AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl.4.12
- Diaqram 4.2
- Cədvəl.4.14
- Diaqram 4.3
- Diaqram 4.4
|
4.2.2. 12 addım proqramında iştirak edən PAM-dan asılı şəxsiyyətlərdə baş verən dəyişikliklər. Kəmiyyət və təsviri analizi. OCEAN profil testinin analizi
Anonim alkoqoliklər və Anonim narkomanlar icmalarının Azərbaycanda ilk yaradılışı 2015-ci ilin aprel- may aylarına təsadüf etdi. Dünyanın hər tərəfində olduğu kimi, Azərbaycandada qrup az sayda insanlardan başladı. Lakin nəticə göz qabağında olduğundan və propaqanda aparıldığından pasientlərin sayı çoxalırdı. Hər bir pasient qrup terapiyası keçirilən zala dəvət olunmamışdan əvvəl individual olaraq mənimlə konsultasiya keçirdi. Daha sonra pasientin vəziyyətini qiymətləndirəndən sonra onun terapiyaya uyğun və ya uyğun olmaması qərara alınırdı. Pasientin ilk dəfə qrupa daxil olması əlbətdəki ondan sosio-demoqrafik məlumatların alınmasından başlayırdı. Əgər pasientin adaptasiya problemləri aşkar edilirdisə, ondan sadəcə başqa qrup üzvlərini dinləmək xahiş olunurdu. 12 addım proqramının fərqli xüsusiyyətindən biridə ev tapşırıqlarının olmasıdır. Burada 0 5
15 20 paranoid şizoid dissosial emosional davamsız isterik
anankast həyəcan
asılı digər
dəqiqləşdirilməmiş pasientlərin sayı pasinetlərin sayı
55
postabstinent sindromda olan insan öz ağrı və psixoloji və psixi pozuntuları ilə təkbə-tək qalmır, qrup tərəfindən dəstək və anlayışla qarşılanır. Bəzi dəyişikləri keyfiyyət baxımından istərdim analiz edim. (Bax .Cədvəl.4.12) Cədvəl.4.12 Şəxsiyyəti məlum edən faktorlar: Istifadə olunan metodika: Xəstəxanada dərhal abstinent sindromdan qurtulan pasientlərin göstəriciləri: 12 addım proqramında iştirak etmiş pasientlərin göstəriciləri: Ekstraversiya OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Az, və ya patoloji həddən artıq formada özünü büruzə vermək Normal inkişaf etmiş formada Introversiya OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Həddən artıq çox, əsasən introvertlik anormal qapanıqlıqla müşahidə olunur Ekstroversiya və introversiya normal forada bir-birini əvəz edirlər
bağlılıq OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Zəif və ya ümumiyyətlə bağlılıq hissinin yox olması Yenidən bərpa olunur
təcrid etmə OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Yüksək səviyyədə özünü büruzə verir Göstəricilər enir və proqress baş verir özünə nəzarət OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Göstəricilər dəyişmir Artır Impulsivlik OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Artma və ya konstant formada qalma Enmə
emosional OCEAN, klinik Dəyişiklik baş Göstəricilər enir 56
davamsızlıq müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) vermir
emosional davamlılıq Ocean, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Aşağı olan Normal intellekt səviyyəsinə uyğun riyazi hesablamarın yerinə yetirilməsi ekspressivlik OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Anormal formada özünü büruzə verir Normal göstəricilər praktiklik OCEAN, klinik müsahibə (əsas qrupda 12 addım proqramı) Yuxarı – həddən artıq Normal göstəricilər bərpa olunur
