AZƏrbaycan respublġkasi əMƏK



Yüklə 0,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/7
tarix28.04.2017
ölçüsü0,58 Mb.
#16079
1   2   3   4   5   6   7

ĠCĠDH-10  -  "İnternational  Classifıcation  of  Ipairments,  Disabilities  and  Handi 

caps"əlililliyin,  sağlamlıqda  çatışmazlıqların  BeynəlxalqTəsnifatı.  Dünya  Səhiyyə 

Təşkilatı  tərəfındən  1980-Cİ  ildə  əlilliyin  qiymətləndirilməsinə  yönəlik  sınaq 

məqsədilə yaradılan bir təyin etmə və kodlama sistemi. 



Ġflic  (Palsy,  paralysis,  apoplexia)  -  beyin,  mərkəzi  və  periferik  sinir  sisteminin 

hərəki mərkəzlərinin zədələnməsi nəticəsində iradi hərəkətlərin itməsi. İflic keçirən 

insanların  təqribən  üçdə  biri  adatən  bir  aya  sağalır,  lakin  iflic  keçirən  xəstələrin 

əksəriyyəti  uzun  müddətli  problemlərlə  üzləşir.  Səhhətlərində  əhəmiyyətli 

dərəcədə  yaxşılaşma  müşahidə  olunması  üçün  bir  il  və  daha  artıq  müddət  tələb 

oluna  bilər.  Təəssüf  ki,  əksər  kəskin  hallarda  iflic  ölümcül  ola  bilər  və  uzun 

müddətli əlilliklə nəticələnə bilər. 

ĠĠV (HIV) - insanın immunçatışmazlığı virusu. 

ĠĠV infeksiyası (HIV infection) - İİV-in törətdiyi xəstəlik. 

ĠĠV/QĠÇS-lə  yaĢayan  Ģəxslər  (People  living  with  HIV/AIDS)  -  İİV-ə  yoluxmuş, 

yəni xəstəliyin əlamətləri olmadığı ilkin mərhələsində, həmçinin immun sisteminin 

dərin zədələnməsi mərhələsində olan insanlar. 

ĠĠV-in  anadan  uĢağa  ötürülməsinin  profilaktikası  (Prevention  of  mother-to-

child  trans-mission  of  HIV)  -  hamiləlik  dövründə,  doğuş  və  ana  südü  ilə 

qidalandırma  zamanı  İİV-in  anadan  uşağa  keçməsinin  qarşısnın  alınmasına 

yönəldilmiş kompleks profılaktik tədbirlər sistemi. 

ĠĠV-in  anonim  müayinəsi  (Anonymous  HIV  testing)  -  şəxsiyyəti  təsdiq  edən 

sənədi  təqdim  etmədən  və  ya  şəxsi  məlumatları  bildirmədən  tibbi  diaqnostikanın 

aparılması. 


ĠĠV-in  konfidensial  müayinəsi  (Confıdential  HIV  testing)  -  müayinə  və  onun 

nəticələri  barədə  məlumatın  məxfı  saxlanılmasına  zəmanət  verməklə  tibbi 

diaqnostikanın aparılması. 

ĠĠV-müsbət  status  (HlV-positive  status)  -  insan  orqanizmində  yoluxma  faktını 

təsdiq edən İİV-in və ona qarşı anticisimlərin olması. 



Ġkinci  qrup  əlillik  (Disahility  group  II)  -xəstəük,  travma  və  ya  anadangəimə 

məhdudiyyətlər  nəticəsində  orqanizmin  həyat  fəaliyyətinin  (təhsil-alma,  ünsiyyət, 

uyğunlaşma, öz davranışna nəzarət etmə, hərəkət etmə, özünə xidmət etmə, əmək 

fəaliyyəti)  kəskin  məhdudlaşması  və  ya  əmək  fəaliyyətinin  mümkün  olmaması.   

Eyni  zamanda  əlilliyi  olan  şəxs  digər  insanın  yardım  və  ya  qulluğuna  ehtiyac 

duymur. 


Ġlkin əlillik (Primary disability) - müəyyən inzibati ərazidə təqvim ili ərzində ilk 

dəfə rəsmən əlil kimi qeydə alnan şəxslərin sayının ümumi əhalinin sayına nisbəti. 



