Make the children play

Görüşlər və əlaqəli səfərlər

Aşağıda müzakirə edilən məsələlərin qısa izahı ilə birlikdə görüşlərin gündəliyi qeyd edilib:

02-03-2005	Xanım İndira Hacıyeva	Uşaq məsələləri üzrə departamentin rəhbəri, Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi
Müzakirə edilən məsələ:	Uşaq müdafiəsinin təşkilati sisteminin ümumi nəzərdən keçirilməsi
02-03-2005	Xanım Məryəm Hacı İsmayılova		Layihə əlaqələndiricisi, IOM
Müzakirə edilən məsələ:	Uşaq alveri və ona qarşı mübarizədə fəaliyyətin milli planı
03-03-2005	Cənab Hadı Rəcəbli, MP		Sosial Siyasət üzrə Parlament komissiyasının sədri
	Cənab Rəcəb Nuriyev		Komissiyanın hüquq məsləhətçisi
Müzakirə edilən məsələ:	Komissiyanın işi; münaqişə təhlükəsində olan uşaqlara uyğun davranılma ilə əlaqəli İ-472 nömrəli qanun layihəsinə düzəlişlər
04-03-2005	Cənab Elmari Məmişov		Sədr müavini, Azərbaycan Gənc Hüquqşünaslar birliyi
Müzakirə edilən məsələ:	Yeniyetmə ədalət sistemi və Yetkinlik yaşına çatmayanlar üzrə Komissiyanın vəzifəsi
07-03-2005	Xanım Mehriban Heydərəliqızı		Prezident, «Təmiz Dünya» QHT-si
Müzakirə edilən məsələ:	İnsan alveri ilə bağlı Azərbaycanda vəziyyətin təhlili və layihələr
03-03-2005	Xanım Gülanə Hüseynova		Təhsil üzrə PİK, UNICEF
	Cənab Ray Harris		Təhsil üzrə məsləhətçi, UNICEF
Müzakirə edilən məsələ:	Ev təhsili və əlil uşaqların məktəblərdə iştirakına dair pilot təşəbbüslər
07-03-2005	Cənab Aydın Həsənov		Direktor, “Azeconsulting” şirkəti
Müzakirə edilən məsələ:	Uşaq əməyi sahəsində tədqiqatlar
09-03-2005	Mr. Rza Allahverdiyev və digər tədqiqatçılar		Demoqrafiya Departamentinin Başçısı, Milli Statistika İnstitutu
Müzakirə edilən məsələ:	2004-cü il Statistika hesabatlarının analizi və mümkün olan yeniləşdirmələr
09-03-2005	Colonel Kemal Imamverdiyev		Daxili İşlər Nazirliyi, İctimai Təhlükəsizliyin Baş Direktoru, Gəncləri Qoruma və Profilaktika Departamentinin Başçısı
Müzakirə edilən məsələ:	Polisin uşaq müdafiəsi sistemində rolu və mümkün mexanizmlər
11-03-2005	Xanım Leyla Ismayılova		Əlaqələndirici, psixoloji məsləhətlər mərkəzi
Müzakirə edilən məsələ:	Ev şəraitində pozuntular və müvafiq sistemlər
11-03-2005	Xanım Kemalə Ağayeva		Prezident, Azərbaycan Uşaq Birliyi
Müzakirə edilən məsələ:	Küçə uşaqları ilə əlaqəli tədqiqatlar
12-03-2005	Cənab Roberto Gutierez		İctimaiyətlə əlaqəli məsləhətçi, UNICEF
Müzakirə edilən məsələ:	Uşaq müdafiəsi sistemində bələdiyyələrin rolu
14-03-2005	Xanım Ayna Mollazade		Rabitə PİK, UNICEF
	Xanım Lynn Geldof		Bölgə Rabitə İcraçısı, UNICEF
Müzakirə edilən məsələ:	Deinstitutalizasiya proqramında Rabitə strategiyaları
15-03-2005	Xanım Südabə Şirəliyeva		«İşıq evi» Gəlmələr mərkəzinin Direktoru
	Əli, Anar, Faiq, Ravvan		Uşaqlar gəlmələr mərkəzində görüşürlər
Müzakirə edilən məsələ:	Küçə uşaqlarının həyatında bir gün
16-03-2005	Ms. Elmira Alakbarova		«El» QHT-sinin Prezidenti
Müzakirə edilən məsələ:	Həbsxanaların və qanunlara zidd hərəkət edən uşaqların vəziyyəti
16-03-2005	Mr. Nadir Əhmedov		Ayrılmış Uşaqlar üçün Müəssisə-nin direktoru
Müzakirə edilən məsələ:	Müəssisənin təhsil və yönləndirmə ölçüləri
17-03-2005	Ms. Bela Ismailova		Qoruma İcraçısının Köməkçisi, UNHCR
	Mr. Diego Rosero		Baş Qoruma İcraçısı, UNHCR
Müzakirə edilən məsələ:	Yetkinlik yaşına çatmayanlara sığınacaq axtarışları və onları qoruma strategiyaları
18-03-2005	Mr. Nabil Seyidov		«Ümidli Gələcək» QHT-sinin Prezidenti
Müzakirə edilən məsələ:	Deinstitutalizasiya və məktəbə daxil olma perspektivləri; QHT və UHK-nın uşaq hüquqlarını müdafiə üçün ittifaqının milli hesabatı
18-03-2005	Mr. Philippe Bertrand		Avropa Komissiyası Büdcə Köməyi üzrə məsul, EC FSP
	Xanım Rəsmiyyə Əliyeva		Sosial məsələlər üzrə məsləhətçi, EC FSP
Müzakirə edilən məsələ:	Sosial yardım reformunun hədəflənməsi və deinstitutalizasiyaya kömək
22-03-2005	Xanım Vəfa Mütəllimova		Yardım siyasəti departamentinin sədr müavini, Əmək və Sosial müdafiəsi nazirliyi
Müzakirə edilən məsələ:	Sosial yardım reformunun hədəflənməsi və sosial hadisələr, uşaqlar və qəyyum ailələr üçün vəsaitin ayrılması
25-03-2005	Cənab İmran Məmmədov		Direktor, həddi büluğa çatmayanlar üçün həbsxana
	Natik və digərləri		Həbs olunmuş həddi-büluğa çatmayanlar
Müzakirə edilən məsələ:	Xanım Ayda İmaməliyeva		Direktor, qadınların həbs olunma mərkəzi
	Həbs şəraiti, və həbs prosesləri (həbs olunma, araşdırma, məhkəmə, cəza)