12 addım proqramında iştirak etmiş pasinetlərdə dəyişikliklər gözə çarpan dərəcədə olur: 1. Ekstraversiya/İntraversiya– ünsiyyət bir tələbata çevirilir. Qrup daxilindəki münasibətlərin inkişafı insana pozitivlik və nikbinlik gətirir. əlavə emosiyaları yaşamaq istəyi yaranır. Əgər əvvəllər həzz hissi yalnız narkotikdan gəliridisə, hal hazırda yeni həyata qayıdış hissi yaranır. Təcrübəyə açıqlıq hissi oyanır. Psixoterapiyada iştirak etməyən insanlarda ekstraversiya ya patoloji yüksək formada özünü büruzə verir, yada həddən artıq aşağı səviyyədə müşahidə edilirdi. 2. Bağlılıq/Təcrid – İnsanlara qarşı açıqlıq, eyni zamanda adekvat azadlıq anlayışlarının formalaşması, başqalarından dəstək aldıqlarına görə, artıq özləri dəstək verməyə çalışır. Öz və başqa insanların fikirlərinə qarşı tənqidi balanslaşmağa uyğun olmağa istiqamətlənir. 3. Özünə nəzarət/İmpulsivlik – iradə göstəricilərinin artması, məsuliyyətin olması, qərarların qəbul edilməsində şüurluluq və tənqidi münasibətin olması. “5 günlük dünya” alayışının itməsi, gələcəyə baxışların formalaşması. 57
4. Emosional davamsızlıq/Emosional davamlılıq – həyəcan yaradan faktorların azalması, özünü idarə etmək bacarığı, stressə dayana bilmək bacarığı. Ciddiləşmək prosesinin bünövrəsi qoyulur. 5. Ekspressivlik/Praktiklik – həyata “yüngül” münasibət artıq daha çox təcrübəyə yönəlmə, gələcəyə güvənlə və əminliklə addımlama, sabahı düşünmə. Həyata daha çox müdriklik baxışlarının formalaşması. Yaşamını balanslı şəkildə davam etdirməyə qərar alması. ( Bax .Cədvəl.4.13)
Cədvəl.4.13 Faktorlar: Baş vermiş dəyişikliklər: (sonradan keçirilən metodika)
proqramda iştirak etməyənlər: edənlər: Ekstraversiya/ İntraversiya 41%E 51%E
Bağlılıq/Təcrid 33%B 46%B Özünə nəzarət/İmpulsivlik 30%ÖN 47%ÖN Emosional davamsızlıq/Emosional davamlılıq 61%ED-sızlıq 43%ED-sızlıq Ekspressivlik/Praktiklik 57%E 39%E
Sonradan yenidən aparılan metodika nəticələri göstərir ki, dəyişikliklər yalnız 12 addım proqramında iştirak edənlərdə pozitiv tərəfə yönəlib. Bütün bunlar psixoterapiyanın pozitiv təsirli olduğunu yenədə təsdiq edir. 12 addım proqramında iştirak etməyən pasientlərdə dəyişikliklər çox az, konstant olaraq və ya dahada psixopatizasiyaya uğrayırdı. Long etudal metodun sonundaki nəticələr diaqrammda təsvir olunub. Burada əsas qruppda və kontrol qruppda fizioloji asılılıqdan sonra psixoloji asılılıqda müalice alan ve almayanların 4 ay keçəndən sonra hansı dəyişiklərin baş verməsi göstərilib. (Bax: Diaqram 4.2) Diaqram 4.2
0 20 40 60 80 kontrol qrup əsas qrup 58
Ayrıca, psixopatizasiyaya uğramış amillərin analizi cədvəldə verilib.Verilmiş cədvəldə qruplar ümumi formada verilib.(Bax .Cədvəl.4.14)
Psixopatizasiyaya uğramış amillər Əsas qrup. 12 addım proqramında iştirak edənlərin göstəricələri (%) Kontrol qrup. Yeniden yoxlanışdaki nəticələr(%) 1.Dominantlıq 45
67 2.Təəsurat axtarışı 56 70
3.Təqid etmək 52
67 4.Həyəcan 50 66
5.Emosional rahatlıq 39
69 6.Biganəlik 51 59
7.Sensitivlik 40
65 8.Plastiklik 50 68
Psixopatiyaya uğramış amillərin əvvəlki (kontrol qrup əvvəl və indi; esas qrup əvvəl və indi) nəticələri və sonradan (4 ay keçmişdən sonra) alınan nəticələri fərqlənir. Əgər əsas qrupda dəyişikliklər baş verirsə, dinamika pozitiv tərəfə yönəlirsə, kontrol qrupda bu dəyşikliklər gözə çarpmır. Amillərin dinamikası aşağıda göstərilmişdir (Bax .Cədvəl.4.15)
Psixopatizasiyay a uğramış amillər Əsas qrup. 12 addım proqrammında iştirkdan əvvəl (%) Əsas qrup. 12 addım proqramında iştirak edənlərin göstəricələri (%) Kontrol
qrup.Əvvəlki yoxlanışdaki nəticələr (%) Kontrol
qrup.Yeniden yoxlanışdaki nəticələr (%) 1.Dominantlıq 71 45
73 67
2.Təəsurat axtarışı 84 56