Ġmmobilizasiya  (Immobilization,  fixation,  bracing)  -  bədənin  hər  hansı  bir  xəstə 

və  ya  zədələnmiş  hissəsinin  hərəkətsizliyinin  təmin  olunması.  İmmobilizasiya 

zamanı  zədələnmiş  və  yaralanmış  ətraflar  ağrısızlaşdırılır,  şokun  və  infeksiyanın 

qarşısı alınır. 



Ġnfrastruktur (infrastructure)-sistemin fəaliyyəti    üçün    bir-biri    ilə    bağlı 

olan struktur və obyektlərin məcmusu. 

Məsələn, təhsildə-  tədrisi təşkil  edən  idarə  və təşkilatlar; hərbidə  - hərbi  qüvvələr 

və onların fəaliyyətini təşkil edən idarə və təşkilatların birgə sitemi. 



Ġnklyuziv  qərar  qəbul  etmə  (Inclusive  deci-sion-making)  -  qərarın  birbaşa  təsir 

etdiyi  şəxslərin  fəal  şəkildə  iştirakı  ilə  seçimlərin  nəzərdən  keçirilməsi  və  qərar 

verilməsi üsulu. 

Ġnklyuziv  təhsil  (Inclusive  education)  -  xüsusi  qayğıya  ehtiyacı  olan  uşaqların 

ümumi təhsil müəssisələrində digər uşaqlarla birgə bilik və vərdişlərin qazanılması 

prosesi. 

Ġnklyuzivlik  (Inclusion)  -  əlilliyinin  növündən,  formasından  və  ağırlıq 

dərəcəsindən  asılı  olmayaraq,  yaşadığı  yerdə  layiqli  həyat  sürməsi  üçün  iş,  təhsil 

və digər sosial mühitin və infrastrukturun əlilliyi olan şəxsə müyəssərliyinin təmin 

edilməsi. 



Ġnsan  orqan  və  (və  ya)  toxumalarının  transplantasiyasi  (human  organ  and 

tissue  transplantation)  -  insan  həyatının  xilas  edilməsi  və  sağlamlığının  bərpası 

üçün  cərrahiyə  əməliyyatı  aparmaqla  xəstədə  olmayan  və  ya  zədələnən  orqan  və 

(və ya) toxumaların donorun və ya insan meyitinin orqan və (və ya) toxumaları ilə 

əvəz edilməsi. 



Ġnteqrasiya (Integration) - əlilliyi olan şəxslərin cəmiyyətin həyatında iştirakı və 

qəbulu.  Əliliyin  növündən,  formasından  və  ağırlıq  dərəcəsindən  asılı  olmayaraq 

əlilliyi olan şəxslərin digərləri ilə bərabər səviyyədə cəmiyyətin həyatında tam və 

səmərəlı  iştirakı,  onların  cəmiyyətə  inteqrasiya  etməsinə  şərait  yaradılmasını 

nəzərdə  tutur.  İnklyuziyadan  fərqli  olaraq,  əlilliyi  olan  şəxsiərin  "qarışıq"  şəkildə 

deyil, digər insanlarla paralel inkişafını nəzərdə tutur. 



Ġnteqrasiya    təlimli    təhsil    müəssisəsi (Integrative educational institution) 

sağlamlıq  imkanları  məhdud  şəxslərlə  sağlam  şəxslərin  birgə  təhsil  alması  üçün 

xüsusi şərait yaradılmış ümumi təyinatlı təhsil qurumları. 


ĠĢ  qabiliyyətinin  itirilməsinə  gətirib  çıxardan  zədələrin,  pozuntuların  və 

xəstəliklərin  Beynəlxalq  Təsnifatı  (International  Classification  of  Impairments, 

Disabilities  and  Handicaps)  -  Dünya  Səhiyyə  Təşkilatı  tərəfindən  işlənib 

hazırlanan  və  reabilitasiya  tədbirlərinin  müəyyənləşdirilməsi  və  keçirilməsi  üçün 

nəzərdə  tutulan  beynəlxalq  təsnifat  sistemi.  Təsnifat  vahidləri  kimi  pozuntular 

(əqli,  görmə,  eşitmə,  nitq,  motorika),  9  funksional  pozuntu  (davranış,  kommu-

nikasiya,  vərdişlər)  və  9  zədə  (oriyentasiya,  mobillik,  sosial  inteqrasiya) 

müəyyənləşdirilib. Hər bir vahid, öz növbəsində daha aşağı vahidlərə bölünür. Ən 

son vahid üçrəqəmli kodlarla təsvir olunan alt kateqoriyalardır. 

