Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

Kükürd (S) – hüceyrələrin quruluşunda çox mühüm rol oy-

 

  nayır. O, zülalların tərkibinə kükürdlü aminturşuları şəklində 

daxil olur. Tərkibində kükürd olan aminturşularına: sisteini, 

sistini və metionini göstərmək olar. Bundan əlavə kükürd sulf-

hidril qruplu (-SH) birləşmələrin də  tərkibində  iştirak edir və 

onlar reduksiya zamanı hidrogen mənbəyi rolunu yerinə yetirir. 

Buna misal kimi, canlı orqanizmlərdə sisteinin sistinə 

çevrilməsi prosesini göstərmək olar. Bu halda sərbəst hidrogen 

alınır. 

   

    

       H

2

C – SH                               H

2

C   –   S    –   S   –  CH

2 

             |                                               |                               | 

    2  HC – NH

2         

⎯

⎯ →

⎯

−

2

H

        

H C– NH

2

 

            

H

2

N -CH 

            |                                                |                               | 

           COOH                                    COOH                    COOH

 

         sistein                                                       sistin 

 

Kükürdlü birləşmələrin digər funksiyası, proteolitik 

fermentlərin aktivliyini stimullaşdıra bilməsidir. Ola bilsin ki, 

bu fermentlərin fəallaşması, HS – qruplu (sulfhidril) 

birləşmələrin hüceyrələrin bölünməsi prosesində  iştirak 

etmələri ilə də əlaqədardır. Sulfhidril birləşmələrə ən çox cavan 

– funksional cəhətdən aktiv hüceyrələrdə rast gəlinir. 

Orqanizmdəki zülalların köhnəlməsi (qocalması), onlarda HS – 

qruplarının disulfid (-s-s) körpücüklərinə çevrilməsilə izah ol-

unur. Göbələklərdə kükürd, yalnız reduksiya olunmuş haldadır, 

yəni hidrogen sulfidin törəməsi kimi əmələ  gəlir (H-S-H). 

Lakin bu elementin göbələklərdəki  əsas mənbəyini onun 

oksidləşmiş birləşmələri təşkil edir. Hüceyrədə olan və SO

2

4

 – 

ionu saxlayan sulfatlar, SO

2

3

 – ionu olan sulfitlər, sonradan 

göbələklərdə reduksiya olunurlar. 

S

H

SO

SO

e

e

2

6

2

3

2

2

4

⎯

⎯ →

⎯

⎯

⎯ →

⎯

−

−

+

−

+

−

 

Göbələklər üçün kükürdün qidalı mühitdəki miqdarı 0,01 və ya 

0,001% hüdudundadır.