Ədəbiyyat

Məcəllələr və qanunlar

Cəfərov İlqar, Həddi büluğa çatmayanların işi və onların hüquqlarının müdafiəsi qaydalarına şərhlər

Azərbaycan Respublikası , Cinayət Məcəlləsi

Azərbaycan Respublikası , Cinayət prosessual Məcəlləsi

Azərbaycan Respublikası, qanun layihəsi I-472, həddi büluğa çatmayanların törətdikləri cinayət əməllərinin qarşısının alınması, 2004 (parlament yoxlamasında)

Azərbaycan Respublikası, ailə məcəlləsi, 1999

Azərbaycan Respublikası, Azərbaycan Respublikasında insan alveri ilə mübarizədə milli fəaliyyət planı, 2004-cü ilin mayında qəbul edilib.

Azərbaycan Respublikası, Həddi büluğa çatmayanların işi və onların hüquqlarının müdafiəsi komissiyasının qaydaları

Statistik məlumatlar və vəziyyətin təhlili

“El” İnkişaf üzrə proqram mərkəzi , Azərbaycanda uşaqların vəziyyəti, Bakı, 2002

Azərbaycan İnsan Hüquqları Mərkəzi, FIDH, Azərbaycan Respublikası tərəfindən İqtisadi, Sosial və Mədəni hüquqlar haqqında beynəlxalq paktın həyata keçirilmasinə dair əlavə məruzə, Bakı, 2004 noyabr

Istituto degli Innocenti, Infanzia e Adolescenza in Cifre (Uşaqlıq və gənclik rəqəmlərdə), “Questioni e Documenti”, n. 25, firenze, Istituto degli Innocenti, 2002

Azərbaycan Respublikası dövlət statistika komitəsi, Azərbaycanda uşaqlar, 2004. Statistik İllik kitab, Bakı, 2004

Azərbaycan Respublikası dövlət statistika komitəsi, Azərbaycanda təhsil, 2004. Statistik İllik kitab, Bakı, 2004

Azərbaycan Respublikası dövlət statistika komitəsi, Azərbaycanda sağlamlıq, 2004. Statistik İllik kitab, Bakı, 2004