 

 

Jest  dili  (Sign  language,  finger-speech,  kinetic  speech)  -  eşitmə  qabiüyyəti 

məhdud  olan  insanların  ünsiyətini  asanlaşdırmaq  üçün  istifadə  olunan  mimika  və 

əl-qol  işarələrinin  məcmusu.  Hər  jest  müəyyən  bir  anlayışı,  yəni  sözü  ifadə  edir. 

Jest sözlə sıx bağlıdır, fikri əhatə edir. 

 



 

Katatonik  oyanma  sindromu  (Catatonia,  catatonic  excitement  syndrome, 

catatonic  rage  syndrome)  -  səbəbsiz,  məntiqsiz  və  pərakəndə,  bəzən  stereotip 

formada  meydana  çıxan,  təhrif  olunmuş  hərəkətlərlə  ifadə  olunan  oyanma  halı. 

Şəxsin  xarici  görünüşü  qeyri-təbii,  nitqi  isə  anlaşılmaz  olur.  Fikrin  əksinə  ifadə 

edilməsi,  həmçinin  neqativ  mövqeyin  nümayiş  olunması  nəzərəçarpan 

əlamətlərindəndir. 

KəsilmiĢ sərhəd (Curb cut) - təkərli oturacaq istifadəçisinin səkidən yola keçidinin 

asanlaşdırılması üçün sivri bucağı kəsilmiş yol hissəsi. 



Kompulsiya (Compulsion) - insanın "qeyri-adi, fövqəltəbii" şəkildə onu qorxudan 

hadisənin,  sarışan  fıkirlərin  qarşısını  almaq  və  ya  həyəcanı,  gərginliyi  azaltmaq 

üçün etməyə ehtiyac hiss etdiyi fıziki və ya psixi hərəkətlərdir (rituallar). 

Korset (bax Bandaj) 

Kvota  (Quota)  -  müvafıq  icra  hakimiyyəti  orqanları  tərəfmdən  işəgötürənlərə 

sosial müdafıəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən şəxsləri işlə 

təmin etmək üçün müəyyən edilmiş iş yerlərinin (işçilərin) minimum sayı. 

 



 

 

Qanqrena (Mortifıcation, sphacelation, gangrene) - travma, infeksiya nəticəsində 

insan orqanizmində baş verən və toxumanın, orqanın və ya bədənin bir hissəsinin 

çürüməsi. 

Qayğıya ehtiyac (Care requirement) - insanın xroniki xəstəlik, qocalıq və əlillik 

nəticəsində  müxtəlif fıziki, ruhi və zehni məhdudiyyətlər və  maneələr  səbəbindən 



öz  həyat  və  fəaliyyət  sahəsində  başqalarının  sosial  xidmətinə  və  dəstəyinə  daimi 

ehtiyacının olması. 



Qayğıya  ehtiyac  duyan  əliliyi  olan  Ģəxs  (Care  recipient  with  disability)  -  ağır 

yaralanma, xəsarət alma, doğuşdan gələn və ya daha sonra ortaya çıxan hər hansı 

bir  əliliik  səbəbilə  başqalarının  müxtəlif  dərəcələrdə  və  sıxlıqda  davamlı  olaraq 

xidmətinə ehtiyac duyan insan. 



Qayğıya  ehtiyac  riski  (Care  requirement  risk)  -insanın  əlillik,  qocalıq,  xəstəlik 

kimi  səbəblərdən  başqalarının  fıziki  və  sosial  xidmətinə  davamlı  olaraq  ehtiyac 

duyması riskini göstərən həyati təhlükə. 

Qayğıya ehtiyacı olan Ģəxs (Care receiving person) - xroniki xəstəlik, qocalıq və 

əlillik  səbəbilə  gündəlik  həyatın  fəaliyyət  sahəsinə  aid  olan  əsas  tələblərini 

əhəmiyyətli  dərəcədə  yerinə  yetirə  bilmədiyi  üçün  başqalarının  sosial  nəzarət 

xidmətinə və dəstəyinə daim ehtiyac duyan, reabilitasiya xidməti alması vacib olan 

insan. 

