Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ «AZƏrbaycan hava yollari» qsc mġLLĠ avġASĠya akademġyasi
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sinsilyasiya üsulu.
Təbiətdə bir sıra duzlar mövcuddur ki, onlara radioaktiv şüalarla təsir etdikdə özlərindən işıq saçırlar. Belə maddələrə sinsilyatorlar və ya “fosforitlər” edən maddələr deyilir. NaJ, CaJ duzları belə maddələrdəndirlər. İşıq saçmanın intensivliyini artırmaq üçün sinsilyasiya edən maddə adətən tellur Te elementi ilə aktivləşdirilir. Məhz duzların bu xassəsindən radioaktiv şüaları aşkar edən qurğuların iş prinsipində istifadə olunur. - zərrəciyin flüoressen maddəyə zərbəsi nəticəsində buraxılan işığı gözlə müşahidə etmək olur. - zərrəciklərin yoluna üzəri nazik kükürdlü sink təbəqə ilə örtülmüş ekran qoyub ona mikroskopla baxmaqla, görünüş sahəsində ayrı-ayrı qığılcımların sinsilyasiyası müşahidə olunur. Hər bir qığılcım bir - zərrəciyin ekrana göstərdiyi zərbəyə uyğun gəlir. Beləliklə, ekrana düşən - zərrəcikləri bilavasitə saymaq və onların ekrana düşdüyü yeri təyin etmək olur. Sinsilyasiya üsulu sürətli -zərrəciklərini də müşahidə etməyə imkan verir. Şək. 2.2- də sinsilyasiya üsulunda hazırlanmış detektorun strukturu (a) və blok sxemi (b) göstərilmişdir. a) 50 b) Şək. 2.2a, b. Detektorun strukturu və blok sxemi Ġmpulslu ionlaĢma kamerası. Onun iş prinsipi yüklü zərrəciklərin qazı ionlaşdırma xassəsinə əsaslanmışdır. İonlaşma kamerası lövhələrinin arası qazla doldurulmuş kondensatordan ibarətdir. Onun elektrodlarına sabit gərginlik verilir. Gərginlik elə seçilir ki, yaranan ionlar rekombinasiya etmədən elektroda çatsın və eyni zamanda ikinci ionizasiya yaranmasın. Qeyd olunacaq zərrəcik elektrodlar arasına düşdükdə qazı ionlaşdırır və yaranmış ionlar elektrodlara yığılır. Bu effekt qeydedici blok tərəfindən qeyd edilir (şək. 2.3). |