UNDP, Azərbaycanda insan inkişafı üzrə məruzə 2003, Bakı

Deinstitutalizasiya və təhsil

Azərbaycan Respublikası Nazirlər kabineti, 77/2002 saylı qətnamə, Evdə təhsilə hüquqi imkan verən xəstəliklərin kateqoriyaları və onları təşkil etmək qaydaları, İngilis dilində tərcümə UNİCEF-in ofisində əldə edilə bilər

«İnkişaf naminə təşəbbüs» QHT-si, uşaq hüquqları və deinstitutalizasiya islahatlarının mümkünlüyü. Azərbaycanda təşkilatlanan uşaqlara dair , UNICEF-in yardımı ilə Azərbaycan Respublikası Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi nəzarətində həyata keçirilib, Bakı, 2005

Ümidli Gələcək Gənclər Təşkilatı, Azərbaycanda xüsusi ehtiyacları və əlilliyi olan uşaqların qapalı təhsili və deinstitutalizasiya ilə əlaqədar perspektivlər və əsaslandırmalar, Bakı, 2004

UAFA, Azərbaycanda uşaq institutlarının vəziyyətinin təhlili. təftiş, Bakı, 2004 dekabr

UNICEF Innocenti Tədqiqat mərkəzi, təşkilatlarda uşaqlar: Sonun başlanğıcı? italiya,İspaniya, Argentina, Çili, Uruqvaya dair işlər, Florensiya, 2003

UNICEF Innocenti Tədqiqat mərkəzi, uşaqlar və əlillər dəyişikliklərdə, Florensiya, 2004 dekabr

UNICEF Mərkəzi və şərqi Avropa üzrə regional ofis, MDB və Baltik dövlətlər, uşaqlar üçün qoruyucu mühitin yaradılması. UNICEF-in nümayəndələri üçün uşaq müdafiəsi üzrə seminarı, Cenevrə, 2003 sentyabr

Yeniyetmələrə münasibətdə ədalət

Amerika Hüquqşünasları assosiasiyası və Mərkəzi Avropa və Avrasiya Hüquq təşəbbüsləri , Azərbaycan üçün hüquqi islahatların indeksi, Bakı, 2005

“El” İnkişaf üzrə proqram mərkəzi, Azərbaycanda həbsxanalarda , Bakı, 2003

United Nations, Cinayət Məhkəməsi sistemində uşaqlarla davranış qaydalarının, 1997/30 saylı İqtisadi və Sosial Şura tərəfindən tövsiyə olunub, 1997 iyul

Küçə uşaqları

Azərbaycan uşaq birliyi, məcburi köçkün və qaçqın uşaqların problemlərinə dair sosial tədqiqatlar, valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlar, zəif ailələrdən olan uşaqlar, işləyən və küçədə tərk edilənlər, Bakı, 2004 noyabr (ingilis dilində tərcümə UNICEF tərəfindən edilib)

Uşaq ticarəti

Təmiz dünya mülki hüquqlar üzrə sosial birlik tərəfindən insan ticarətinin qurbanları haqqında tədqiqatlara dair qısa məruzə, John Hopkins Institutunun dəstəyi ilə , Bakı, 2004 Fevral

Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı- Azərbaycan, Məhv olmuş arzular. Azərbaycanda insan ticarətinə dair məruzə, Bakı, 2002 sentyabr

Uşaqlara qarşı pozuntular

Azərbaycan İnsan Hüquqları Təşkilatı Federasiyası (AİHTF), OMCT, Azərbaycanda qadınlara qarşı pozuntular, Cenevrə, 2004 oktyabr

BMT Baş katibliyinin uşaqlara qarşı pozuntulara dair hesabatı, Hökumətlərə anket, Azərbaycan hökuməti tərəfindən cavablanıb, 2004

Uşaq əməyi

Azerconsulting , Azərbaycanda kənd təsərrüfatında uşaq əməyinə dair keyfiyyətli araşdırma, 2005

1 Bax. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi, Azərbaycanda uşaqlar, Statistik İl Kitabı 2004

2 Bax. Azərbaycanın İnsan Hüquqları Mərkəzi, Azərbaycan Respublikası iqtisadi, social və Mədəni Hüquqlar barəsində Beynəlxalq Konvensiyaların Həyata Keçirilməsinə dair Alternativ hesabat 2004.

3 Bax. İnsan Hüquqları Təşkilatının Azərbaycan Federasiyası, Azərbaycanda Qadınlara qarşı Zorakılıq, *1

4 UNİCEF-in MŞA/MDB və Baltik Dövlətləri üzrə Regional Ofisinin Uşaq Müdafiəsi məsələləri üzrə məsləhətçisi tərəfindən təmin olunan təlimatlara da əsaslanır.