Qeydiyyatdan keçən iĢsiz əlilliyi olan Ģəxs (Registered unemployed person with 

disability) -işləmək arzusunda olan, iş axtaran, lakin iş tapmayan və müvafıq icra 

hakimiyyəti orqanlarında qeydiyyatda olan əlilliyi olan insan. 



Qeyri-könüllü  hospitalizasiya  (Involuntary  admission,  coercion  hospitalization, 

compulsory  hospitalization)  -  ağır  psixi  və  ya  fiziki  pozuntusu  (xəstəlik)  olan 

şəxsin  onun  iradəsindən  asılı  olmayaraq  Azərbaycan  Respublikasının 

qanunvericiliyi  ilə  müəyyən  olunmuş  qaydada  məhkəmənin  qərarı  əsasında  tibbi 

müayinə və müalicə məqsədi ilə yerləşdirilməsi. 



QIÇS  (AIDS)  -  qazanılmış  immunçatışmazlığı  sindromu  (İİV  infeksiyasının  son 

mərhələsində  insanın  immun  sisteminin  dərin  zədələnməsi  nəticəsində  yaranan 

xəstəlik). 

Qulluğa  ehtiyacı  olan  xəstə  (Care  patient)  -yüksək  dərəcəli  xroniki  xəstəlik 

səbəbindən davamlı olaraq sosial və tibbi qulluq xidmətlərinə ehtiyac duyan şəxs. 

 



 

 

Loqoped (Speech therapist, speech and language pathologist, logopaedist) - həm 

uşaqlara,  həm  də  böyüklərə  xas  olan  nitq  qüsurlarının  aradan  qaldırılması 

məqsədilə  zəruri  metodikaları  müyyəniəşdirib  tətbiq  edən  mütəxəssis.  Loqoped 

pasiyentlərə  səslərin  düzgün  tələffüz  edilməsində,  səslərin  fərqləndirilməsində  və 

loqonevrozdan (pəltəklikdən) müalicədə yardım göstərir. 

Loqopediya (Laliatry, logopedia, speech and language therapy, speech training) 

loqopediya  yunan  sözü  olub  düzgün  nitq  tərbiyəsi  mənasını  bildirir.  Nitq 

qabiliyyəti məhdud şəxslərin təlim-tərbiyəsi, inkişafı və təhsili ilə məşğul olan elm 

sahəsidir.  Loqopediya  nitq  fəaliyyətinin  pozulmasının  səbəbini,  mexanizimini, 

simptomatikasını və quruluşunu öyrənir. 

 

 



 

 




 

Meynstriminq  (yanaĢma)  (Mainstreaming  (approach))  -  əlilliyi  olan  və  əlilliyi 

olmayan  uşaqların  sosial  və  öyrədici  yöndən  birləşməsinə  kömək  edən  təhsil 

strategiyası.  Bunun  məqsədi  uşağın  tam  sağalması  deyil,  onun  maraq  və 

qabiliyyətlərini  ən  yaxşı  formada  istifadə  etməsinə,cəmiyyətdə  sərbəst  hərəkətinə 

kömək etməkdən ibarətdir. 

Məcburi  hospitalizasiya  (tibbi  xarakterli  məcburi  tədbirlər)  (Involuntary 

admission (coercive medical measures)) — anlaşılmaz vəziyyətdə cinayət törətmiş 

və  ya  cinayət  törətdikdən  sonra  psixi  xəstəliyə  tutulmuş,  yaxud  psixi  pozuntu 

vəziyyətində  olan  şəxslərin  Azərbaycan  Respublikasının  Cinayət  Məcəlləsi  və 

Azərbaycan  Respublikasının  Cinayət-Prosessual  Məcəlləsi  ilə  müəyyən  olunmuş 

qaydada məhkəmənin qərarı əsasında psixiatriya müəssisəsinə müayinə və müalicə 

məqsədi ilə yerləşdirilməsi. 



Məsləhət psixologiyası (Counselling psychology) - insanın daha fəal davramşlarla 

sosial  mühitə  uyğunlaşması  məqsədi  ilə  istifadə  edilən  məlumatları  əhatə  edən 

psixologiya sahəsi. 