81 70
3.Təqid etmək 69
52 70
67 4.Həyəcan 65 50
70 66
59
5.Emosional rahatlıq 77
39 72
69 6.Biganəlik 76 51
70 59
7.Sensitivlik 60
40 68
65 8.Plastiklik 63 50
69 68
Əldə edilmiş dəyişikliklərin (psixopatizasiyaya uğramış amillərin) dinamikası diaqram vasitəsi ilə daha ətraflı təsvir olunub. (Bax: Diaqram 4.3) Verilmiş diaqramdan gözə çarpan dəyişikliklər əlbətdəki qrup terapiyasında iştirak edən pasientlərdə müşahidə olunur. Daha çox müsbət dəyişikliyi biz qrup terapiyasında iştirakdan sonra əldə edirik. Diaqram 4.3
Müqayisə üçün əvvəl (tədqiqatın ilkin mərhələsində aldığımız nəticələri – ümumi nəticə),12 addım proqramında iştirak edəndən sonraki, və iştirak etməyənlərin psixopatizasiyasının dəyişiklikləri diaqrammda verilib. (Bax: Diaqram4.4) 0 20 40 60 80 100 1.Dominantlıq 2.Təəsurat axtarışı 3.Təqid etmək 4.Həyəcan 5.Emosional rahatlıq 6.Biganəlik 7.Sensitivlik 8.Plastiklik Kontrol qrup.Yeniden yoxlanışdaki nəticələr (%) Kontrol qrup.Əvvəlki yoxlanışdaki nəticələr (%) Əsas qrup. 12 addım proqramında iştirak edənlərin göstəricələri (%) Əsas qrup. 12 addım proqrammında iştirkdan əvvəl (%)
60
Diaqram 4.4
Tədqiqatın 2-ci mərhələsində psixopatiyaya uğramış amillərin dinamikası vardır. N =95, N (esas) =45, N (kontrol) =50. Alınan nəticələrin tədqiqi əhəmiyyəti vardır. Statistik dürüstlük ödənilir. Psixopatizasiyaya uğramış amillərin korrelasiya analizi növbəti nəticə verdi: 1) Dominantlıq amili (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,541**), (p< 0,01). 2) Təəsurat axtarışı amili (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,574**), (p< 0,01). 3) Təqid etmə (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,438*), (p< 0,05). 4) Həyəcan amili (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,352*), (p< 0,05). 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 iştirak edənlər(%) iştirak etməyənlər(%) Kontrol qrup. Yeniden yoxlanışdaki nəticələr(%) 61
5) Emosional rahatlıq (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,721**), (p< 0,01). 6) Biganəlik (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -0,336**), (p< 0,01). 7) Sensitivlik (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,459**), (p< 0,01). 8) Plastiklik amili (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12 addım psixoterapevtik proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= - 0,268*), (p< 0,05) – zəif korrelesiya. Korrelasiya analizi göstərirki, burada pasientlərin psixoterapiyada iştirakı, onlarda daha çox psixopatiyadan normaya qaytarır. Deqradasiyaya uğramağa qoymur və insanın inkişafına gətirir. Tədqiqatın fərziyyələri və onların təsdiqi: 1.
Psixoaktiv maddələrin istifadəsi asılı
pasientin
şəxsiyyətinin psixopatizasiyasına təkan verir. Anket suallarının cavabı nəticəsində tədqiqatda yalnız əvvəllər psixopatiya və ya başqa psixi pozuntulardan əziyyət çəkməyən insanlar iştirak etdilər. Sonradan isə psixopatiya müəyyən edilən insasnlarda dinamika müşahidə edilirdi. 2.
reabilitasiya tədbirləri onların yenidən cəmiyyətə daha yaxşı adaptasiya olunmasına, həyati dinamikasının yaxşılaşmasına kömək edir. Tədqiqat nəticəsində əldə etdiyimiz nəticələr bunu sübut etdi. 3.
Psixoaktiv maddələrdən istifadə edən asılılar daha çox F60.2 (dissosial şəxsiyyət pozuntusundan) əziyyət çəkirlər. Daha çox rast gəlinən: 19 dissosial,16 paranoid,14 emosional davamsız şəxsiyyət pozuntuları oldu.
62
4.