5 Hesabatda Azərbaycanda əvvəlki missiya zamanı təşkil olunmuş valideyn hüququndan məhrum olmuş və əlil uşaqlar üçün institutlarda toplanmış məlumatları da özündə əks etdirir(oktyabr/noyabr 2004).

6 İkili təyinat kanalları vətəndaşlara yardımların səmərəsizliyini müəyyən dərəcədə daimi olmasına şərait yaradırlar, bunu sonar görəcəyik

7 Bu onu bildirir ki, vətəndaşlar az səlahiyyətlə inzibati səviyyədə siyasi nəzarəti həyata keçirə bilərlə(Bələdiyyələrdə) lakin dövlət işlərinin idarə olunduğu yerlərdə qəbul edilən qərarlara təsir edə bilməzlər(İcra Hakimiyyəti)

8 Bu təmamilə konstitusiyanın qanunlarına görədir; digər hallarda parlament anun təkrar qəbul edə bilər, lakin hələ belə hadisə baş verməmişdir.

9 Azərbaycanın İnsan Hüquqları Mərkəzinə uyğun olaraq, bildirilib ki, 1700 fərdi şikayətlər yalnız 2004-cü ilin birinci yarısında təqdim olunmuşdur.

10 Bax. Amerika Vəkillər Assosiasiyası və Mərkəzi Avropa və Avrasiya Qanunu Təşəbbüsü, Azərbaycan üçün hüquqi İxtisas İslahatı İndksi, səh. 5-6.

11 Missiya zamanı bu qurumla görüş təşkil etmək mümkün olmamışdır. Buna hazırda insane alveri qruplaşmaları ilə əlaqədə olmasında şübhələndiyinə görə Nazir müavini vəzifəsindən azad edilməsi buna əsas maneçilik törətmişdir.

12 “Eİ” İnkişaf Proqramı Mərkəzi tərəfindən bildirildiyi kimi, saxlama institutları cəmi 46 olmaqla, iki qola ayrılırlar(i) qapalı mərkəzlər; (ii) müxtəlif rejimli, məhbuslar üçün bir xəstəxana daxil olmaqla, yarı-açıq və qorunan mərkəzlər; (iii) açıq mərkəzlər (koloniyalar və xüsusi kommendant idarələri). Bax. Azərbaycanda Həbsxanalarda Səhiyyə Xidməti barəsində hesabata, səh. 12

13 Bu məsələr qanunla ziddiyət təşkil edən uşaqlar barəsində hazırlanan sənəddə əlavə işləniləcəkdir. (2.6)

14 İbid. Səh 6

15 Artıq yaradılmışdır, ikincisinin isə fəaliyyətlərə başlamaq üçün rəsmi surətdə səlhaiyyətləndirilməkdən qabaq bəzi hüquqi məsələləri həll edilməsinə ehtiyacı vardır. UNİCEF dəvət edilmişdir ki, Şuranın daimi üzvü olsun.

16 Amerika Vəkillər Assosiasiyası və Mərkəzi Avropa və Avrasiya Qanun Təşəbbüsü, sitat; səh 7.

17 İbid. Sitatlar 5-ci və sonrakə səhifələrdən götürülmüşdür.

18 İbid,, səh 32

19 Yetkinlik yaşına çatmayanlar üzrə Kommissiyanın rolu 1.2.6-cı bölmədə təhlil olunacaqdır.

20 İnsitutlar və institutalizasiya prosedurları barəsində ətraflı təsvir üçün çox düzgün və dəqiq “İnkişaf üçün Təşəbbüs” QHT-sinin hesabatına bax. Uşaq Hüquqları və Deinstitutalizasiya İslahatının İmkanları. Azərbaycanda İnstitutalizasiya olunmuş uşaqların Tədqiqatı.

21 Təyinat mexanizmləri 2.1 və 2.2-ci bölmələrdə daha ətraflı təsvir ediləcəkdir.

22 Məlumatların toplanma sistemində əlavə müşahidələr sənədin ikinci hissəsində verilir.

23 Bax. UAFA. Azərbaycanda Uşaq İnstitutlarının Vəziyyətinin Təhlili sənədində 10 sanatoriyanın uşaqlar üçün yaşayış binalarına çevrildiyi bildirilir. Lüzumsuz uzadılmış xəstəxana rejimi UNİCEF tərəfindən də uşaqlar və yaşayış üçün olan institutların digər kateqoriyaları ilə müzakirələr zamanı aşkar edilmişdir.