MəsləhətləĢmə  xidməti  (Counselling  service,  consultation  service)  -  psixo-sosial 

problemlərlə  üzləşən  insanlara  problemlərin  həllində  yardımçı  olmaq  və  lazımi 

məlumat və çıxış yollarını təqdim etmək məqsədilə həyata keçirilən fəaliyyətlərin 

məcmusu. 



MəsləhətləĢmə mərkəzi (Counselling center, consultation center) - insanın ictimai 

və şəxsi  həyatında qarşılaşdığı  sosial  xarakterli suallarının  cavabını tapmaq  və  ya 

problemlərinin  həllini  axtarmaq  üçün  müraciət  etdiyi  mövzu  ilə  bağlı  sosial 

məsləhətçilərdən ibarət olan qurum. 



Mobillik  (Mobility)  -  əlilliyi  olan  şəxslərin  müstəqilliyinə  şərait  yarada  biləcək 

vasitələrə  uyğunlaşma  və  onların  köməyilə  hərəkət  etmə  bacarıqların  məcmusu. 

Məsələn, qoltuq altı. 

Monoplegiya  (Monoplegia,  hemiparaplegia)  -insan  orqanizminin  hər  hansı  bir 

ətraf nayihəsinin iflici. 



Motorika  (hərəkətlilik)  (Motility,  movements,  motor  activity)  -  orqanizmin 

biomexaniki, fenomonoloji və psixoloji aspektlərdən birləşdirən funksiyası. 



Mürəkkəb  çatıĢmazlıq  (Multiple  deficiency)  -insan  orqanizminin  fiziki 

pozuntuların, əqli və ya psixi ləngimələrin məcmusu. 



Müstəqil  həyat  (Independent  living)  -  əlilliyi  olan  şəxsin  digər  insanlarla 

münasibətdən,  fiziki  imkanlardan,  ətraf  mühitdən  və  sosial  xidmət  sahəsinin 

inkişafından asılı olan psixoloji oriyentasiyası. Müstəqil həyat əlilliyi olan şəxsin 

cəmiyyətin ayrılmaz hissəsini təşkil etmək, cəmiyyətdə cərəyan edən bütün sosial 

və siyasi proseslərdə iştirak etmək, seçim müstəqilliyini, yaşayış və digər təyinatlı 

binalara,  nəqliyyat  və  kommunikasiya  vasitələrinə,  əmək  bazarına  və  təhsil 

sisteminə çıxışı ehtiva edən insan haqlarıdır. 

 


 

Müstəqil  həyat  konsepsiyası  çərçivəsində  əlilliyi  olan  şəxs  özü  qərar  çıxarmaq, 

seçmək və həyat vəziyyətlərini idarə etmək hüququna malikdir. 

Müyəssər (Accessible) - fərdin istifadəsi üçün əlçatan olan ehtiyatların məcmusu, 

o cümlədən qurğular, vasitələr, infrastruktur obyektləri, proqramlar və ya fəaliyyət 

növləri. 

Müyəssər  veb  səhifələrin  dizaynı  (Accessible  web  design)  -  universal  dizayn 

qaydalarına  uyğun  tərtib  olunan  və  məhdudiyyətləri  olan  insanların  həmin 

səhifələrdən istifadəsini tam və ya qismən təmin edən dizayn üsulu. 

 



 

Nevroz  (Neurosis,  neuroticism,  neurotic  disorder,  kakergasia)  -  insanın  sinir 

sisteminin  geri  dönən  dönmə  ehtimalı  olan  funksional  pozğunluğu.  Bu,  sinir 

sisteminə  uzun  müddət  ərzində  üzücü  təsir  edən  müxtəlif  faktorların  təsiri 

nəticəsində baş verir. 



Nitq  qabiliyyəti  (Vocality,  verbal  ability)  -  nitq  fəaliyyətində  müvafıq  dilin 

mənimsənilməsi və ondan istifadə etmə bacarığı. 



Nitq qabiliyyətinin məhdudiyyəti (Speech impairment) - sadə səslərin təhrifindən 

tutmuş dildən istifadə qabiliyyətin tam və ya qismən itirilməsi və funksional nitq 

üçün  oral-motor  mexanizmin  pozulması  fonunda  şəxsin  digər  şəxslərlə  ünsiyyət 

imkanlarının məhdudlaşdırılması. 



