Azərbaycan texniKİ universiteti “NƏQLİyyat logiSTİkasi və HƏRƏKƏTİn təŞKİLİ” kafedrasi nəqliyyatda sığorta

Mühazirə 14.

13.Sığorta sahəsində informasiya texnologiyaları
Sığorta şirkətlərinin fəaliyyətinin planlaşdırılması və idarə olun­­ma­sı prosesinə informasiya texnologiyalarının tətbiqi yalnız bö­yük və qar­şılıqlı əlaqədə olan verilənlər massivinin işlənməsini nə­zər­də tutmur, ey­ni zamanda idarəetmə zamanı qəbul edilən qərar­ların variantlarının ana­lizi və əsaslandırılması üçün istifadə oluna bi­lər. Bu zaman iqtisadi sek­­tor, region, firmalar və digər təsərrüfat ob­yekt­lə­ri, həmçinin, maliy­yə, əmək və maddi resurslar haqqında mə­lumatların nəzərə alınması xüsusi əhə­­miyyət kəsb edir. Sığorta biz­ne­sinin avtomatlaşdırılmasını zəruri edən şərtlər informasiyanın həc­mi, dəqiqliyə və etibarlılığa olan yüksək tə­lə­bat, sığorta şirkətinin və müştərilərinin maliyyə vəziyyətinin səmərəli ana­­lizinin vacibliyidir.

Sığorta işinin informasiya sistemlərinin avtomat­laş­dırıl­ma­sı­nın iş­lə­nib hazırlanması və tətbiqi sığorta şirkətlərinin rəhbər və mü­tə­xəs­­sislərinin lazımi həcmdə və keyfiyyətdə informasiya ilə təmin edil­məsi he­sabına sığorta fəaliyyətinin idarə olunmasının səmərəli­li­yi­nin artırıl­ması, həmçinin aşağıdakılar əsasında informasiya texno­lo­­giyalarının stan­dartlarının həyata keçirilməsi üçün yerinə yetirilir:

- idarəetmə üzrə qərarların qəbuluna dəstək;

- sığorta fəaliyyətinin idarəedilməsi xərclərinin azaldılması;

- inteqrəedilmiş verilənlər bazasının yaradılması;

- informasiya resurslarının (ehtiyatlarının) qorunmasının təmi­ni;

- elektron sənəd dövriyəsinin dəstəklənməsi;

- xarici informasiya sistemləri ilə inteqrasiya;

- idarəetmə fəaliyyətinin informasiya mədəniyyətinin yüksəl­dil­­mə­si.

İnformasiyanın həcmi, informasiyanın tamlığına, dəqiqliyinə və alın­masının operativliyinə tələbat, sığorta fəaliyyətinin ida­rə­edil­məsinin miq­yas və funksiyalarının genişlənməsi sığorta biznesinin idarə edil­məsinin avtomatlaşdırılmasını zəruri edir.

Sığorta fəaliyyətinin informasiya sistemlərinin müxtəlif növ­lə­ri var:

1.Avtonom avtomatlaşdırılmış iş yerləri. Hər bir avtonom av­to­­mat­­laşdırılmış iş yeri sığorta fəaliyyətinin idarə edilməsinın müəy­yən funksiyaları qrupunu yerinə yetirir və müəyyən sığorta agent­lə­ri­nə yö­nəl­dilmişdir.

2.Vahid informasiya bazasında fəaliyyət göstərən qarşılıqlı av­to­­mat­laşdırılmış iş yerləri kompleksi. Sığorta fəaliyyətinin infor­ma­siya sis­te­minin zəruri komponenti kompüter şəbəkəsidir. Bu şəbəkə və infor­masiya texnologiyaları informasiyanın və informasiya pro­ses­­lərinin xa­rak­teristikasını yaxşılaşdırmağa, idarəetmə qərarları üçün verilənlərin tam­lığını təmin etməyə, verilənlərin qəbul edilməsi və işlənməsinin ope­rativliyinə, informasiyanın etibarlılığının və ak­tu­al­lığının səviy­yə­sinin yüksəkliyinə imkan verir.

3.Sığorta fəaliyyətinin korporativ informasiya sistemi. Bu sis­te­min yaradılmasının səbəbi sığorta biznesi təşkilatlarının idarəsinin sə­­mə­rə­­liliyinə qoyulan tələblərin artması və fəaliyyət miqyasının bö­yü­­mə­sidir. Korporativ idarəetmə sisteminin əsas xüsusiyyətləri aşa­ğı­dakılar­dır:

- verilənlərin paylanmış şəkildə işlənməsinə keçid (kompüter şə­­bə­­kə­lərindən, İntranetdən istifadə, İnternetə çıxış);

- müxtəlif cinsli hesablama maşınlarından istifadə (serverlər, iş­çi stan­siyalar, noutbuklar);

- verilənlərin işlənməsinin proqram vasitələrinin inteqrasiyası;

- idarəetmənin avtomatlaşdırılması funksiyalarının geniş­lən­di­ril­­mə­si;

- inteqrə edilmiş verilənlər bazasının yaranması və tətbiqi;

- məsəlləllərin həlli üçün intellektual üsulların istifadə olun­ma­sı (sta­tistik proqramlaşdır­ma, riyazi modelləşdirmə, analitik in­for­ma­si­yanın operativ işlənməsi).

Sığorta fəaliyyətinin informasiya sistemi özündə aşağıdakı ti­pik mə­sələlər kompleksini (funksional strukturu) birləşdirir:

1.Sığorta müqavilələrinin normativ-məlumat bazasının yara­dıl­­ma­sı (sorğu kitabçaları, texniki-iqtisadi informasiya klas­sifi­ka­to­ru, sığorta ta­rifləri).

2.Sığorta şirkətinin fəaliyyətinin strateji planlaşdırılması.

3.Sığorta (təkrar sığorta) müqavilələrinin formalaşdırılması və da­xil edilməsi.

4.Komisyon haqların hesablanması.

5.Sığorta fondunun formalaşdırılmasının hesabı.

6.Sığortaçı ilə hesabatların qeydi (sığorta ödənişlərinin veril­mə­­si, sı­ğorta müqaviləsinin etibarsız sayılması).

7.Sığorta şirkətlərinin fəaliyyətinin mühasibat uçotu.

8.Sığorta şirkətlərinin maliyyə vəziyyətinin analizi.

9.Sığorta fəaliyyətinin vergi uçotu.

10.Servis funksiyaları (verilənlərin ixracı və idxalı, verilənlər ba­­za­sının bərpa edilməsi) və s.

Sığorta şırkətinin müqyasından, eyni zamanda işləyən sığorta agent­lərinin sayından, verilənlər bazasının həcmindən asılı olaraq sı­ğor­­ta şirkətlərinin verilənlər bazasının təşkilinin aşağıdakı variantları müm­kündür:

- lokal verilənlər bazası;

- sığorta agentinin avtomatlaşdırılmış iş yerinin quraşdırıldığı ay­­rı­­ca kompüterdə olan mərkəzləşdirilmiş qorunan verilənlər ba­za­sı;

- serverdə mərkəzləşdirilmiş şəkildə qorunan şəbəkə verilənlər ba­­za­sı;

- şəbəkənin bir neçə düyünündə (verilənlər serverində) qo­unan pay­­lanmış verilənlər bazası.

Sığorta fəaliyyətinin informasiya sistemi sığorta fəaliyyətində is­ti­fadə olunan göstəricilərin hazırlanması, ötürülməsi, saxlanması və işlən­məsi üçün informasiya texnologiyalarını təmin etməlidir.