24 Bakının Ramana rayonunda yerləşir, görüş təyin edilməsinə çoxsaylı səylər göstərilsə də dispanserə səfər edilə bilinmədi. Bir sıra mənbələr bildirir ki, qadınların burada fəaliyyətləri çox məhduddur və xarici dünya ilə ünsiyyət də məhduddur, onlara yaxşı-ixtisaslaşmış müalicə göstərilmir. Bu deyilənlər mərkəzə qəbul olunmaq üçün lazım olan kompleks bürokratik prosedurlar tərəfindən dəstək göstərilir.

25 Fizioterapiya bəzi rayon poliklinikalarında uşaqlara göstərilir; digər ixtisaslı müalicələr nadir hallarda göstərilir.

26 Qəbul olunma prosedurları üzrə əlavə müşahidələr sənədin ikinci hissəsində göstərilir.

27 Bu termindən istifadə olunur, Latın sözü olub “xəstəlikdə ikinci, son hədd böhranları” mənasını verir, və həkimlər tərəfindən əlilliyin necə baxılması barədə təsəvvür yaradır: həyat şəraiti deyil, kəskin xəstəlik baxımından. Təyinat sistemi barəsində əlavə məlumat əlilliyi olan uşaqlara həsr olunmuş bölmədə verilmişdir (2.2)

28 Yəni əvvəlki bölmədə sadalananlar və ağır əlilliyi olan uşaqlar üçün isə məsuliyyət Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyindədir, bundan sonrakı materialda bunu görəcəyik

29 Dövlətin rəsmi məlumat mənbəyini təmsil edən Komitə. Buna görə də, aşağıdakı saylar Dövlət Statistika İllik Məlumat Kitabından (2004) götürülmüşdür.

30 bunların arasında bu yaxınlarda qəbul olunan 2005/9-cu illər üzrə Daxil(Fərdi) Təhsilin İnkişaf Planını qeyd etmək olar. Daha ətraflı məlumat üçün təhlillər üzrə bax: “Etibarlı Gələcək” Gənclər Təşkilatı, Azərbaycanda Əlil və Xüsusi Ehtiyacı olan Uşaqların Daxili Təhsilinin deinstitutalizasiyası və Daxili Təhsil üçün Əsaslandırmalar və Perspektivlər.

31 Bu say Maliyyə Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış siyahıya cavab vermir, məhz onun əsasında illik büdcə və institular üzrə ehtiyyatlar ayrılır. Xüsusilə siyahıya daxil edilmiş bəzi orta ali məktəblər (litseylər) statistika komitəsinin məlumatlarında göstərilməli olduğu kimi deyildir. Buna görə də, məlumatların bir-birinə uyğun olmaması institularda qalan uşaqların sayında xüsusilə nəzərə çarpır. Bu məsələ sonra da təhlil ediləcəkdir.

32 Bax. “İnkişaf üzrə Təşəbüs” QHT, sitat səh. 22 (ingilis dilində olan versiyasında)

33 Xüsusi diqqətə layiq olan odur ki, son dəyişikliklərin uşaq hüquqları və ehtiyaclarına yüksək diqqətin verilməsini təşviq etsə də, Parlamentə yeni qanun təqdim edilmişdir və burada təfriqi davranışları olan uşaqlar üçün əlavə tərbiyəvi tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Burada ciddi təhsil rejimi olan yeni institutların yaradılması və digər tədbirlər arasında fiziki cəza tədbirləri də təhsil işçiləri tərəfindən istifadə olunması imkanı nəzərdə tutulur. Eyni zamanda, qanun hazırda baxılmaqdadır; UNİCEF artıq Sosial Siyasət üzrə Parlamentin Daimi Kommissiyasının Sədrinə öz müşahidələrini göndərmiş və tədbirlərin tez yekunlaşdırılmasına özünün yaxından cəlb olunmaq niyyətini bildirmişdir.

34 Vəziyyətin etibarlı təsvirini vermək üçün əlavə qiymətləndirməyə ehtiyac duyulacaqdır. Hələ ev təhsili barədə əlavə müşahidələr 2.2 bölməsində yenidən baxılır.

35 Beynəlxalq övladlığa götürmmə ilə əlaqədar son hadisələrlə əlaqədar olaraq-buna sonra da qayıdacağıq-Azərbaycanda bu hal hazırda dayandırılmışdır.