Şəxsiyyətin psixopatik amilləri və 12 addım proqramında iştirakı arasında korrelyasiya vardır. Korrelasiya analizinin üsulu ilə müəyyən etdik ki, psixoterapiyada iştirak insanda psixopatik amilləri azaldır. Hipotezalarım qəbul olunur. H 0 hipotezalarım təkzib olundu. 63
NƏTİCƏ
Psixoaktiv maddələrdən istifadə bu günkü günlərdə aktual problem olub və dünyə səviyyəsində işləndiyindən tədqiqat işimdə məhs bu maddələrin təsiri altında şəxsiyyətdə baş verən dəyişiklikləri tədqiq etməyə çalışdım. Şəxsiyyətdə baş verən dəyişikliklər insanın cəmiyyət qarşısında yetirdiyi vəzifələrini pozur və nəticədə cəmiyyətin gözləntiləri reallaşmır. Tədqiqatımda 100 nəfər iştirakçı müəyyən olduğundan sonra onlarla 1 mərhələdə şəxsiyyətin profilini və baş vermiş dəyişiklikləri araşdırdıq, psixopatizasiyaya uğramış şəxsiyyətin xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirdim. Sonradan, əsas (eksperimental) və kontrol (əlavə) qruplara bölərək onlarda lonqetudal metodla baş verən dəyişiklikləri müəyyən etdik, dəyişiklik dinamikasını dəqiqləşdirdim və 12 addım proqramının alüdəçiliyə təsirini tədqiq etməyə çalışdım. Tədqiqatın nəticələri aşağıdakılardır: 1. Şəxsiyyətdə PAM-dən istifadə nəticəsində psixopatik amillər qabarır. Yanı PAM insanda şəxsiyyət pozuntusuna gətirib çıxara bilər. 2. Asılılıq pozuntusu nəticəsində pasientlərin sosial həyatı məhdudlaşır və psixoterapiya və reabilitasiya tədbirləri onların yenidən cəmiyyətə hər tərəfli yaxşı adaptasiya olmasına kömək edir. 3. Şəxsiyyət pozuntuları arasında daha çox dissosial, paranoid və emosional davamsız şəxsiyyət pozuntuları rast gəlindi. 4. 12 addım psixoterapevtik proqramda iştirak və şəxsiyyətin psixopatizasiya arasında əlaqə var. Əlaqə bir birinə qeyri-mütənasibdir. 5. Psixoloji asılılıqdan müalicə alan pasientlərdə psixopatik amillərin dinamikası pozitiv tərəfə, yani azalmağa doğru yönəlir. 6. 12 addım proqramında iştirak edən pasientlərin şəxsiyyətindəki pozuntular dərinləşmir və yox olma istiqamətinə çalışır. Bütün bu nəticələr əsasında bəzi tövsiyyələri irəli sürməyin zəruriliyini görürəm: 64
1.
Necəki 12 addım proqramında pasientlər görüşlər vaxtı maariflənirlər, eləcədə məktəb və KİV vasitəsi ilə PAM-lərə qarşı informasiyalaşdırma aparılmalıdır. 2.
maraqlanmanın belə qarşısı alınmalıdır. 3.
Mütləq formada fizioloji asılılıqdan müalicə alandan sonra, psixo-sosial reabilitasiya keçirilməlidir. 4.
təsdiqlədiyinə görə, Azərbaycanda propaqandası geniş formada aparılmalıdır. 5.
Psixoterpiyanın effektivliyini müəyyən edən tədqiqatlar sistematik keçirilməli, nəticələrə müvafiq olaraq psixososial reabilitasiya planları hazırlanmalı və tətbiq olunmalıdır.
