Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq

Dövlet Şurasınnm Deaenin işinə dair 1 iyul, 1950-ji il tarixli qəran. 
Dövlet Şurasınnm Barelin işinə dair 28 may, 1954-jü il tarixli qərarı. 
Dövlət Şurasınnm Parisdə annamimlerin həmyerlilər jemiyyetinin qeranna dair 11 
iyul, 1956-jı il tarixli qəran. 
’’ Dövlet Şurasının Deserin işinə dair 28 may, 1937-ji il tarixli qəran. 
121 

---

Buna  görə  də  beynəlxalq  qanunçuluğu  təşkil  edən  beynəlxalq  aktlarla 
daxili  qanunçuluq  arasında  fərq  mövcud  idi.  Lakin  1946-cı  il 
Konstitusiyasına  əsasən  Dövlət  Şurası  öz  praktikasını  dəyişərək 
Konstitusiyanın  26  və  28-ci  maddələrinə  istinadən  bəyan  etmişdir  ki, 
beynəlxalq  müqavilələr  qanuni  qüvvəsinə  görə,  hətta  daxili  qanunların 
qüvvəsindən üstün qüvvəyə malikdir. Dövlət Şurası həmin müddəalara 
əsasən beynəlxalq müqavilələri qanunçuluq mənbələrinin tərkibinə daxil 
etdi.'8  Bu  məhkəmə  praktikası  1958-ci  il  Konstitusiyası  ilə  də  təsdiq 
edilir.  Konstitusiyanın  55-ci  maddəsi  nəzərdə  tutur  ki,  lazımi  şəkildə 
paraflanmış  və  ya  bəyənilmiş  olan  müqavilələr,  yaxud  sazişlər  dərc 
edildiyi  andan  etibarən  daxili  qanunların  qüvvəsindən  üstün  qüvvəyə 
malik hesab edilsin, bu şərtlə ki, həmin sazişin və ya müqavilənin yerinə 
yetirilməsini digər tərəf də təmin etsin. 
Bu müddəalar iki sahədə: müstəmləkəçiliyin dağılmasını hüquqi 
cəhətdən təsbit edən beynəlxalq müqavilələr sahəsində, yəni Vyetnamın, 
Afrika  ölkələrinin  və  yaxud  Şimali  Afrika  ölkələrinin  müstəqilliyi 
haqqında  məsələlər  üzrə  bağlanmış  müqavilələr  sahəsində  və  Avropa 
iqtisadi  birliyi,  «Ümumi  bazar»,  Avropa  Kömür  və  Polad  Birliyi  ilə 
əlaqədar müqavilələr olmaqla yanaşı, habelə Ümumavropa reqlamentləri 
formasında hüquq tətbiqetmə aktları sahəsində tətbiq olunmur. 
Beynəlxalq  müqavilələrin  bu  kateqoriyası  ilə  əlaqədar  olaraq 
onların təfsirinə aid xüsusiyyəti qeyd etmək lazımdır. Qanunçuluğun bu 
kateqoriyadan  başqa  bütün  mənbələrinin  yekunu  məkhəməlikdir.  Əgər 
beynəlxalq müqavilənin mahiyyətinə və fəaliyyət dairəsinə aid hər hansı 
bir çətinlik meydana çıxarsa, Dövlət Şurasının inzibati işlər üzrə hakimi 
həmin məsələni, vəziyyətindən asılı olaraq, iki növ orqanın müzakirəsinə 
verməlidir. Lakin indi daha tez-tez rast gəlinən bu müstəsna hallarda da 
«Ümumi  bazar»  müqavilələrinə  və  onlann  tətbiqi  haqqında  aktlara  aid 
məsələlərdə  səlahiyyətli  orqan  olan,  iclaslarını  Lüksemburqda  keçirən 
Avropa  birlikləri  məhkəməsi  olmuşdur.  Bu,  çox  geniş  məhkəmə 
praktikasıdır.  Əslində  təfsir  yalnız  mətndə  anlaşılmazlıq  olduqda 
zəruridir.  Əgər  aktda  ikimənalılıq  yoxdursa,  təfsirə  də  ehtiyac  qalmır. 
Çox  zaman  aktın  kifayət  qədər  anlaşıqlı  və  aydın  olub-olmaması  sualı 
meydana  çıxır;  bəzi  hallarda  qəti  qərara  gələnədək  bu  sual  uzun 
müzakirələrə  səbəb  olur.  Misal  üçün,  Fransaya  neft  idxalı  ilə  əlaqədar 
olaraq Dövlət Şurası Roma müqaviləsinə müvafiq müddəanı daxil etməyi 
lüzumsuz hesab etmiş və beləliklə bu ba