36 Desentralizasiya perspektivində, Bələdiyyələrin roluna baxılmalıdır, və təyinat sistemləri icma-əsaslı xidmətlərin toplusunu təmin etmək üçün rayonlarda yaradılmalıdır; fərdi ehtiyaclar üzərində qurulmalıdır, belə xidmətlər -məna baxımından-bir-biri ilə əlaqələrə əsaslanır ki, daha çox bələdiyyə səviyyəsində baş verməsi mümkün olur. Bundan əlavə, Bələdiyyə Üzvləri -İcra Hakimiyyətləri üzrə qaydaya əks olaraq- seçildiklərinə görə vətəndaşlar tərəfindən onlara təzyiq göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinə nəzarət edilməklə ən asan yolla tətbiq edilə bilir.

37 Bəzi rayonlarda görünür iki əməkdaşın tam-ştatlı cəlb olunması və müvafiq maaşları ziddiyyətli görünür: görünür bəzi hallar İcra Hakimiyyətlərində digər rolları əhatə etməklə Kommissiyanın bir hissəsi kimi hüquqlara malik olmalıdırlar.

38 Yetkinlik yaşına çatmayanlar üzrə Kommissiyanın rolunun dərindən təsvir edilməsi üzrə əlavə məlumat üçün "İnkişaf Təşəbbüsü" QHT-nin məlumatına bax, sitat səh. 18 (E.v.)

39 Bölmənin adından göründüyü kimi, Azərbaycanın mümkün resurslarının hesablamaq məqsədinə cavab verərkən beynəlxalq QHT-lər nəzərə alınmırlar - bu seçim ölkədə uşaqların rifah sisteminin yaxşılaşdırılmasına dəstək verməkdə beynəlxalq qurumlar tərəfindən oynanılan fundamental rolu azaltmaq niyyətini daşımır.

40 Belə layihələr mətndə təsvir olunmamışdır ki, artıq aparılmış təhlilləri daha da genişləndirməyə yer verilməsin, bununla bərabər, əlavə məlumat toplanmalıdır ki, mövcud müdaxilələrin tam xəritəsi təmin edilsin.

41 2004-cü il üçün məlumatı hələ əldə etmək mümkün deyil.

42 Ətraflı təhlil üçün bax. "İnkişaf Təşəbbüsü" QHT -nin sənədi, sitat, səhifə 11 və sonrakılar

43 Bax. Xüsusən UAFA, sitat: Təəssüf ki, təftişin qərəzli olması məlumatların müvafiq müqayisəsini aparmağa icazə vermir.

44 Xüsusilə bax. UAAA, ibid.

45 Bax. “İnkişaf üzrə Təşəbüs” QHT-nin müşahidələrinə, sitat səh. 13 (ingilis dilində olan versiyasında)

46 Bax. “İnkişaf üzrə Təşəbüs” QHT-nin müşahidələrinə, sitat səh. 16 (E.v)

47 Bax: Azərbaycan Respubliikasında Deinstitutalizasiya İslahatına UNİCEF-in dəstəyi, konsepsiya sənədi Azərbaycanda əvvəlki missiya ərzində Kristina Roccela tərəfindən yazılmışdır. Bu sənədi müraciət əsasında UNİCEF-in Azərbaycan üzrə Ölkə Ofisində əldə etmək mümkündür.

48 Əqli problemləri olan valideynlərdən icazə tələb olunmur, beləliklə, hüquqları pozulur.

49 Bax QHT “İnkişaf təşəbbüsü” op. cit., səh. 18 (E. v.)

50 Bax: UNICEF Innocenti Tədqiqat Mərkəzi, Keçid dövründə olan Uşaqlar və Əlillər, Florensiya, dekabr 2004.

51 Bax Qeyd 47

52 Məlumatlar yalnız İtaliyadan əldə edilmiş məlumatlarla müqayisə edilmişdir. Daha dəqqi təhlil üçün əlavə məlumat toplanmalıdır.

53 Müavinətin məbləği ailələrin illik gəlirləri ilə müqayisə edilir, və yoxsul ailələr üçün yüksək məbləğ kimi qəbul edilir. Bu aydındır ki, müavinəti almaq üçün təqdim olunan diaqnozun doğruluğunda müəyyən şübhələr yaradır.

54 Bax: “Etibarlı gələcək” Kənclər Təşkilatı., sitat, səh 19 və sonrakılar.

55 Bax: İnkişaf naminə təşəbbüs QHT-sinə, səh.22

56 Beynəlxalq təşkilatların müdaxilələrindən

57 Sistemin daha ətraflı nəzərdən keçirilməsi üçün deinstitutalizasiya məhfumu və ölkədə məktəbələrə qəbul olunma və digər mümkün qəbul edilmə üsulları üçün bax: “Etibarlı gələcək” Gənclər Təşkilatı, cit.