Nitq  qabiliyyəti  məhdud  olan  Ģəxslərlə  ünsiyyətin  etik  prinsipləri  (Ethical 

principles  of  commımication  with  persons  with  speech  impairment)  -  nitq 

qabiliyyətinin  məhdudiyyətləri  və  problemləri  ilə  yaşayan  insanlarla  ünsiyyət 

qurulması  qaydaları.  Buna  əsasən,  nitq  qabiliyyəti  məhdud  olan  insanlarla 

danışarkən etinasız davranmaq olmaz; nitq qabiliyyəti məhdud olan insanın çıxışını 

kəsmək  olmaz,  yalnız  onun  çıxışı  qurtarmasına  əmin  olduqdan  sonra  danışmağa 

başlamaq  olar;  söhbətin  gedişatını  süni  şəkildə  sürətləndirmək  olmaz;  danışarkən 

həmsöhbətin  düz  üzünə  baxmaq,  səbrli  olmaq  və  adi  söhbətlə  müqayisədə  həmin 

söhbətin daha çox vaxt aparacağını nəzərə almaq lazımdır və s. 



Nitq  məlıımatının  daxil  olması  və  nitqintanınması  (Speech  input  and  speech 

recognition) - kompyuter üzərində nəzarət və mətnin kompyuterdə tərtib olunması 

üçün  istifadə  olunan  üsul.  Nitq  məlumatının  daxil  olması  üzrə  proqram  təminatı 

mikrofonla təchiz olunur. 

Nozologiya  (Nosology)  -  patologiya  və  kiliniki  tibbin  əsas  vəzifələrinin  həll 

olunmasına  xidmət  edən  xəstəliklər  haqqında  elm.  Nozologiya  patologiyanın 

struktur-funksional  əlaqələrinin,  habelə  xəstəliklərin  bioloji  və  tibbi  əsaslarının 

tədqiqi  ilə  məşğuldur.  Nozologiyanın  tərkibində  etiologiya  (xəstəliklərin  yaranma 

səbəblərini  öyrənən  elm),  patogenez  (xəstəliklərin  yaranma  və  inkişaf 

mexanizmləri),  patomorfogenez  (xəstəliklərin  inkişafı  fonunda  yaranan  morfoloji 

dəyişikliklər),  xəstəliklərin  nomenklaturası  və  təsnifatı,  diaqnoz  nəzəriyyəsi, 

patomorfoz (müxtəlif amillərin təsiri nəticəsində xəstəliklərin dəyişilməsini tədqiq 



edən  elm),  habelə  həkim  səhvləri  və  yatrogeniyalar  (tibbi  personalın  fəaliyyəti 

nəticəsində yaranan xəstəliklər və patoloji vəziyyətlər) kimi sahələr seçilir. 

 



 

Obsesiya  (Obsession)  -  şüura  bərkiyərək,  qorxu  və  depressiya  meydana  gətirən, 

insanın  səylərinə  baxmayaraq  xilas  olmadığı  fıkir.  Hər  hansı  bir  fıkir  və  ya 

davranışa  qarşı,  diqqət,  həssaslıq  və  həyəcan  niyyətlərinin  bir  mərkəz  ətrafında 

toplaşmasıdır.  Nevroz,  həddindən  artıq  dərəcədə  bir  aludəçilik,  eyni  növdən 

mənasız  hərəkətləri  etmək  vərdişi,  səbirsizlik  halı  və  ya  davranış  qüsurudur. 

Məsələn,  pəncərəni  açmadan  əvvəl  davamlı  olaraq  stulların  yerini  dəyişmək; 

müəyyən  günlərin  uğurlu  olduğunu  düşünərək,  o  günlərdə  müəyyən  işləri 

görməmək;  müəyyən  məsələlərdə  danışarkən,  müəyyən  mimikaları  nümayiş 

etdirmək. 

Obtıırator (Obturator, occluder, seal) - bərk və ya yumşaq damaq qüsurları üçün 

istifadə olunan protez. 



