Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq

Dövlət Şurasının dul qadın Tyeların işinə dair 24 mart, 1976-jı il tarixli qərarı. 
173 

---

gətirib çıxarır, ya da onun qarşısına qoyulan fəaliyyətin geniş miqyaslı 
olması ilə əlaqədar olaraq qeyri-normal zərərin vurulmasına səbəb olur. 
Belə hallarda həmin zərərin ödənilməsi həmin şəxsin üzərinə qoyulursa, 
bu zərərin ödənilməsi qeyri-qanuni hesab edilir. 
Təqsirsiz  məsuliyyət  nəzəriyyəsi  tarazlıq  amili  olub,  idarəetmə 
xarakterli münasibətlərdə gərginliyi azaldır. 
Xüsusi hüquqda da təqsirsiz məsuliyyət mövcuddur, lakin burada 
o,  məhdud  çərçivədədir,  çünki  məhkəmə  praktikasına  yalnız  qanunda 
nəzərdə tutulduğu halda əməl edilir. İstehsalatda işləyən fəhlə və ya hər 
hansı bir şəxs zədələnərsə, o anda administrasiya məsuliyyət daşıyır və 
qanuna  görə  hətta  sahibkarın  təqsiri  olmadıqda  belə  öz  muzdlu  işçisi 
qarşısında məsuliyyət daşımalıdır. 
Bu  cür  normaların  qiymətləndirilməsində  inzibati  ədliyyə  daha 
sərbəstdir. Qanunla nəzərdə tutulmadığı halda inzibati hakimlər təqsirli 
olmayan  şəraitdə  məsuliyyətin  yaranmasını  nəzərdə  tuturlar;  ümumi 
mülki  hüquqdakı  məsuliyyətlə  müqayisədə  inzibati  məsuliyyətin 
orijinallığı,  spesifikliyi,  müstəqilliyi  məhz  təqsirsiz  məsuliyyətin 
yaranması şəraitində daha yaxşı təzahür edir. 
İnzibati  məsuliyyət  əsasən  ictimai  işlərdə  fəaliyyətin  təhlükəli 
növləri ilə vurulmuş zərərləri, ümumi xidmətlərin əməkdaşlanna vurulan 
zərəri, nəhayət, qanunların və hüquqi aktların icrası nəticəsində yaranan 
məsuliyyəti əhatə edir. 
Bu adi ümumi ifadə eyni zamanda müəyyən işlərin görülməsini 
tikililərin  (qurğuların)  aparılması  ilə  bağlayır. Məsələn,  yol  tikintisi  və 
artıq işi başa çatmış yol ilə bağlı olan vurulmuş zərərin əmələ gəlməsi. 
Söhbət çoxdan təşəkkül tapmış və klassik nümunəyə malik olmuş 
məhkəmə  praktikasından  gedir.  Təqsirsiz  məsuliyyət  inzibati  ədliyyə 
praktikasının  ən  mühüm  işlərindən  biridir.  İnzibati  məhkəmələr  və 
Dövlət Şurası hər il yüzlərlə bu cür işləri icraata götürürlər. İctimai işlərin 
görülməsi nəticəsində yaranan zərərdən əziyyət çəkən və ya əziyyətlərə 
məruz qalan adamların çoxunda bu, təəccüb doğurur. 
Bu  nəzəriyyə  eyni  zamanda  tikilinin  (qurğunun)  sahibi 
adlandırılan  ümumi  (ictimai)  kollektivə,  milli  obyektlərə,  dövlətə  və 
ayrı-ayrı  sahibkarlara  münasibətdə  də  tətbiq  olunur.  Sonuncu  halda 
söhbət müstəsna olaraq çətin və ağır işlərlə əlaqədar olur və bu zaman 
xüsusi  şəxsin  məsuliyyəti  inzibati  hüquq  dairəsində  yaranır,  bunun 
normaları  nəticəsində  meydana  çıxan  mübahisələr  inzibati  ədliyyə 
çərçivəsində həll edilir. 
İctimai işlərlə bağlı zərər vurulması nəzəriyyəsinə gəlincə, burada 
zərərin xarakterindən və zərərçəkənlərin kateqoriyasından asılı 
174 

---

olaraq  məsuliyyət  rejimi  müəyyən  edilir.  Bununla  əlaqədar  olaraq 
iştirakçılar, istifadəçilər və üçüncü şəxslər biri digərindən fərqlənirlər.