58 BM Baş katibliyinin uşaqlara qarşı zorakılıqlara aid sənədində, Hökumətlərə sorğular, Azərbaycan hökumati tərəfindən hazırlanmış-rus dilində versiya BMİHAK-ın əeb səhifəsində; qeyri rəsmi tərcümə UNİCEF-in ofisində əldə oluna bilər-səh. 27 və davamı

59 ^{Belə tədqiqatların aparılmasını sübut edən sənəd yoxdur. Ümumən anketdə göstərilən məlumat tədqiqat tarixi ilə uyğun gəlmir - bəzən isə sualların səhv tərcümə edilməsi səbəbindən.}

60 Azərbaycan Uşaq Birliyinin tədqiqatlarında 495 uşaqdan 19%nin cinsi təcavüzə məruz qaldığı bildirilib.

61 Bəzi hallarda cərimə başqa ölkələrə nisbətən daha aşağıdır, dərinləşmiş formada olması nəzərdə tutulur; eyni zamanda, məsələ barəsində hər hansı fikri elan etməzdən qabaq daha dərin müqayisələrin aparılmasına ehtiyacx duyulur.

62 Bax: BMT Baş Katibinin Uşaqlara qarşı Zorakılığın Tədqiqi sənədinə sit. səh 7.

63 Sitatlar UNİCEF-in GRO və MŞA/MDB Baltik dövlətləri üçün hazırlanmış Qayğı, Ədliyyə və Təhsil Sistemlərində Uşaqlara qarşı Zorakılıq halları ilə əlaqədar CRC-in Öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə dair Dövlət Tədbirləri “Hesabatlılıq Tədqiqatından” götürülmüşdür. Bütün məlumat bir neçə söhbətlərdə qeydə alınmış “qarışıq” təəsürat əsasında əldə edilmişdir, bilərəkdən ki, onlar ətraflı dəqiqləşdirilməlidir.

64 Bəzi hallarda deyilənə görə, tərbiyəçilər və direktorlar uşaqlara qarşı zorakılıq halları törətdiklərinə görə işdən qovulmuşlar, lakin görünür heç bir spesifik təhqiqat prosedurları aparılmadan. Bu mühakimələr digər səbəblərdən əməkdaşları işdən azad etmək üçün də isitfadə oluna bilər: digər hallarda faktirki olaraq bu səbəbdən baş verməmişdir.

65 İnsan Hüquqları Təşkilatının Azərbaycan Federasiyası, Azərbaycanda Qadınlara qarşı zorakılıq, oktybar 2004. Cenevrə. Hesabat BMT-nin İqtisadi Sosial və Mədəni Hüquqlar Komitəsinin 33-cü sessiyası üçün hazırlanmışdır., səh 13.

66 Uşaqların heysiyyətinə hörmətsizlik kimi səslənməsinə və uyğunluğu barəsində müzakirələr davam etməsinə baxmayaraq bu terminin daha əvvəllər istifadə edildiyi üçün burada istifadə olunur

67 Bax: “Azərbaycan Uşaqlar Birliyi”, Məcburi Köçkünlər və qaçqınların uşaqlaarı yeniyetmələr, valideynlərinin himayəsindən məhrum, və Təsir altənda olan, Küçədə işləyən və yaşayan ailələrə dair araşdirma. Bakı noyabr 2004 (ingilis dilindən tərcümə UNİCEF tərəfindən edilmişdir).

68 Daha əvvəl qəyd edildiyi kimi bu məlumat 495 uşağın verdiyi cavablara əsaslanır

69 2004-cü ilin Noyabr ayında Azərbaycana gəldiyim vaxt Bakıdakı mərkəzlərdən birisinə etdiyim səfər əsnasında şəxsən müşahidə edilmişdir.