65
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT Azərbaycan dilində ədəbiyyat: 1. Bayramov Ə. S. Əlizadə Ə. Ə. Psixologiya. Bakı: 2003. s.128-138 2. Əliyev B.H. Şəxsiyyətə yeni baxış nəzəriyyəsi.B: 2008. s.12-13 3. XBT-10, Ümumdünya səhiyyə təşkilatı, Cenevrə, 2012. s.247-248
Rus dilində ədəbiyyat: 4. Акберова С.A. NLP и эриксоновский гипноз при наркотических проблемах. Казань: Фониант, 2000. s.132 5. Анонимные алкоголики (Большая книга) - Нью-Йорк: Alcoholics Anonymous World Services, 2011. s. 29
6. Бейтсон Г. Кибернетика Я: теория алкоголизма. Перевод: Д.Я. Федотова и М.П. Папуша. G.Bateson: The Cybernetics of "Self": A Theory of Alcoholism: University of Chicago Press edition, 2000. s.8
7. Бехтель Э.Е. Донозологические формы злоупотребления алкоголем. – М.: Медицина, 1986. s. 272 8. Болотовский И.С. Наркомании. Токсикомании.- Казань: Изд-во КГУ, 1989. s.91 9. Бороткин Ю.С. Грекова Г.И. Алкоголизм: причины, следствия, профилакти- ка. Л.: Наука, 1987. s. 476 10. Братусь Б.С. Аномалии личности. -М.: Мысль, 1988. s.304 11. Братусь Б.С. Психологический анализ изменения личности при алкоголиз- ме. М.: Изд-во МГУ, 1974. s. 96 12. Буянов М.И. Размышления о наркомании: Книга для учителя. М.: Просве- щение, 1990. s.8 13. Гаулстон М., Годберг Ф. Психологические ловушки СПб: 1996. s. 208 14. Генайло С.П.Особенности преморбида больных наркоманиями //Журнал психологии и неврологии им. С.С. Корсакова. 1990. - №2 . s.42-46 15. Гиляровский В.А. Психиатрия. 2-е изд. - М.: Медгиз, 1954. s. 520 66
16. Горьковская И.А. Клинико-психологическая характеристика раннего алкоголизма у деликвентных подростков //Социальная и клиническая психиатрия. 1994. - №1. s.70-75 17. Гулевская В.Я. Общая медицинская психология.- СПб: Культ Информ Пресс, 2000. s. 328 18. Гулямов М.Г. Острые алкогольные психозы. Ташкент: Медицина, 1985. s.121
19. Гурьева В.А. Морозова И.Г. Кузнецов И.В. Расстройства влечений в подростковом возрасте //Журнал невропатологии и психиатрии им. С.С. Корсакова. 1989. - №8. s. 95 -100 20. Демьянов Ю.Г. Диагностика психических нарушений. СПб: Издат. дом МиМ ТОО Респекс, 1999. s.224 21.
"Доктор Боб и славные ветераны". s.
75., Copiright © 1980 by. Alcoholics Anonymous World Services, Inc. All rights reserved. Первое издание русского перевода 2008. 22.
Дроздов А. А. Полный справочник психотерапевта. М. 2010. s.509 23. Егоров А. Ю. Возрастная наркология. Санкт-Петербург Издательство «Дидактика Плюс» 2002. s. 49-54 24. Иванец Н.Н., Игонин А.Л., Иванова Н.В. О значении личностных особенностей для клиники и лечения алкоголизма //Журнал невропатологии и психиатрии им. С.С. Корсакова. 1977. - №2. s.237-242 25. Карвасарский Б. Д. Психотерапия: учеб. для вузов / Изд. 2-е, перераб. –– СПб. Питер, 2002. s.5 26. Карпов A.M. Образовательно воспитательные основы профилактики и психотерапии наркомании. - Казань: Медицина, 2000. s.31 27. Карпов A.M. Самозащита от наркомании. Казань: ДАС, 2001. s.53 28. Ковалев А.Г. Мотивы поведения и деятельность.- М.: Нука, 1988.
s. 192
29. Козлов А.А. Клинические проявления изменений личности у больных наркоманиями: Диссертация на соискание ученой степени кандидата медицинских наук. М., 1999. s.225
67
30. Козлов, А.А. Изменения личности у больных опийной наркоманией / А.А. Козлов, М.Л. Рохлина // Независимый психиатрический журнал. – 2004. — II. - s.35-37 31. Лекции по наркологии. 2-е изд. / Под ред. Н. Н. Иванца. — М.: Нолидж, 2000.
