyrənilmişdir. Tədqiq olunan kolleksiya nümunələrin toxumunda ümumi azotun 
miqdarı Keldal [2], triptofanın miqdarı Yermakov A.İ; Yaroş N.R. [3] üsulu ilə 
təyin olunmuşdur.
Tədqiq olunan nümunələrin toxumunda aparılan analizlərin nəticələri aşagıdakı 
cədvəldə verilmişdir.