70 Amma bu faktlar Bakıda qeydə alınmışdır - uşaqlar bilavasitə biri biriylə yanbayan olan bölüşdirmə mərkəzindən uşaq koloniyasına lazımi hüquqi qayda gözlənilmədən köçürülmüşdür

71 Bir neçə qeyri-formal qısa müddətli qəyyumluğa götürmə halları “qrup evdə” həyata keçirilmişdir, baxmayar ki bu şəkildə alternatif himayə Dövlət tərəfindən qəbul edilmir və dəstəklənmir. Çox dəyərli bir təşəbbüsün əhəmmiyyətini azaltmadan qeyd etmək lazımdır ki uşaqlar bir neçə saatlıq və bir nəçə günlük belə qohum olmayan ailəyə verilə bilmir, ancaq ona görə ki ümumiyyətlə Dövlət cavabdehliyinin boşluğu mövcuddur

72 Bax Miqrasiyə Üzrə Beynəlxalq Təşkilat, “Puç olan arzular” Azərbaycanda insane alverinə dair hesabat

73 Eyni yerdə, səh. 36

74 Azərbaycan İnsan Huquqları Uzrə Təşkilatların Federasiyası, OMCT, op. cit., paraqraf 4.3, səh 16-18

75 Bax “Təmiz Dünya” QHT, John Hopkins İnstitutunun yardımı ilə Vətəndaş Hüquqları üzrə “Təmiz Dünya” Sosial Birliyi tərəfindən aparılmış İnsan Alverinin Qurbanları Tədqiqatı barəsində qısa hesabat.

76 Bu həsabatda qurbanların yaşadıqları və şəxsiyyətlərilə əlaqədar məlumat vardır və bir çox vaxt dövlət məmurlarının iştirakından bəhs edən məlumatlar vardır

77 Məlumat xüsusi narahatlıq doğurur, çünki tədqiqatçılar aydın görünür ki, uşaqlar və onların nəzarət orqanları ilə əlaqədə olublar, lakin hadisəni polisə bildirməyiblər, çünki biliblər ki, reket “müdafiə olunur”. Eyni hal digər verilən məlumatlara da şamil edilir.

78 Bax. BMT Baş Katibinin Uşaqlara qarşı Zorakılır Tədqiqatı, sit. 53-cü sual.

79 Bax: Daxili işlər nazirinin mətbuat brifinqi, “TURAN” qəzeti, 02.12.2004. iqtibs edilən rəqəmlər əməliyyətə uyğunluğu sübut edilməmişdir

80 Qanuni bazisin daha təfərruatlı təsvirinə dair daha çox məlumat almaq üçün bax: IOM, op. cit., page 41. Verilən məlumata əsasən 2002-ci ildə 244-cu maddəyə əsasən 90 nəfər, 243-cü maddəyə əsasən 37 nəfər məhkum edilmişdir. Göstərilən digər maddələrə əsasən heç kəs cinayət işinə cəlb olunmamışdır

81 İbid.

82 Bax: qeyd 11

83 11Məsələn İtaliyada 2002-cu ildə məhkum edilən cami vətəndaşların nisbəti Azərbaycandakından xeyli çoxdur (bir min əhaliyə 5.5), amma məhkum edilənlər arasında azyaşlıların nisbəti Azərbaycandakının təxminən yarısı qədərdir (1.2%). Məhkum olunanlara dair statistik məlumatlar əsasən hesablamalar aparılmışdır; BMT-nin Cinayətkarlığa dair Yeddinci İllik Araştırmasına polis tərəfindən qeydə alınan bütün cinayət nönlərinin cəmi sayınnın nisbəti bir min əhaliyə 2.9-a bərabərdir, beləliklə bu rəqəm digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqaisə edildikdə orta səviyyədədir (ABŞ-da 4.1, Almaniyada 4-dür). Nəticəyə gəlmək üçün əlavə müqəisələrin edilməsi lazımdır.

84 Bax: İnkişaf üçün İnkişaf Proqramı “El”, op. cit., səh. 13. QHT-nin koordinatoruyla keçirilən söhbətlər zamanı eyni zamanda dəfələrcə təkrar edilmişdir ki bir çox halda gənc müqəssirlərə məcəllədə nəzərdə tutulan maksimal müddət kəsilir

85 Eyni yerdə.

86 Bax: Azərbaycan Respublikasının Cinayət-Prosessual məcəlləsi, maddə 432

87 Bu çıxarış Amerika Vəkillər Assosiasiyasının tərcümə olunmuş variantından şərh edilmişdir.

88 Qeyd 63-ə bax

89 Bax: AzərKonsalting: Azərbaycanda Kənd Təsərrüfatında Uşaq Əməyinə dair Keyfiyyətli tədqiqat, 2005-orijinal dildə sənəd, tədqiqatın yekunlarını UNİCEF-də əldə etmək mümkündür.

90 AFHRO, sit., səh 11

91 Bax: Azərbaycanın İnsan Hüquqları, sit. Səh 18.