s.48- 49 32. Личко А.Е., Битенский В.В. Подростковая наркомания. Л.: Медицина, 1991. s.304 33. Менделевич В. Д. Клиническая и медицинская психология: Практическое руководство. М.: МЕДпресс, 1998. s. 102-125 34. Методическое письмо МЗ СССР от 12.06.75 г. 35. Валентик. Общество Анонимных алкоголиков в США: подход и терапевтические возможности //Вопросы наркологии. 1989.- №2, s.51-57 36. Наркология / Фридман Л.С., Флеминг Н.Ф., Роберте Д.Х. и др.; Пер. с англ. 2-е изд., испр. - М., СПб: изд-во БИНОМ, Невский Диалект,2000. s.320 37. Немцев А.В., Петрова Е.В., Юдина B.C. Трансформация смысловых образований при алкоголизме //Журнал неврологии и психиатрии им. С.С. Корсакова. -1991.- №.12. s. 72-76 38. Немчин Т.А., Цыцарев С.В. Личность и алкоголизм. Л.: ЛГУ, 1989.- s.192 39. Портнов А. А., Федотов Д. Д. Психиатрия. Медицина. 1971. s. 287-296 40. Психология здоровья: Учебник дл я вузов / Под ред. Г С. Никифорова. — СПб. 2006.s.349 41. Пятничная И.Н. Клиническая наркология. Л.: Медицина, 1994. s.333 42.Рохлина М.Л., Киткина Т.А., Благов Л.Н. Психические расстройства у больных самодельными опиатами //Журнал неврологии и психиатрии им. С.С. Корсакова. 1996. - №4. s. 42-46
İngilis dilində ədəbiyyat: 43. Cheryl J. Cherpitel, Allan R. Meyers, Perrine M.B. Alcohol consumption, sensation seeking and ski injury: a case-control study // Journal of studies on alcohol. 1998. - № 2. s.13-18
68
44. Heather N., Rollnick, S., Winton M. A. Comparison of objective and subjective measures of alcohol dependence as predictors of relapse following treatment // British Journal of Clinical Psychology. 1983. - № 22. s.11-17 45. Kauer J.A.; R.C. Malenka (2007). «Synaptic plasticity and addiction». Nature Reviews: Neuroscience: s.
844-858
46. Laura C. Holdcraft, William G. Iacono, Matthew K. Mcgue. Antisocial personality disorder and depression in relation to alcoholism: a community -based sample//Journal of studies on alcohol. 1998. - № 2. s.33-37 47. Mark T. Filmor, Judith L. Carscadden, Volgel-sprott M. Alcohol, cognitiv impairment and expectancies // Journal of studies on alcohol.-1998. № 2.-17-21 səh. 48. Murrey H.A. Exploration in personality. N-Y.: Oxford, 1938. s. 234 49. Peel S. DeGranpre R. J. Cocaine and the concept of addiction environmental factors in drug compulsions //Addiction Research. 1998.- № 6. s.37-42 50. Peele S. The meaning of addiction: Compulsive experience and its interpretation. Lexington.- MA: Lexington. 1985. s. 52-56 51. Salamone, J.D. (1992). «Complex motor and sensorimotor function of striatal and accumbens dopamine: Involvement in instrumental behavior processes». Psychopharmacology: s. 160-174
İnternet resursları: 52. 2015 World Drug Report finds drug use stable, access to drug & HIV treatment still low. https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2015/June/2015-world-drug- report-finds-drug-use-stable--access-to-drug-and-hiv-treatment-still-low.html 53. Alkoqolizm
. http://rnm.az/alkoqol/57-alkoqolizm.html 54. Alkoqolizm. http://www.saglamliq.isim.az/xestelik/587 55. Pathogenesis of psychological appearances of opioid dependence: a dualistic model YU.D. Sivolap. http//www.mediasphera.aha.ru
69
ƏLAVƏLƏR ƏLAVƏ 1.
BÖYÜK BEŞLİK TESTİ. (BİG FİVE). OCEAN METODİKASI. Təlimat: Verilən fikirləri oxuyun və müəyyən edin: iki alternativ fikirdən hansı ən çox sizə uyğundur. Əgər qiymət cədvəlindən solda yazılmış fikir sizə yaxındırsa, o zaman bu fikir üçün "- 2" qiymətindən istifadə edin və ya "-1". Əgər sağ fikir sizə uyğundursa, onda o "2" ya "1" qiymətləriylə qiymətləndirilir. Əgər fikir sizə çox yaxındırsa “2” və ya "-2" qiymətlərini işarələyin. Əgər bu fikir zəif ifadə edilmişdirsə, onda "-1" və ya "1". O hadisədə, nə vaxt ki, heç bir alternativlərdən sizə əlverişli deyil, o zaman "0" qiymətini işarələyə bilərsiniz. olmaqdan xoşum gəlir
Yüklə 1,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|