Oxuma  sistemi  (Reading  system)  -  görmə  və  hərəkət  məhdudiyyətləri,  habelə 

öyrənmə çətinlikləri olan insanlar üçün çap olunmuş mətnin müyəssərliyini təmin 

edən  kompyuter  avadanlığı  və  ya  proqram  təminatı.  İşarələrin  tanınması  üzrə 

proqram  təminatı  çap  olunmuş  mətnin  skanner  vasitəsilə  şəklinin  çəkilməsinə 

nəzarət  edir,  həmin  şəkildə  olan  surəti  kompyuterlə  oxuna  bilən  mətnə  çevirir, 

sonra isə həmin kompyuter mətnini sintez olunmuş nitq vasitəsilə səsləndirir. 



Oliqofreniya  (Mental  retardation,  oligophrenia,  oligopsychia,  feeblemindedness) 

- əqli gerilik ve ya intelektual inkişaf pozuntusu. 



Optik həyəcan siqnalı (Visual alarms) - binanın və ya qurğunun təhlükə haqqında 

xəbərdarlıq sistemində quraşdırılmış və eşitmə məhdudiyyəti olan şəxslərin təhlükə 

haqqında öncədən xəbərdar olunması məqsədilə istifadə olunan, təhlükə anlarında 

sayrışan qurğu. Səs həyəcan siqnalı verildiyi halda müyəssərliyin təmin olunması 

üçün optik həyəcan siqnalı da verilməlidir. 

Orqanizmin funksionallığı (Body functionality) - bədən quruluşunda hər hansı bir 

fəsadın olmaması və bədən funksiyalarının sağlam formada öz işini görməsi. 



Ortez  (Orthoses)  -  müalicəvi  və  ortopedik  texniki  məmulat  olub,  insanın  dayaq-

hərəkət  aparatının  pozulmuş  və  ya  itirilmiş  funksiyasının  bərpasına  və  hərəkətinə 

xidmət edir. 

Ortopediya (Orthopedics, orthopaedics, orthopedy) - onurğa və hərəkət üzvlərinin 

(əllərin, 

ayaqların) 

sabit  deformasiyalarının  öyrənilməsi,  müalicəsi  və 

profilaktikası ilə məşğul olan tibb sahəsi. 

 

Ö 

 

Ötürücü (Carrier) - xəstəliyin genetik defektini özündə daşıyan və sonrakı nəslə 

ötürə bilən şəxs. 

 

 

 




 

Palliativ  yardım  (Palliative  care)  -  müalicəsi  mümkün  olmayan  şəxslərin  və 

onların  ailə  problemlərinin  müəyyən  edilməsi,  qiymətləndirilməsi  və  bu  şəxslərə 

yardımın göstərilməsi üzrə tədbirlər sistemi. 

Pandus  (Ramp,  wheelchair  ramp,  rampant)  -əlilliyi  olan  şəxslərin  şəhərdə 

hərəkətini  asanlaşdırmaq  üçün  binalarda, səkilərdə  və  keçidlərdə  pilləkən  əvəzinə 

istifadə edilən maili müstəvi. 

Panika  pozuntusu  (Panic  disorder)  -  hər  hansı  bir  səbəb  olmadan  ortaya  çıxan, 

xüsusən  də  ürəyin  sürətli  döyünməsi,  nəfəs  ala  bilməmək,  döş  qəfəsi  ağrısı, 

titrəmə,  tərləmə,  ürəkgetmə  hissi,  boğazda  tıxanma  hissi,  nəzarəti  itirmə  və  ölüm 

qorxularının  olduğu  panika  atakları  ilə  xarakterizə  olunan  şiddətli  bir  narahatlıq 

halı. 

Paralimpiya (Paralympic Games) - əlilliyi olan şəxslər arasında vaxtaşırı keçirilən 

beynəlxalq yarışlar. 



Paranoid  (Paranoid,  paranoiac)  -  sayıqlama  ideyaları,  hallyusinasiya  və  psixi 

avtomatizmlə səciyyələnən psixopatoloji sindrom. 



Paraparez (Paraparesis) - hər iki əlin və ya hər iki ayağın iflici. 

Pasiyent  (Patient)  -  fıziki  və  ya  psixi  pozuntu  vəziyyətində  olan  və  tibbi  yardım 

üçün müraciət edən şəxs. 



Yüklə 0,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin