Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

Qırx  sayı.  Bütün  dünya  xalqları  arasında  ən  çox  işlənən  saylardan  biri  də 

qırxdır.  Elə  folklor  örnəklərində  -  dastan,  nağıl,  əfsanələrdə  də  bu  sayın  mövqeyi 

genişdir. Misal üçün, "Məlikməmməd" nağılında Məlikməmməd divlərlə qırx gün qırx 

gecə  güləşir. Simurq quşunun  yardımı ilə işıqlı dünyaya çıxmaq  üçün qırx şaqqa  ət, 

qırx tuluq su tədarükü görür. İçinə qırx sayını almış atalar sözü də az deyil: "Quduran 

qırx  gün  gedər",  "Qırxında  öyrənən  gorunda  çalar",  "Dəni  qırx  dəyirmandan  gəlir", 

"Bir gün duz yediyin yerə qırx gün salam ver" və s. 

Mərasimlərdə də qırx ilə bağlı görüşlər çoxdur. 

Misal üçün, doğum  mərasimində  yeni doğulmuş uşağın  yanında qırx gün şam 

yandırılır,  qırx  gün  tək  saxlanılmır.  Qırx  gün  müddətində  kənar  kimsələr  uşağın 

yanına buraxılmır. Əgər bu qırx gün müddətində bir kimsənin uşağın yanına gəlməsi 

zəruri  sayılırsa,  onda  uşağı  kandarda  ucalıqda  saxlar  və  gələn  onun  altından  içəri 

keçərmiş.  Etiqada  görə,  belə  olduqda  çağaya  xətər  toxunmaz.  Uşağın  ilk  kərə 

çimizdirilməsi də  onun qırxı  çıxan  gün olur. Çox  vaxt  uşağın adqoyma  mərasimi də 

"qırxdançıxma" günü keçirilir. 

Yas  mərasimində  də  dünyasını  dəyişən  üçün  qırx  gün  təziyə  saxlamaq,  onun 

ölümünün qırxıncı günü ehsan vermək adəti vardır. 

Qırx sayı, deyilənlərdən də aydın olur ki, çox vaxt elə rəqəm olaraq hesablama 

əməliyyatı  vəzifəsini  yerinə  yetirir.  Bəzən  də  qırx  simvolik  mənada  çoxluq  bildirir. 

M.H.Təhmasib  də  bunun  belə  olması  fikrində  olub  və  yazıb  ki,  "Qırx  çoxluq 

deməkdir.  Bunu  qırxayaq  qurdu,  qırxayaq  quyular  da  bizə  sübut  edə  bilər.  Çünki 

qırxayaq adlanan qurdun heç də qırx ayağı olmadığı kimi, qırxayaq adlanan pilləkənli 

quyuların da qırx pilləkəni yoxdur. Çilçıraq-çehl adlanan asma çıraqların heç də qırx 

şamı  olmadığı  bizə  bəllidir."  Sayları  ümumilikdə  göz  önünə  gətirdikdə,  haqqında 

danışılanlardan savayı, 14, 19, 32, 33 və s. sayların da simvolik mənaları vardır. 

Bütün  bunlar  onu  göstərir  ki,  hər  bir  xalqın  məişətində,  ümumi  görüşlərində 

sayların da mühüm mövqeyi vardır. 

---

376